Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 180, 27 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Chris Soares
This work is dedicated to:  Grandpa Chang

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

BUKE II.  HONOLULU, APERILA 27, 1891 Helu 180

He Moolelo NO De Atanani.

 

Ke Koa o ka Lio Olohe,

A I OLE

NA KIAI EKOLU O FARANI

 

        A na ia mea i hoike mai i ka opio Atanani, ua huli ka manawa o ua koa la, a e hele ana oia no ka hoomaha ana i kona manawa me na hoohaoli o ia la maloko o na hale inuwai ikaika o ke kulanakau hale o Parisa.

        He bolu a ano kahiko na aahu o ua koa kiai la, a ma kona puhaka, e apo ana kona ili-opu i kinohinohi ia me ka wai gula, a ma kona aoao hema e lewalewa ana kana pahikaua iloko o kona wa-hi.

        Ua hoopuka ae ua koa kiai la i na huaolelo haaheo me ka omilomilo pu ana ae i kona umiumi, a iaia i ike mai ai ia Atanani e nana pono aku ana iaia, ua hooho ae la oia me ka leo nui:

        Ea! heaha kau e kilo nei?  akahi no anei oe a ike i neia mau paikini?

        E Monasiua de Velona. wahi a kekahi koa kiai i pane mai ai, he keu kou haaheo no kena apo-ili opu, no ka haawi ia ana mai nae paha a kela wahine i aahu ia me ka uhimaka!

        Na ka lede i aahu ia me ka uhimaka?  Ho! aole loa, na ko'u dala ponoi no keia i kuai, wahi a ka Monasiua.

        Ua pololei oe e du Velona, wahi a kekaki koa kiai, oiai, me ke dala no hoi i loaa mai ai ia'u keia wahi eke ili hou, ma o ke dala la a ko'u haku wahine i uhao ai iloko o ka'u wahi eke ili kahiko.

        He oiaio ka'u i hoike aku nei, wa hi a ka Monesiua de Velona, a i hooia no ka'u mau olelo, ua uku aku au he 43 no kela apo opu.

        Aha! ke hoopaha'oha'o mai nei ka Monasiua ia kakou me na olelo e hoonalonalo ana no keia apo opu, wahi a kekahi koa kiai i pane ae ai.

        Aole oiaio o kau mau olelo epa e kuu hoaloha, aka, e ka Monesiua e hoopololei i kau olelo ana maluna o ka me a oiaio, wahi a du Velona me ke ano ioena ana ao.

        O ke koa kiai nana kela mau ole hope a Velona i pane aku ai he kanaka opiopio puipui oia me na onohi maka eleele poniponi, me he la he iwakalua a me ekolu kona mau kau mohala pua e puapuai ana na ula ohelohelo koko ma kona mau papalina me he mau pua piki la no ke kau haule lau.

        He haaheo me ka hiehie ka kula na o ua koa kiai la, iaia i hoopuka ae ai i kela mau huaolelo, a i ka manawa a ka Monasiua du Velona @ hamare aku ai i kana, mau olelo, ua hamau iho la na lehelehe o ua koa la, a no kona ekemu ole aku no na olelo a Velona, ua pane hou mai la ua Velona ala:

        Pehea kou manao e Monasiua de Hapale? ua makaukau auanei oe no ka'u mau ninau ia oe?

        Ae e ka Monesiua, aka, mamua ae o ko'u pane ana aku no kau ninau. e ha'i @ ua mai oe i ka haina o ka'u? wahi De Hapale.

        E ha'i mai heaha ka ninau? wahi a Du Velona.

        Pane aku la o Hapale:  Ke hoomanao nei no anei oe no kela moolelo o ke kanaka lawe mea kaua a ka haku Kalaisa, a'u i hoike mua aku ai ia oe?

        Ae, a heaha kana mau olelo? wa hi a Du Velona.

        Ua hoike ae oia no kona halawai ana ma Berusela me kauna Racefota, kela debolo a ke Cadinela malo o ka aahu huna.

        Alaila, heaha ka ia kauna a me kana mau hana, a heaha hoi ka ia mau aahu huna, ua maka'u anei ou kou nona?

        Ua ha'i aku au ia oe ia mau mea e ka Monasiua, a heaha kau mau hooniele hou ae no ia mea, wahi a de Hapale; ano e ka Monasiua, e hoopoina i kau mau niele ana no ia mea, wahi a Hapale.

        Aha! e hoopoia au i ka ninau pono ana aku ia oe no ua kanaka la a me kakuna Racefota, alaila, e ka Monasiua Hapale, mai kamailio hou mai ia Velona no ia mea; aka, no ke aha a heaha na kumu nui a ke Cadinela i hoouna ai ia Racefota malalo o ka aahu huna o ke kiu! ho! ina owau kela kanaka lawelawe o ka haku Calaisa, aole loa au e ae i kela kauna e maale mai ia'u aku no elua minute.

