Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 182, 29 April 1891 — KA HUAKAI A KA MOIWAHINE NO KA PANALAAU O KALAUPAPA A ME KALAWAO. [ARTICLE]

KA HUAKAI A KA MOIWAHINE NO KA PANALAAU O KALAUPAPA A ME KALAWAO.

Htj 10 Hora ma ka Aiiiaa I»e 1G llora ma ka Maana me ka i»*alie a me ola Hiaikal. Ua haalele ka niokuahi Likelike i ka nwapo nia ka liora 10 p. m., Aperila 2G, 1891, po Babati, e lawe ana i kana ohua kiekie loa ka Moiwahine Liliuok'alani a ine ke Keiki Alii; ke Kuhina Nui Saim;el Parker; na hoa o ka Ahaolelo, J. W. Pua; J. K. Hookaao; L. \\ , P. Ka* nealū a me J. Kawuhi; na K«misiD» o aa Aupuni o F.irani a me Po-tugala-na Bih©pa \V r me ka Makua Leoaoi'u; na Koanimana, E. K. Lilīkaliiwi; Wni. Auld; Huntsman, S. W. Mahelona a me na pee e lie he nui wale; na r;i:uli o ka Moi a nie n.i leeie he ».ui u.e kaue,- na wa-lune-na -keiki ;i me ka P«:iii Puhi

Ohe, be huina i aneane e 270 ka nui. Ua malie ka holo ana ma ka uioaea ia po; a ua hikiakuma Kaiaepaoa ma ka hora 7 a. m., Aperila 27. Heoui kahookeke maluha | o ka moku, no ke ake e kau e iluna | o ka waapa a holo no ka aina. Ua piha e mai la o uka o ka aina i na poe e kali mai ana, e ake e ike mai ī ko lakou mau hoaloha a me I na pilikana; e lohe ia ana hoi na ieo uwe kumakena o na naakaainana o uka o ka aina a me ko ka mo- ; ku aku. Ia ma\ou e hookokoke aku ana e piii i kahi uwapo, ua nui na poeo uka e kahea mai ana i na inoa oua makamaka a lakou i ike inai ai; a e kahea ana hoi i na poe o lakou he inau makamaka ko lakou e p*e aku nei. Ua nui na leo kuwo a me na waimaka e hiolo makawalu ar>a me he mau pakaua 1a o ka hooil». Ua lele aku ka Moiwahine uo uka n ka aina a ka ehaeha e hoppoluluhi mai ana, ma ka hora 8 a. m., a ua kipa a hoolaunaia ma kahi o ka Luna Nui, Wm. Tell; ua okoakoa aē malaila na kanaka a pau he aneane paha 1000 ka nui, a ua hooldhe i na leo o ka Bana a me na leo himeni. A ma ka hora 9 a. m., ua wehe ia ka haiolelo Alii, e ke Kuhina Nni Samuel Parker. a pau ia, ua ku ae ke 'lii Kuhio a haawi mai la, i ke aloha i na makaainana, mahope olaila, na hailelo mai o Hon. J. K. Hookaiio; E. K. Lilikaiani; a me Mr. Kekipi a oie Kalana; alaila he haiolelo pane mai na D. K. Pa ma ka aoao mai o na ma'i; a pau kana, ua hiki mai la ke keiki o ka Ua-ka»ileh«a Hon. J. Nawahi; a aole i kuu iho ka nae ua waiho mai la oia he mau mapuna olelo kaukau no ko kakou lahui, e koi ana; he pono e hoouna koke ia i mau opio Hawaii e ao i ka oihana lapaau, i mea e kaohi ai i ke ola o ka laiiui ; mahope o keia. na Mr. Bam. Mohakau he panai mai ma ka aoao 0 na poe mai, no na haiolelo a pau. Mahope o ka pau ana o na haiolelo, ua hele aku la ka Moiwahine e nan*f i ka ''Pauahi Home," a ma ke awakea ae, ua holo loa ka huakai A lii no Kalawao. Ua kipa ma ka home o na poe Virigina, a hoomaha malaila. Maiaila ae na keiki opio kahi i mele ai i kekahi mau himeni maikai; a pair ia ua huli hoi mai la ka huakai Alii np Kalaupapa. Aoie haiolelo malaila, aole no hoi i nui mai na kanaka oia wahi. Ua hiki mai ka huakai Alii ma kaJjora 2 p. m. ma Kalaupapa, a ma ka home o ka Luna Nui, ua paina ka huakai; mah#>pe oia manawa, ua oluolu loa i ka Mmwahine ke kono ana aku i Kona Kuhina Nui 9 nana i na poe i hoohuoi ia, a 1 mama paha ka loaa ana i ka mai iepera. A he nui wale o na poe keiki liilii a me na kaikaihahine liilii i hiki kino ae imua o ke Kuhina Nui, a ua hoopaa i& ko lakou mau inoa ma kanahuke hoomanao. Ma ka hora 4 i\ m., haalele ka Moiwahine ia Kalaupapa, a kau hou no luna o ka oneki © ka mdkuahi Likelike. Haalele ia. Kalaupapa ma ka h©ra 5 p. m., a ku ma Honolulu riei, ma ka hora 12 aumoe. Na mea ano nui i hiki ke hooinaopo[K>ia ma keia huakai—0 ka nui o ka aina palahalaha e waiho ana mawaena o ke kahakaio Kalaupapa ma ke k#mohana a me ke kahakai o Kalawao ma ka aoao hikina, a malalo mai o na kakai pali, he aneane paha 6 mile kuea k©na ili e nohoia ai a e na kanaka he 1507 ka nui. 0 na pot Hawaii

maoli, he 1475 o na haole he 12; o nā pake he 20. - .0 ka huina o na poei loaa ia i ka ma-i lepera, he 1190, he 1158 poe Hawaii; he 20 pake ame 12 haole. O ka nui o'ka poe e *«ho nei aole mai; he 817 lakou. A o ka nui o na lftle he 327; he 228 hale ma Kalaupapa, he 22 iwaena, a he 177 ma Kalawao. Mailoko ae oia huina, he 6 mau he 2 no ka Hoole-pope, he 2 no ke Kalawina, a he 2 no ka Moremona. 1 haiekuai, a 2 hale inuti; 1 hale paahao; 1 haie lanaau. Aia ke holo nei maluna oia Pa nalaau na lio he 700 no kela moa keia uiea, he 014 bipi no ka Papa Ola a me 200 Ilio na kekahi poe. Me he,la ua like a iike ka nui o na keiki n me na opio e malamaia nei ma na home no na keikikane a kaikamahine e na me Vjrigina Kakolika. oia hoi he 80 keikane a he 80 kaikaniahine. " O ke ea ua huihiu ia i ka makani Djai ka hikina akau mai, ahe lipolipo na kualōno a me na awawa ke Ike aku; a o ka Mokupuni wale no o Oahu ke ike ia i ka wa maiie. Mai Kalaupapa aku, nialuiia ae o ke kai lipolipo e pili ana i ka huina ao uli i kahi mama6 loa. O keia ka hiōna oka aina oko kakou uoe kini e nolio hi ma ke awaawa malu o ka make—a n«na kakou e u nei me na waimaka luulnu kulipo, hookao i ka nili i hoomokumokuahua ika haupo. Aloha ino, aloha wal« no hoi e. Aloha Lahui. Mnhina Malamalama, ma ka oneki o Likelike, Aperila, 27, 1891.