Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 187, 6 May 1891 — Page 1
| This text was transcribed by: | Presley Ah Mook Sang |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, MEI 6, 1891. Helu 187.
HE NANEA PAHAOHAO
-NO-
TAUSANI
-A ME-
Saribano.
---
Ka wiwo ole hoi o na wiwoole-Ka Poai honua kunukunu ole-Ka mea hoi nona na lima i ale ai ke ao holookoa.
----
Maanei e ka mea heluhelu e waiho kaua i ke kamailio ana no na mea e ae, a e kamailio kaua no Saribano a me kana huakai ma na aina mamao no ka imi ana i kana keiki, ka hua mua hoi a ko laua puhaka i ako e ia e kela luahine palaualelo, malalo hoi o na hana kolohe a kela wahine Uwila.
Ma keia wahi i hiki mai ai kaua e ka makamaka heluhelu i ka hooko ia ana o na mea a pau e pili ana no kela wahine o Uwila, oiai, ua ike mua kakou e hana ana oia i kekahi hana lapule loa, a o ka hooko ia ana keia o ua hana la.
I ka wa i pahola ae ai ka lono ma na wahi a pau o ka aina no ka aihue ia ana o ke keiki alii Ribano ka mea hoi a ka lahui i aloha nui loa ai.
Ua ku ae la kela a me keia kanaka i aloha oiaio no ke keiki alii opio, a kaei ae la i ka lakou mau mea kaua, maluna hoi kekahi poe o na lio a e koele wawae ana no hoi kahi poe, a o ka huaolelo hookahi ma ko lakou waha, ina e ike ia ka mea nana i aihue i ke keiki alii he make no kona uku hoopa'i.
I ka hele huli ana o na kanaka ma na wahi a pau o ka aina ma na kualono, a i ka hope loa, ua hoi nele lakou me ka loaa ole o kekahi meheu no ka hookolo ana aku a loaa ka mea nana i aihue i ke keiki alii Ribano.
O kekahi hapa hoi o na kanaka, ua hoomau aku la no lakou no ka imi ana i ke alii opio.
Hele aku la lakou a hiki iluna o kekahi puu, a i ko lakou kiei ana aku ma kekahi aoao, ike aku la lakou i kekahi hale e ku ana i kekahi kula palahalaha.
I ko lakou ike ana i ua hale ala, ua hookokoke aku la lakou ilaila me ka lana o ka manao e halawai ana lakou me kekahi mea nana e hoike mai i kahi a ke keiki alii i hele ai.
I na kanaka i hookokoke aku ai i ua hale ala, ua hoomaopopo koke iho la lakou he hale keia no kekahi kanaka waiwai loa.
O ka nui o na kanaka i hele e ike maka i keia hale, he ekolu wale no, o ka nui aku o lakou ua pau i ka maka'u.
Oiai keia poe ekolu mawaho e ku ana, ua hele ae la hookahi o lakou a me ka puka, a e hamama mai ana no.
Ma ka nana a keia kanaka i ke ano o ka hale, he hale nani loa ia i kinohinohi ia me na mea nani a pau o kela a me keia ano.
Pu aku la oia i ke alapii a ike aku la oia i kekahi kanaka ano aoo, a oia ka ka mea nona ka hale i ninau mai ai: Heaha mai nei kau?
I hele mai nei ae e ninau aku i na kamaaina o keia wahi ina paha ua ike oukou i kekahi wahine luahine nui me kekahi wahi keiki uuku e kau ana ma kona kua.
Pane mai la ua kanaka ala, ua ike au iaia a me ua opio la a o kana nae i hoike mai ai ia'u penei no ia:
E lawe ana oia i ke keiki nana a o na waiwai a pau o ke ao nei, oia kana uku makana i na mea nana ke keiki.
Ua hoike ou mai hoi oia ia'u ina e hiki mai ka huli i keia hale nei, alaila, e hoopiha aku no au i na eke nunui e hiki ai i ke kanaka hookahi ke auamo a piha pono i na waiwai makamae.
Pane aku la ke kanaka he ekolu makou i hele mai nei a oia ka'u e noi aku nei ia oe, no kuu mau hoa, e hele mai lakou imua ou, ke oluolu mai oe.
Ae, wahi a ke kanaka nona ka hale i pane mai ai; he oluolu au i na mea maikai a pau e hele ma i o'u ala.
Ua kuu aku la ka malihini i kona mau hoahele, a ua hookipa ia aku la lakou a pau me ka maikai e ke kamaaina.
Hanai ai ia iho la lakou a pau a hoopiha ia iho la na eke a lakou i na waiwai makamae, a hoihoi ia aku la lakou.
Oiai na kanaka ekolu e hoi ana a hiki imua o ka moi Saribano, hoike aku la lakou i na mea a pau e like me ka lakou mea i ike a i lohe ai mai kela kanaka mai.
