Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 184, 1 May 1891 — Page 1

Page PDF (1.00 MB)

This text was transcribed by:  Nahua Patrinos
This work is dedicated to:  Uncle Kini and Uncle Richard

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II                                                 Honolulu, Mei 1, 1891.                                           Helu 184

 

HE NANEA PAHAOHAO

NO

TAUSANI

A ME

SARIBANO

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole -- Ka Poai honua kunukuni ole -- Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookoa.

 

            Ia wa i hauoli ae ai ua moi la me ka hoopuka ana iho i keia mau huaolelo penei: Kahaha! laki no oe e kuu keiki, pololei no oe a ka ulu i paki kipau.

            Ma keia wa i hui pu ae ai lakou a pau, na makua a me na keiki, a ua punahele hoi na hunona me ke keiki i na makua.

            Ua halulu aku ka lono ma na aina a pau no keia ola hou ana o Saribano, ka mea hoi i manao ia ua make oia.

            A no ia mea ua hele mai la lakou a pau e ike i ke keiki alii, a ua hoopiha ia lakou e ka hauoli, a ua pahola pu mai lakou i na hoomaikai ana he nui, a me na makana he lehulehu.

            Mahope iho o ka pau ana o keia mau mea a pau a na makaainana, aia hoi, ua hoonoho ae la ka moi ia Saribano ma ke ano he hooilina no ke kalaunu no ke aupuni holookoa o Inia.

            Ma keia kulana i noho ai o Saribano a hiki i ka hapai ana o kana wahine ke keiki makahiapo.

            I ka puni ana o na mahina e hanua ai o ke keiki, ua hanau mai la ka makuahine i kana keiki, he keiki kane, ka mea hoi e hiki e hoomalu i ke aupuni.

            Ua hauoli na wahi a pau o ka aina i ka loaa ana he opio hooilina no ke aupuni, a me ia ano, ua malama ia iho la ua keiki la a hiki i kona nui ana.

            Maanei e hoomanao iho kaua e ka mea heluhelu no keia opio hou ua kaa kona malama ia ana i ka nohea Uwil, a ua punahele hoi ka opio iaia.

            No ka luahine Kaukani hoi, aia no oia iloko o kela kinipopo kupua kahi i paa ai, a aia no ua kinipopo ala malalo o ka malama mikiala ana a Rubinia.

            I ka nui kupono ana o ke keiki, ua kapa ia aku la kona inoa o Ribano.

            O ka puni a keia keiki o ke kinipopo, malalo hoi o na hoomaamaa ana a ka nohea Uwila.

            Me keia ano, ua pii mau aku kane ana a keia keiki i kona mau makua no ke kinipopo, a in a ia a pau e kuai mau ia ana ka popo me ka nana ole ia o na ano o kona manao nui ana i keia mea he kinipopo.

            I kekahi la nae, ua ano hemahema wale ka maoiwahine Rubinia no kela kinipopo laholio, a loaa ae la i kana keiki Labano.

            Ua lawe aku la ua keiki ala i ke kinipopo a hana aku la e like me ke ano mau o na keiki, e hooleilei ana hoi ma o maanei.

            Ike mai la nae kona kahu hanai Uwila i keia mau hana a kana hanai, ia wa i nana pono iho oia, a ike iho la o ke kinipopo no keia kahi hoi o Tausani e paa ana.

            I kela wa i pane iho ai ua kaikamahine Uwila la me keia mau huaolelo penei:

            A! ano, ua hiki mai ka manawa e hooko ia ai o ko'u makemake, a e pakele ana hoi kuu makuahine, e pau loa ana oukou i ka make, no ka oukou mau hana ino.

            I kela wa koke no, ua lalau mai la ua Uwila nei i ke kinipopo i ka lima o ke keiki a holo aku la me ka mama nui a nalowale aku la iloko o ka ululaau.

            Uwe ae la ka opio me ke kapalili ana a me ke kaa ana iluna o ka lepo, a holo mai la kona makuakane e nana i ke keiki, a me ke kumu hoi o kona uwe ana.

            Aka, mamua ae o kona hoea ana aku i kahi o ke keiki e uwe ana, ike aku la oia i kekahi luahine i ka holo ana mai a lalau iho la i ka opio, a huli mai la a pane mai la ia Saribano me keia mau huaolelo penei;

            Na'u ke keiki, i aina kakahiaka no'i aole hoi au e pepehi aku ia oukou.

            Me keia mau huaolelo ua luahine la i kamailio mai ai, a hapai ae la oia i ka opio a haawe ae la ma kona kua, a e like me ka wili ana a ka puahiohio, ua nalo aku la laua iloko o ka ululaau.

