Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 176, 21 April 1891 — Page 1

Page PDF (1009.35 KB)

This text was transcribed by:  Charlotte Duarte
This work is dedicated to:  Beatrice Leddwrd Duarte

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

HONOLULU, APERILA 21, 1891.

                                                                  Helu 176

Buke II.

HE NANEA PAHAOHAO

 

---:NO:---

 

TAUSANI

 

---A ME---

 

Saribano.

 

Ka wiwo ole hei o na wiwo ole – Ka Poai honua kunukunu ole – Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookoa.

 

            Ae aku ka mea malama hale, e hele aku la laua, a i ka hiki ana mawaho o ka puka o ka rumi, ua kikeke aku la hoi o Saribano mawaho, a ua hoi hope aku la no hoi kona hoa o ka hele ana mai.

            Ua ku iho la o Saribano no ke kahi au minute, a kikeke hou aku la no oia, ia wa no i hemo mai ai ka puka a oili mai la ke kaikamahine me ka ninau ana mai iaia nei: Heaha mai nei kau?

I hoohuna ia mai nei au e ko makiahine e hookolo mai au imua ou no ka mea ua makemake oia o oe ka ka’u wahine, wahi a Saribano i pane aku ai.

            Ia wa, ninau hou mai la ua kaikamahine ala, auhea ua makuahine ala o’u?

            Ua make oia ia’u i keia wa, a mamua nae o kona make ana, ua haawi mai la oia i keia olelo kauoha; wahi a Saribano.

            Ina pela, ua pono ae la keia, a auhea oe e kuu kane, oiai, ua haawi aku no hoi kuu makuahine ia’u a ua lilo ia oe, ua pono ae la no keia, a eia ka’u ia oe, e lawe aku oe is keia wahi omole a hiki oe ma ke alapii, alaila au iho aku.

            Ae aku la keia, a haawi ia mai la ua omole nei ia ia nei a iho aku la no hoi keia.

            Iaia nei nae i hoea aku ai ma ke alapii o ka lanai e hiki aku ai hoi i kahi i kanu ia ai o ka luahine Tausani, ua palaha iho la keia a huli ana ke alo ilalo, a pa ae la ka omole i ke alapii a nohaha iho la.

            Kahe aku la ka wai o ua omole ala a pa aku la i ka lepo, kahi hoi a ka luahine Kaukani e waiho ana, a ola hou ae la oia, a oili hou ae la mei ka lepo ae.

            Ia Saribano i ku ae ai, pane mai la ka luahine Kaukiani iaia nei me na huaolelo ku i ka hoomaka’uka’u penei:

            Ahaha! o oe ka ia ea, Heaha iho la kau o ka hoala ana i ko’u hiamoe ua nanae, aole anei oe i manao a hoala hou mai ia’u mai ko’a hiamoe mai i mea no kaua e hakaka hou ai?

            O! akahi a maopopo ia’u. ke kea aku kela o ka wahine ina o Uwila, ua hana maalea mai ia’u, i mea nou e ola hou ai, pakele oe mai make kanu ia’u.

            Aole o’u makau no ia mea, he oiaio, na hana olua i ka hewa me kuu kaikamahine, oia ka mea i loaa mai nei ia oe o keia omole laau.

            Hele pele oe, wahi a Saribano i pane aku ai, me na maka i hele a piha i ka huhu lua ole.

            I keia wa, pau ae la ke Saribano manao e ola ana oia, a o ka male wale no ka mea e hookokoke mau mai ana imua o kona mau maka i na wa a pau.

            Ia wa koke no, ua lalau mai la ia luahine ala iaia nei me ka manao e ai ae iaia nei i wahi inai hoi no kona mau maka poniuniu o ka waiho a make ana.

            Aka, mamua oe o ka loaa ana aku o ua Saribano ala, ua laule iho la kekahi welu ahi mai luna iho o kona hale a pa iho la ma ka lime o ua luahine ala a emi aku la oia i hope.

            He oiaio, ua wela ia ka lima o ua luahine ala, a ia wa koke no ua hili aku la ua Saribano ala i kana pahikaua i ka luahine, a kahe mai la ke koko me he muliwai kahi i ai ai.

            Ia wa i lohe ia aku ai ka leo o kekahi mea i ka pane ana mai: Maanei mai e pae mai ai! Iaia nei i huli ae ai, ua lilo aku la keia ilali i o milu ala, a pau ae la ko ia nei ike ana i ke ao aina.

            He mea oiaio e ka mea heluhelu, ua paapio o Saribano i ka luahine Kaukani, a o ka hoopai o ua wahi saribano ala, oia no kona hoopaa ia ana iloko kekahi umii iole.

