Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 187, 6 May 1891 — Page 2

Page PDF (1.13 MB)

This text was transcribed by:  Audrey Matsuoka
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

            Ua hookohuia i keia la o Mr. G. C. Hewitt i Luna Hoomalu no ka Papa Ala nui o Kau Hawaii, ma kalii o R. Center i waiho mai.

            Eia na hoa o ka ppaa:

G. C. HEWITT           Luna Hoomalu,

E. W. FULLER,

HUNRY MARTIN.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, April 30, 1891.        d3t

 

            Ua hookohuia o Mr. W. Kaapa e hopu i na hele hewa make Alanui Liliha, mai Liliha a ka Uwapo o Haaliliamanu, mai Alanui Kauka i ke Alanui Nuuanu, a maluna no hoi o na aina aupuni ma Kalihi, Honolulu, Oahu.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Aprt. 30 1891.        3ts-d.

 

            Ua oluolu i ke 'Lii ka Moiwahine ka @e ana i na huikala piha ana, me ka hoihoi hou ana i ko lakou mau pono kivila, @eia poe ih@, penei: -

            Peni Kaaialii, no Kalawao Molokai.

            Paulo,                          "           "

            Kamesona                   "           "

            Halemano                    "           "

            Kekuni                                    "           "

            Makea                         "           "

            Kanaulu                       "           "

            Enorme Ferreira, o Makawao, Mui.

            Iosepa Kamione, o Hilo, Hawaii.

            Kaluna                         "           "

            Heleakala, o Lihue, Kauai.

            Lau Fong         "           "

            Keoni Peterson, o Honolulu, Oahu.

            Kaua                            "           "

            Kaahu                          "           "

            Alohikea                      "           "

            S. L. Kawelo               "           "

            A ua oluolu hou aku i ke 'Lii ka Moiwahine e ae aku e hooemi iho i ka hoopai o Akana o Honolulu, Oahu.

W. AUSTIN WHITING.

Loio Kuhina.

April 1@, 1891.          2ts-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU, MEI 7, 1891.

 

Na Hana o Keia Au.

            I kela mau la aku nei, ua hooikaika ka Ilamuku Wilson e kinai aku i ka hoopae malu ana i ka opiuma.  Ua holokino oia maluna o kekahi mokuahi e alualu i kekahi moku e holo nei malalo o ka hae Beritania, mawaena o na kai o Hawaii nei, me ka hoopae malu ana i keia mea he opiuma.  He nui ae no na waa liilii e hoopae malu nei i ka opiuma, a he mea lealea iho la ia i ka poe kolohe.  Ua maopopo ua piha ka aina i keia kumu ino, k@mu ma'i o ke kanaka.  He mea no hoi i papa ia e ka poe Karistiano, e hele ana e papa aole e laikini ia ke kuai ana o ka opiuma, aole e kakau inoa ka Moi i ke kanawai e @e ana e hoomalu laikini ia ka opiuma, i mea e kamehai mai ai keia ino mamua o ka mea e ikea nei.

            Ua lilo ka manao o ka poe e ake ana e hoomalu i ka opiuma he mea ole.  A eia ka i kumu e oi loa aku ai ka hoopae malu ia ana mai, a me ka nui o ke dala pilau a ka poe i make malalo o ke ake loaa.  Aloha Hawaii, i ka luku ia e na alakai Karistiano, uhiuhi i na hana ino e komo nei iloko o ka aina, i mea e waiwai ai lakou.

            O ka opiuma ko Hawaii e hookomo malu ia nei, o ka alekaholo hoi ka kekahi hui Misionari e hoopae mai nei mai Amerika a kuai aku i na moku Sila e holo nei i ka Atika, me ka papa ia no oia mea i ke aupuni Amerika.  Aole he kanawai i ka p@ puni dala, a aole he hoaloha, a @a make ka pono i na kuko hewa o ke kanaka, a o ka poe oi ma keia mea, o lakou no ka poe i hoaahu i ka @ ha@a @ o ka malu o ka hoomana.

E Noko m@ ka Hoomanawanui !

 

            Pomaikai ka naau haahaa no ka @ e noho @ ho@.  He olelo oiaio keia @ a hiki wale i ke@a manawa.  Nolaila, oiai @o ke ao nei ke hao nei i na pono o keia noho ana me he la o lakou wale no ka poe o ka honua n@i, aole he mea e ae, he kupono @ ia kakou e noho hoomanawanui e like me na Isaraela i ka hale hoolu@i @a Aigupita, a hiki mai ka la e wehe ia ai na pilikia.  He lahui hookae ia ka ili ula a ili uli ma na wahi a pau, a pela no hoi keia lahui e hana ino ia nei e ka poe puuwai pohaku i komo ole ia e neia mea he aloha.