            Aia no ka opio ma kona kua e uwe kapalili ana me ka ehaeha nui o ka mea i piha i ka maka'u, aka, he mau mea ole wale no ia, ke ahai ala ka pupuhi i kela luahine ino lapuwale.

            E hoomanao kaua e ka mea heluhelu ma keia wahi, o kela wahine a kaua e ike ae la i ka ahai ana i ka opio Ribano, oia no kela wahine ai kanaka Tausani, ke ino hoomanawanui.

            Oiai, i ka wa i hoomaka ai kela wahine maalea, oia hoi o Uwila, e ahai i kela kinipopo, a iaia no e holo ana, ua wehe ae la oia i ua kinipopo ala, ua hemo ae la o Tausani a pelu hou mai la oia i hope a kaua hoi e ike ae la.

 

HE MOOLELO NANEA.

NO KE

KAMALIIWAHINE LAULIE.

AIOLE

 

HE NANE KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

 

He Kaao kahiko no Helene .

 

MOKUNA X.

 

            Aole e hiki oiai na paa au i kahi paa. E aloha auanei.

            Mai haalele mai oe ia'u, oiai ua aloha au ia oe. Ina nae ua paa loa kou manao no ka hele, i hookahi a kana hone ana i koe e pono ai, me ko hoike pu mai no nae i kau wahi e hele nei.

            Aole kaua e pono ke honi hou, no ka mea in a kaua e honi hou ana aole oe e poina ia'u no na makahiki he hui, a e make koke no ananei oe i ke aloha.

            Me keia mau papa olelo ana mawaena o laua ma ka moe, nalowale aku la ko Laulie uhane, a ku iho la ua opio nei ma ke ka'e o kekahi pali lele maopopo ole iaia, a i kona puoho ana ae, hanapapa ae la oia ma o a maanei o kona wahi moe, aole nae kana aloha.

            A mahope iho o kona hoomaopopo ana, ike iho la oia he moe ka, nolaila ua uwe iho la oia no kana aloha me ka naau ehaeha.

            A aole hoi oia i moe hou ma ia po a hiki wale i ke ao ana, a ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae ike aku la lakou i ka pii ana ae o kekahi aina maluna oka ili o ke kai, a he hookahi hoi ko laua puka ana ae me ka puka kakahiaka, ia manawa hoomanao ae la oia i na olelo a ke kilokilo wahine iaia.

            Ku ae la oia iluna a hele aku la mamua o ka ihu o ko lakou moku, a oiai oia e nana pono ana i ka au mai a ua wahi mokupuni nei mamua, ike aku la oia aole he mau hoailona no ka noho ia oia wahi mokupuni e ko kanaka, no ka mea aohe he kumai o ka hale, a aohe no hoi he maaloalo kanaka mai.

            Aka nae ua olelo mai kona kuhikuhi puuone wahine, o ka aina a oukou e ike ai me ka la hiki o ke kakahiaka nui, o ka aina ka hoi ia e loaa ai ia oe ko wahine, nolaila ua haule wale iho la no kona manao.

            Aohe no hoi i liuliu keia hole ana aku a Kolana ma, ku aku la lakou nei i ua wahi mokupuni ia.

            O keia mokupuni, oia no kahi mokupuni o Morota, kahi hoi o na mokupuni o liilii e kokoke ana me ke kai eleele.

            I ko lakou nei ku ana aku aohe he wahi e hiki ai ke lele aku, no ka mea he mau pali kahania ke alai ana ma kona mau kanakai, a o na kupa aloha o na wahi mokupuni Morota la, pau ae la lakou i kalele a kau liilii aku la iloko o ka lewa i ko lakou wa i ike mai ai ia Kolana ma, me he mea la e i mai ana, aohe he kanaka hiki ke hehi mai kona mau kauai wawae iluna o keia mo kupuni, koe wale no makou kona mau kamaaina.

            No keia alai ia e ka pali, no laila ua pokaa puni ae la lakou i ua wahi mokupuni nei no na manawa ekolu maluna o ko lakou moku, eia nae aole loa lakou i ike he wahi kupono kekahi no ka lele ana aku i ka aina.

            Nolaila ua ano haule wale maoli ko lakou manaolana a pau, a o ka oi aku nae naha o ke kaumaha mamuli o ka halawai ana me keia kea kea nui, oia no o Kolana, oiai oia o nalu ana iaia iho --

            Kai no hoi oia walw aku la no ka pilikia, eia hou no ka hoi nei apikiki ke hoea mai i ka aina in a hoi oia keia.