            Iloko no oia wa, ua loaa no ia Kaukani he mana e hoihoi hou mai ai i kona ilima i moku, a iloko hoi o ka imo ana a ka maka ua hoi mai la ka aina e like memamua, ua pau ke kahe ana o ke koko.

            O ke Kaukani huhu hoi a pau, aia no ia maluna o ke kaikamahine a o ka mea paha nana i hoolei mai kela walu ahi lapuale maluna o kona lima.

            Nolaila o kana hana pono wale no, oia no kona hoiliili ana mai ina kaikamahine hanai ana a pau maloko o kekahi lumi a pane aku la i keia mau huaolelo:

            E kuu mau punahele, ano, e hai mai ia’u i ka mea oiaio: He oiaio anei, us aloha kekahi o oukou i ke kanaka opio nona na heleheleua ui o ka honua?

            Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

Aiole,

HE NANEA NO KA HULU GULA O KEDERIANA.

He Kono @@@@@@@ H@@@@

 

MOKUNA IX.

 

            Aole o Minoka wale no kai piha me na hauoli no keia make ana o Godiaka, aka o ka poe a pau oloko o ka halealii, eia nae ua kaa mua iaia ka coma ka haawi ana i na hoomaikai i ko lakou hoopakele.

            Oia ua ui nei e ku ana me Kolana nana hookokoe aku la kona mai maka i ke kino make o ka nunui eleele a waiho a make ana ilina o ka ilihonua a li’uli’u, imo mai la oia ia Kolana e hahai aku mahope ona.

            Me keia mau huaolelo a ua nohea nei huli ae la oia a komo aku lano hoi o Kolana mahope o kona meheu.

            O keia halealii aohe he loa o ka nani a Kolana i ike ai ma kana huakai kaapuni honua, no ka mea o kona mau mea hoonani a me kona mau pono o loko, he momi wale no a me ke aniani.

            No kekahi mau minute o kana hahai ana mahope o kona pailata wahine, hoea aku la laua ma kekahi rumi nui a nani o ua halealii la kahi hoi a ke anaina e paa ana me ka piha maka’u, ia manawa hoolau na aku la ua Minoka nei iaia imua o kona luaui makuahine a me na kauwa, me ka huaipau ana aku o ua ui nei i na mea a pau i hanaia e ka opio maluna o ka nunui.

            I ka lohe ana o ua luahine nei.  Ialau koke mai la oia i na lima o Kolana a puliki ae la iloko o kona poli me ka hauoli hui, a li’uli’u olelo mai oia, na Alahe ke akua i alakai mai ia oe e ka opio e hoopakele ia makou mai na hookaumaha ana mai keia pohaku-eleku i ka aina o Roneki a me kona mau makaainana.

            O na noonoo kupilikii o na minute mamua iho, a o ka hauoli no ka lakou palekana oia ka lakou e laheuia ana ia manawa.

            Hala ae la ka manawa no keia ike makamaka ana, alakai hou aku la ua Minoku nei ia Kolana no ka halelua malolo o ka halealii.

            No kekahi mau minute ka laua hele ana iloko o ka pouli malolo o ka halealii, ulu ae la i noonoo pona ole ana iloko o Kolana no kona kamaaina, omai oia e nalu ana iloko ona ihe –

            Ea, e apiki mai paha auanei ua hea nui o’u, akahi okoa ka huki ia’u ilalo nei i kaia wahi pouliuli a kanaka ole.

            Aohe i upu iho keia hele ana aka a lana, hiki aku la laua mawaho iho o kekahi pani-puka hao nui, ia ananawa huli mai la ua nohea nei a ninau mai la ia Kolana:

            Aia ihea ka huihui ki au i lawe mai nei mai ke apo opu mai o ka nui?

            Hoikeike aka la o Kolana i ua huihui-ki nei, ia manawa kuhikuhi hou mai la ua nohea nei i ke pani puka hao, a malolo o ka malamalama moowini o kekahi kukui hapa’upa’u e a ana maluna ae o ua puka la me na huihui ki nei malalo o na kuhikuhi ana a kona kamaaina.

            I na ki mua aohe he like o ka pili me ka nihoniho, aka nae mahope iho, hemo aku la ua lani hao nei.

            I manawa ike aku la o Kolana no ka manawa mui loa i kekahi poe e paa ana iloko, ua paa na lima a me na wawae i ka hao.

            Ua piha ia lakou a pau me ka maka’u o ka poe nae maloko koke iho o ka puka ka poe oi loko koke iho o ka puka ka poe oi loa aku o ka maka’u, no ka mea i ko lakou lohe ana i ka puka ua haupu ae la no lakou o ka nunui Godiaka e kiiaku ana a pepehi i kekahi o lakou e like me kana hana mau i kela a me keia la.