Oia hoi ka ka moi i pane mai ai, ua hiki a ua maikai ia mau mea a pau i kuu manao.
Mahope iho hoi, huli hoi mai la kekahi kanaka mai kana huakai imi mai, a hoike mai la oia i keia mau huaolelo penei:
Ua ike au i ka luahine Tausani, ka mea hoi a makou i huli aku nei a ua hahai mai nei oia ia'u i kana mau olelo penei:
Mai imi aku oe iaia, a me ke keiki pu i na oe e hoopaakiki i ka imi ana, e nele loa ana oe i ke keiki a me ka wahine pu.
I ka lohe ana o ka moi i keia mau mea, ua ano e koke kona mau helehelena a oia kana i namunamu iho ai iloko iho ona penei:
Manao paha kela luahine ino, e pau ana ko'u imi ana i kuu keiki aole loa ae e hooki ia mea.
Aole i pau.
----
KA MOIWAHINE NO KA PANALAAU MA'I O KALAUPAPA.
----
(Hoomauia.)
I ka nana aku, ua hele ka oneki o ka mokuahi Likelike a lehau i na ohua; piha mai mua a hala i hope, he mau minute mahope iho ua hookuu ia na waapa ilalo a o ka Bana Hawaii kai lele mua mai me ka lakou mau hokeo kani hoehoene; ka poe mahope mai o lakou ka ohana o ka poe ma'i, a o ka hope loa mai, o ka 'Lii ka Moiwahine a me kona Kuhina Nui, Samuel Paka a me kekahi mau ohua o ke Alii.
I ka wai a ka waapa o ke Alii i hookokoke mai ai o ka wa no ia i kani kuilua mai ai o na pu kiana pauda o ka Pakali o Puahi, malalo o ka hooponopono ana a John Kaika; ke hoolohe aku oe me he la e helelei mai ana ka pohaku o ka pali i ka ua mea e ka nakolokolo kohu pukuniahi.
I ka pili ana mai o ke Alii i ka uwapo o ka wa no ia i kani mai ai o kahi Bana o na pali hauliuli o Kalawao a ua kaa e hoi ke eo o ka makee Alii ia lakou, ma ke kani mua ana a me ke mele ana i ke mele Lahui, Hawaii Ponoi. I ka pii ana mai o ke Alii a komo i ka pi'o ekahi o ka wa no ia i hoene mai ai o na mea kani o ka Bana Hawaii, me he la no oe o ke Kolohala i ka oa la'i i kau a mea o ka hoene a me ke kaili puuwai.
Oiai ke 'Lii ka Moiwahine e hele mai ana a kau no luna o ke kaa, ua haawi hou ae la Binano a elua o ka manawa, me ke kani kapalili ana, oia no oe o ka Iiwi maka polena o ka uka o Laa i ka hoomaha ana; ua komo ia mai la na mea a pau e pii e hoolohe i na mea a pau e hoopuka ia mai ana mai ka waha mai o na komite o ke Alii a me na olelo a ke Alii i kakau ia maluna o kekahi apana pepa.
I ka akoakoa ana maio na ma'i a pau, ua wehw ia ka haiolelo e ka Ilamuku o ke aupuni.
O ka Hon. Samuel Paka ka i wehe mai ma o ko ke Alii aoao, me na manao i kaku ia maluna o kekahi apana pepa. Heluhelu mai oia mai ka mua a ka hope; he maikai wale no na manao. Pau kana wehewehe ana, ku mai o Hookano waiho mai i kona aloha imua o na makaainana; pane pokole mai oia ma kana haiolelo o ke ano nui ma kana haiolelo; e hoomanawanui e pule i ka Haku, aia no he wa ma keia mua aku e loaa ai he ola ae keia lahui. Pau kana ku mai e Kipi, o ke ano hookahi no ia o ka lakou mau kamailio. I ka waena o J. Nawahi, he keiki o ka ua Kanilehua o Hilo Bay; eia ka mea minamina a'u i ko'u lohe ole ana i kona leo wai meli.
Mahope o ka hoonanea lohi ana o ke Alii ka Moiwahine, ua kai hope aku la kana huakai no ka Apana o Kalawao; a me ke kokoke ana e kani ka hora 2 pm., auina la, haa lele ka huakai ia Kalawao, a huli hoi mai la no Kalaupapa.
Ma ka aneane ana e kani ka hora 3 om., haalele hope mai la ka Moiwahine no ke Panalaau, no ka ike hou ana i ke keena o Honolulu i ke kau ana o ke 'Lii iluna o ka waapa, ua kani hou ae ka Pakali pu kiana pauda o Pauaka i kona leo aloha hope i ke Alii.