            Oiai ua opio nei e noonoo ana me ka naau pilihua i kahi e loaa ai kana wahine, ua haupu ae Ia oia i na wahi kamaa aniani ana e paa pu ana me ka papale ooma, a oia kana i namunamu liilii iho ai penei;

            O ka pahikaua, ua ike au i kona waiwai, a o olua hoi mai ko olua lilo ana mai ia'u a hiki i keia kakahiaka, aole loa au i ike i ka olua hana, a heaha la ka olua waiwai a Kerona ka hana-lio i olelo mai ai ia'u?

            Nolaila, makemake au e hoao i ka olua mau kokua ana ia'u, aka pehea ia e hiki ai, me keia mau huaolelo a ua opio nei lalau iho la oia i kahi papale a kau ae la i kona poo, eia nae aohe ana mea i ike aku.

            Eia nae ka mea apiki, ke ike aku la eia ia Opera ma e hoaa ana mai nua a hala i hope o ka moku me ka ninau ana, oiai no nae oia e ku aku ana.

            Ke lohe aku la oia i ka lakou olelo mawaena o lakou iho ua nalowale ua opio nei, a oia hoi kana i olelo aku ai ---

            Auwe ao ka hoi oukou e! Eia no hoi au ke ku aku la.

            Ua lohe o Opera i keia mau olelo a ua opio nei, nolaila ua huli ae la oia a olelo aku la i kekahi, ua lohe aku nei no anei oe ia Kolana i olelo mai la?

            Ae, aka o ka'u ia e nana nei, aono nae he ike ia aku.

            No laila ua ninau hou mai la o Opera, aia oe mahea e Kolana e kamilio mai nei?

            Aohe he kamilio o na opio nei iloko o ka manawa a Opera e ka he mau mai ana.

                                                                                                                                                Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lekah. O ka hookuee ana oia kona enemi. Eia ka poe i hookaa ma ma ka @ o na Luna:

 

Apr.  1           S. Duaida Leleo

                        Hamaia Ulakoheo

                        Kaulaloha  "

                        Daniela      "

                        Kaaumoana Honokaupu

                        Kimo Ailuene

                                    Kahaleluhi ka Luna

 

Apr. 1              Mele Holesolo Pelenla

                        Haalou                 "

                        Puakalehua Leleo

                        Dole Niupaipai

                        Kaui Puukolo

                        Lahapa    "

                        Opunui   "

                        Keopu Pauoa

                        Mana      "

                        C. Spencer  "

                        Keumi         "

                        Haleakala Auwaiolimu

                        Kamoku          "

                        Polikapu          "

                        Palakiko          "

                        Keaweiwi Kaakopua

                        Kamiano          "

                        Kapika Kapauhi

                        Kahoiwai         "

                        Hakalaau         "

                        Lama               "

                        Piipii Kauluwela

                        Ane Pelekane

                        Jas Quini  "

                        Kaelele Manuwai

                        Makanoe Mana

                        Wakinekona Kalaekao

                        Lama Kikihale

                                    Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.

 

Apr. 14            Kaulili Koula

                        Lokai Koumakapili

                        Kanua Koula

                        Lilia Johnson Nuuanu

                        Puakinamu Kakaako

                        John William Kalihi

                        Kaui Palama

                        Kaua Kalia

                        Kakai Leleo

                        Kakalia   "

                        Poni Kaumakapili

                        Okuu Kawaiahao

                        Ake Ainahou

                        Auhea Kawaiahao

                                     John Samoa ka Luna

 

Ka Buke Akeakamai.

AO

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HULUA E KA NOE AU O KE KANAKA.

 

Kakau mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.

 

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA -- Hoike Ouli ma na kaulana Mahina.

MAHELE II

NAEVIALOGIA -- Hoike Ouli no ka @ o ke kanaka.

MAHELE III

METRAGARATIMA -- Ka hoike Ouli ma ka hoonohnoh Huahelu ma ka Helu Kahala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamahao.

                                                                                                                                                J.M.POEPOE.

 

Waiwai Haule.

            Ma ka la 23 o keia malama, ua haule ia kua EKE ILI paalima, mawaena o ke Alanui Likelike a me Waikiki, he eke eleele.

            Aia ilooko o keia eke, he wahi eke auku kekahi, me na waiwai makamae, a pela pu me ke eke Ili nui, aia iloko o na eke ia he mau holo ku kekahi.

            O ka mea e loaa ai a hoihoi mai ia'u e @ ka uku makana kupono mai a'u aka. E loaa no au ma @

                                                                                                                                                MRS. ALOALOUA

                                                Mar. 27 1891                                                                                                                                        1w-d.