Aha! ua aa ka oe e ku aku imua o ke kanaka i kapaia, ke duke o ka aahu ulaula ea? wahi a Hapale me ka leo koikoi.

        Ka Duke o ka aahu uluaula! i hooho ae ai ka Monesiua me ka luliluli pu ana ae a kona poo.

Aole i pau.

 

HE MOOLELO KAAO

NO

LILIA ULAULA.

 

KA MEA NANA I HOONAU@@@ I NA PANI HAO HE 35 O KE AUPUN WANEDELA IA NOHO HAKU IA HOI E KE KUPUA MASELANA.

 

        Ma keia mua aku ke loaa ia oe ke ola ana a hiki i ko'u wa e pau ai, mai keia uoho ana i ke kula au i makemake ai i makua nou a me a'u kau keiki, no kou make ana, e haalele ana wau i ka noho ana i ke kula, a e imi aku wau i kou alahele i loaa ia oe ke ola, a hui hou kaua, a ike mai oe ia'u he keiki, a pela hoi wau ia oe he makua.

        Ina na ke Akua mana loa Alahe i lawe i kou hanu hope loa mai kou kino aku, alaila aole e loaa ia'u ke alahele e loaa ai ia oe ke ola a hui ka ua, a ina na kekahi lima koko i paka ha kou hanu ola i kuniu e hookaawale ai i ko kaua noho ana he makua a me ke keiki, alaila, e ahewa ana o Alahe ke akua o ko kaua mau kupuna i ka mea nana i pakaha kou ola, alaila, e kokua mai ana o kou ola, alaila, e kokua mai ana o Alahe ia'u ma ka imi ana, i loaa ia oe ke ola a nui kaua, a e ike mai oe owau o kau keiki ka mea nana i imi apiopio ke ola nou; a noho iho la oia uwe.

        I ka pau ana o kana uwe ana, ua kahiko iho la oia i ke kapa kanikau, a noho io la no keia uwe kumakena ana no ke aloha makua, ua hiki mai la ke kumu nui o ke kula ma ko ia nei rumi, a pane mai la--

        Aole anei e hiki ia oe ke noho malie? a heaha ke kumu o kou uwe ana, oiai o ka hana ana o kekahi haumana e like me oe a'u e ike aku nei, aole ia i maikai, nolaila e hoopau oe i kau uwe ana, wahi a ke kumu.

        Kulikuli wau i kau kamailio mai ia'u, e hoonalo aku oe i kou mau maka mai a'u aku, oiai aole ou kuleana i keia manawa, ua pau kou manawa, ina he manawa kula keia ua hiki ia oe ke papa mai ia'u; nolaila e hoi oe kou rumi, wahi a Lilia Ulaula.

        I ka lohe ana o ke kumu i na huaolelo a ka kakou koa opio, ua ike iho la oia he oiaio ka olelo a ka opio, ua huli aku la oia hoi no kona rumi kula, a ua noho iho la no keia uwe no kona makuakane a hiki wale i ke kani ana o ka hora 2 o ka po, ua hoi aku la keia no ko ia nei wahi moe, a haule aku la keia moe.

        Oiai ua opio nei a kaua i hoi aku ai no kona rumi moe, a i kona moe ana iho i ua po la, o kona maka wale no ka i pili iho a hiki wale no i ke ao ana; ai ka hora 9 ponoi, ua hele aku la keia no ke keena kula, a hoike aku la keia i ka leta no na mea e pili ana i ka make ana o koona makuakane, a hoike pu aku la no hoi oia, e waiho mai ana oia i ke kula, a e hoi ana ia no kona aupuni o Helene.

        Ae mai la no hoi ke kumu i ka Lilia Ulaula noi e hoi i kona aupuni, mamuli o ke kauoha a kona aupuni iaia.

        I ka loaa ana mai o ka ae mai ke kumu mai no kona hoi ana no Helene, no ka ike ana i kona mau kupuna, ua hoi aku la keia no ko ia nei rumi, a hoomakaukau iho la i kona mau pono kino a pau, a holo aku la no kahi o ka hale banek@.

        I ko ia nei hiki ana aku i ua hale baneko nei, ua lele iho la keia mai luna aku o kona kaa, a komo aku la iloko o ua hale nei.

        Oiai ua ui nei a kaua i komo aku ai iloko o ua hale baneko nei, ua ninau aku la keia i kekahi kupakako o loko o ua hale nei i ka i ana aku penei:

        E oluolu anei oe e kuhikuhi mai ia w@ ka luna nui nana e malama nei i keia hale baneko, wahi a ke koa opio.