            Aka nae mahope iho o ko lakou ike ana ia Kolana he hoaloha no lakou aole he enemi, ua piha loa ia lakou me ka hauoli.

            Wehewehe aku ia i Kolana i ka hao o ua poe nei a pau, a mawaena o na pio i loaa aku iaia iloko o na halepaahao nei, o kona mau hoa auaukai pu kekahi, oia hoi na keikialii o Helene i haalele aku ai iaia i kahi mokupuni Saredina, mahope iho o kona hoolilo ia ana i manu korata.

            Ma keia halawai ana o lakou, ua puili ae la lakou a pau i loko o ke aloha o ka mua i ka hope ia Kolana, a mahope iho i ko lakou hoike ana mai i ko lakou poino a me ka pilikia ua hoike aku a no hoi o Kolana i na ulia pakalaki i ili iho maluna ona e like ma ka kaua i ike naua ae nei.

            E mea oiaio, he mau la loihi ko lakou hoopaaia ana iloko o ua rumi pouli nei, aka nae aole lakou i hoonele loa ia me kahi apana pelena a me ka poki wai i kela a me keia la, a pela i loihi ai ko lakou ola ana a hiki i ka loaa ana aku ia Kolana.

            I ka hemo ana ae o na pio a pau, ua hoi aku la lakou iluna i kahi a ma malamalama o ka la e alohi ana me kona nani, a luu aku la iloko o ka hauoli no kolakou, pakele ana mai ka make mai.

 

He Ohoia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko ka lokahi

O ka hookuee ana oia kona enemi.

Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima a na Luna:

 

Apr 1   S. Duaida Leleo                      1

            Hamaia Ulakoheo                   1

            Kaulualoha “                           1

            Daniela “                                 1

            Kaaumoana Honokaupu         1

            Kimo Auluene                         1

                        Kahaleluhi ka Luna.

 

Apr. 1  Mele Holesolo Peleula            1

            Haalou “                                  1

            Puakalehua Leleo                    1

            Dole Niupaipai                        1

            Kaui Puukolu                          1

            Lahapa “                                  1

            Opunui “                                 1

            Keopu Pauoa                           1

            Mana “                                                1

            C. Spencer “                            1

            Keumi “                                   1

            Haleakala Auwaialimu            1

            Kameku “                                1

            Polikapu “                               1

            Palakiko “                                1

            Keaweiwi Kaakopua               1

            Kamiano “                               1

            Kapika Kapauhi                      1

            Kaneiwai “                              1

            Hakalaau “                              1

            Lama “                                                1

            Piipii Kauluwela                      1

            Ane Pelekane                          1

            Jas Qaina “                              1

            Kaelele Manuwai                    1

            Makaane Mana                        1

            Wakinekona Kalaekao            1

            Lama Kikihale                         1

                        Kaneaiakala Ka Luna Eleni

 

Apr 14 Kaulili Koula                           1

            Lokai Koumakapili                 1

            Kauna Koula                           1

            Lilia Johnso Nuuanu               1

            Puakinamu Kakaako               1

            John William Kalihi                1

            Kaui Palama                            1

            Kaua Kalia                              1

            Kakai Leleo                             1

            Kakalia “                                 1

            Poni Kaumakapili                    1

            Okua Kawaiahao                    1

            Ake Ainahou                           1

            Auhea Kawaiahao                   1

                        John Samoa ka Luna.

 

Ka Buke Akeakamai.

......A O ......

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO H@@H@ I HULUA E KA NOE

AU O KE KANAKA.

 

KAKOU mua ia e ka Mea Hanohano

DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, o Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Kenturia 19.

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA – Hoike Ouli ma na kaulana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA – Hoike Ouli no ka Ha o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA – Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoho Huahelu ma ka Helu Kabala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamahao.

                        J.M. POEPOE.

 

Waiwai Haule

            Ma ka la 23 o keia malama, ua haule ia kuu EKE ILI paailima, mawaena o ke Alanui Likelike a me Waikiki, he eke eleele.

            Aia lakou o keia eke, he wahi eke nuku kekahi, me na waiwai makamae, a pela pu me ke eke @i nui, aia iloko o ua eke ia he mau holoku kekahi.

            O ka mea a loaa ai a hoi@oi mai ia’u e lo@a no ka uku makaua kupono mai a@u aka. E loaa no au ma @aiaoeipo.

                        MRS. ALOALOUA.

                        Mar. 27, 1891              1 w@d.