Kau ke 'Lii no luna o ka oneki o ka Likelike, huli hope mai la oia a nana i kona mau makaainana e noho ana i ka aina o ka ehaeha.
Aole no i pau, aka ua lawa ia mau wahi anoai, he ma-u ia, a eia ae no paha i ou mau hoa o ka maka peni ka pau pono, na lakou ia e helu papa aku.
A ke hooki nei ae i ko'u wahi manao uuku; a me na keiki oniu hua metala ko'u aloha a me ka Lunahooponopono wiwo ole ko'u welina hope.
Owau no me ka haahaa,
E. M. KAILI OPIO.
Kalaupapa, Molokai, Apr. 30, 1891.
----
OLELO HOOLAHA.
E noho ana ka Hui Aina o Kanaio ma ka Poaha la 14 o Mei, no ka mahele ana i na dala e waiho nei ma ka lima o ka Puuku CHAS WILCOZ
2ts-w.* Presidena o ka Hui.
----
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90. d-ly*
----
Olelo Hoolaha.
O ka mea nona ka inoa malalo ae nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei oia i na mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma kuu Loko o Apili a me ka muliwai, e waiho ia ma Kalihi-kai; ua kapu no hoi me na holoholona, aole e hele wale maluna o ka aina, oiai na lito mai ia Loko a me ka muliwai a me ka aina pu ia'u ma ka hoolimalima, mai a Kale Luko mai, no na makahiki he imukumakahi i koe mai keia la aku. A ua hoopoho aku ae ia S. K. Hookano, i Luna Nui, a nana no e malama, a hoopii i ka poe a pau e kue ana i keia Olelo Hoolaha.
AH TIKA (Pake.)
Apili, Kalihi-Kai, Oahu, Apr 8, lmd
----
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia me DAVID DAYTON a i ole is KUKA.
Owau no me ka haahaa,
MRS. C.I. HIRAM.
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890. 3ms-d.
He Ohohia Nui,
----
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.
O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o na Luna:
Apr 1 S. Duaida Leleo 1
Hamaia-Ulakoheo 1
Kaulualoha 1
Daniela 1
Kaaumoana Honokaupu 1
Kimo Ailuene 1
Kahaleluhi ka Luna.
Apr 1 Mele Holesolo Peleula 1
Haalou 1
Puakalehua Leleo 1
Dole Niupaipai 1
Kaui Puukolo 1
Lahapa " 1
Opunui " 1
Keopu Pauoa 1
Mana " 1
C Spencer " 1
Keumi " 1
Haleakala Auwaiolimu 1
Kamoku " 1
Polikapu " 1
Palakiko " 1
Keaweiwi Kaakopua 1
Kamiano " 1
Kapika Kapauhi 1
Kahoiwai " 1
Hakalaau " 1
Lama " 1
Piipii Kauluwela 1
Ane Pelekane 1
Jas Quini " 1
Kaelele Manuwai 1
Makanoe Mana 1
Wakinekona Kalaekao 1
Lama Kikihale 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu.
Apr 14 Kaulili Koula 1
Lokai Koumakapili 1
Kauna Koula 1
Lilia Johnson Nuuanu 1
Puakinami Kakaako 1
John William Kalihi 1
Kaui Palama 1
Kaua Kalia 1
Kakai Leleo 1
Kakalia " 1
Poni Kaumakapili 1
Okuu Kawaiahao 1
Ake Ainahou 1
Auhea Kawaiahao 1
John Samoa ka Luna.
----
Ka Buke Akeakamai.
......AO......
KE KI GULA
NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HULIIA E KA NOE AU O KE KANAKA.
----
KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hoe ia e Levi-iLevi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.
Mahele o ka Buke.
MAHELE I.
ZODIALOGIA - Hoike Ouli ma na kaulana Mahina.
MAHELE II.
NAEVIALOGIA - Hoike Ouli no ka Ha o ke kanaka.
MAHELE III.
METRAGARATIMA - Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoho liuahelu ma ka Helu Kabala.
MAHELE IV.
ONEIROLOGI.
MAHELE V.
Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.
MAHELE VI.
Ka Arimatika Kamahao.
J. H. POEPOE
----
Waiwai Haule.
Ma ka la 23 o keia malama, ua haule ia kuu EKE ILI paalima, mawaena o ke Alanui Likelike a me Waikiki, he eke eleele.
Aia iloko o keia eke, he wahi eke uuku kekahi me na waiwai makamae a pela pu me ke eke ili nui, aia iloko o ua eke la he mau holoku kekahi.
O ke mea e @@@ ai a hoihoi mai ia'u e hana no ka uku ma kana kupono mai a'u aku. E loaa no au ma @@@@.
MRS. ALOALOUA.
Mar. 37, 1891. 1w-u.