        Ae, ua hiki no ia'u ke kuhikuhi aku ia oe e ka opio kau mea i makemake ai.  E hele oe a moloko o kela keena e ku mai la, alaila e komo aku oe iloko oia rumi, he 5 poe e noho ana ma ka aoao o ka lakou  mau pakaukau pakahi, a e nana oe mamua pono o ko lakou pakaukau pakahi e kau ana na huahelu i hoai lona ia penei:

        M.V-T-S A--E nana oe ma ke pakaukau e ka hua he M ehoomanao oe o ka luna nui ia. o ka hoike ana ia penei:  Manager Luna Nui, hope puuku a pela aku, polaila e hoomanao i keia kuhikuhi, wahi a ke kupakako.

        Ae aku la no hoi keia, a o ko ia nei hele aku la no ia a ku ana ma ka puka o ka rumi, a nana aku la iloko he poe elemakule wale no a pau loa. a huli ae la keia nana i na kuhikuhi a ke ku@akako maluna o ke paukau, a ike aku la keia i na huahelu pakahi maluna o ke pakaukau a hoomaopopo iho la keia i ka luna nui.

 

Hoolaha Hookapu.

 

        Ke papa loa ia aku nei na kanaka a pau o kela a me keia ano, aole e hele wale e kiki i na ano manu a pau ma n@ palena a pau o ka aina o Halekou a me Kaluapahi ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, o ka mea a mau mea paha e ku@ ana i keia, e hopu ia no lakou a hoopii ia ma ke kanawai.

MRS. C. I. HIRAM.  Haimoeipo, Honolulu.  Oct. 8, 1890   3ms-d.

 

Ha Ohohia Nui

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokah O ka hookuee ana oia kona enemi.  Eia ka poe @ @ookaa mai ma ka @ o na Luna:

 

Apr 1      S. Dusida Leleo                     1

                Hamaia Ulakoheo                  1

                Kaulualoha           "                      1

                Daniela           "                      1

                Kaaumoana Honokaupu       1

                Kimo Ailuene                                1

                        Kahaleluhi ka Luna.

Apr. 1     Mele Holesolo Peleula          1

                Haalou                    "              1

                Puakalehua Leleo                  1

                Dole Niupaipai                      1

                Kaiu Puukolo                         1

                Lahapa    "                              1

                Opunui   "                              1

                Keopu Pauoa                         1

                Mana       "      `                       1

                C Spencer "                            1

                Keumi     "                              1

                Haleakala Auwaiolimu         1

                Kam@ku        "                      1

                Polikapu         "                      1

                Palakiko         "                      1

                Keaweiwi Kaakopua             1

                Kamiano         "                      1

                Kapika Kapauhi                     1

                Kahoiwai        "                      1

                Hakalaau                "                      1

                Lama               "                      1

                Piipii Kauluwela                    1

                Ane Pelekane                         1

                Jas Quini "                              1

                Kaelele Manuwai                   1

                Makanoe Mana                      1

                Wakinekona Kalaekao          1

                Lama Kikihale                       1

                        Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

Ap 14      Kaulili Koula                         1

                Lokai Koumakapili               1

                Kauna Koula                          1

                Lilia Johnson Nuuanu           1

                Puakinamu Kakaako             1

                John William Kalihi              1

                Kaui Palama                           1

                Kana Kalia                             1

                Kakai Leleo                            1

                Kakalia "                              1

                P@ @                                     1

                Ok@@ Kawaiahao               1

                Ake Ainahou                         1

                Auhea Kawaiahao                 1

                        John Sm@@ ka Luna.

 

Ka Buke Akeakamai.

AO

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HUL@A E KA NOE AU O KE KANAKA.

 

KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hooulu@a, Hooponoponoia, a Hoomahuahua @ou ia e Levi-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.

Mahele o ka Buke.       

MAHELE I.

ZODIALO -- Hoike Ouli ma na kaulana Mahina. 

MAHELE II.

NAEVIALOGIA -- Hoike Ouli no ka I@a o ke kanaka. 

MAHELE III.

METRAGARATIMA --Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoh Hua@ ma ka Helu Kahla.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kam@

        J. M. POEPOE

 

Waiwai Haule.

 

        Ma ka la 23 o keia malama, ua haule ia kuu EKE ILI poalima, mawaena o ke Alanui Likelike a me Wa@ @ eke eleele.

        Aia iloko o keia eke, he wahi eke uuku kekahi, me na waiwai mak@, a pela pu me ke eke Ili nui, aia iloko oa @@ eke ia he mau holoku kekahi.

        O ka mea e loaa ai a hoihoi mai ia'u e lo@a no ka uku makana kupono mai a'u aku.  E loaa no au ma @ai@@@@@@.  MRS. ALOALOUA.  Mar. 27, 1891.  1 w-d.