 

Ua Puho ka Waa a Umi.

            Ua puho hou no ka waa a ka Papa Misiona Amerika i hoouna ai iwaena o @a Pegana, nona ka inoa "Ka Hoku Ao."  O ke kolu keia o ka moku o keia ano, he elua i poino maoli, a o keia hoi ua puho ka ka ipu paila wai mahu.  E aho no ka moku Pitcairn a ka hoomana La Ehiku.  He like no nae na moku a ka A. B. C. T. M., me ke ano o ka poe ia lakou ka hana, he puho wale.

 

Huakai a ka Moiwahine.

            @a haalele mai ka mokuahi Kinau me ka Moiwahine maluna ona, i ukaliia e ke Kuhina Nui, Hon. Samuel Parker.  Ke kalokalo ae nei makou e ukali ia ka huakai a ke 'Lii ka Moiwahine me kona ma@ hoa hele e na pomaikai.

 

Weheia ka Aha Hookolokolo ma Hilo.

            I ka la e ku aku ai ke Kinau, ia la e wehe ia ai ka Aha Hookolokolo Kaapuni ma Hilo, Mr. Dole, ma ka @ hoomalu.

 

KA HOOIPOIPO.

KA MANU NUNU LAWE LETA @OOKO POLOLEI, A ME KANA HANA

ALOHA OLE.

            Aia mawaho loa aku o ka palena pa@ mai o na kauhale o ke kulanakauhale o Kikako, i ka wa he hapa keneturia i hala ae nei, e ku ana he kakela nani no kekahi kanaka kalepa kaulana o ia kulanakauhale, a aia hoi iloko o keia kakela, he nohea kaohi pana a ka puuwai e lolii a@a maluna o kona wahi moe, a o ka hiapo hoi a oia hookahi wale no ke keiki a ua kanaka kalepa nei me kana wahine.

            O keia lolii a ua kaikamahine la ma kona wahi moe e waiho ana i ke ano oma'ima'i, a oia @o hoi ke kumu o kona kii koke ia ana aku e kona makuakane mai ke kula mai, mamuli o kona ano onawaliwali a me ka ikaika kupono ole o kona ola kino.

            O ka mea apiki loa i keia kaikamahine oiai oia ma ka hale kula, aole loa ona hoihoi iki i na mea a pau, mai na kumu a kona mau hoa kula e ae, a o kona hoa kamailio a me kona hoa paani, he manu Nunu, a o @a manu wale ala no hoi kana mea ae maloko o kona rumi.

             He manu Nunu hoolohe pono loa keia i na olelo a pau a kona haku, a ua maopopo hoi iaia na mea a pau a kona haku e kamailio aku ana iaia, koe wale no ka hiki ole iaia ke olelo ma ka olelo a kona kahu e kamailio mai ana iaia.  O na mea a pau i pono i ka noonoo o ua manu nei, e hoike aku no ia i kona ae ma ka upo'ipo'i ana ae i kona mau eheu, a lele @ipuni ae iloko o ka rumi; a o na mea no hoi i pono ole iaia, e hoonunulu iho no aua @i oia i kona leo me ka hoopupuku pu ana ae i kona hulua-i, a hele hookikakaha ae la ma ka aoao o ka @e.

            O ke kumu o keia ma'i o ua kaikamahine la, mamuli no ia o ka he mo ana aku o Robata Angus mai ke kula aku; he opio hoi i oi ae ka nohea mamua o na opio e ae a pau o ua halekula nei, a oiai na la o ko lakou noho pu ana ma ua kula nei, e hoouna leta mau ana keia mau opio ma o ua manu nei, a ua hele hoi a aneane e piha like ka laua mau baiki buke me ka laua mau leta hooipoipo, a oiai hoi ua Robata nei i kaawale mai ai, ua hoomaka iho la ka ma'i maluna o ua kaikamahine nei, a ma ia la hookahi no, ua haalele pu iho la ua wahi manu nei i ua kaikamahine la, no ka uhai ana aku mahope o Robata, ka mea a kona kahu i aloha ai, a o kona makemake, o kona ike aku i kahi a ua Robata la e noho hou aku ai, oiai, ua maopopo mua no iaia, e lawe aku ana oia he leta nana i ka la mahope i@o, a pela io no.

            O ia hahai ko ua wahi mau nei mahope aku o ka Robata huakai hele, a hiki i kona ike ana iho i ke kau ana ae o Robata a me kona mau hoahele maluna o ke kaa, no ia mea, ua lele mai la oia a kau iho la maluna o ke kaa, a o kana hana nui, o ka nana i na wahi a pau a lakou e holo nei.

            O ko lakou holo no ia a mawaho pono o kekahi pa nani loa, iloko po noi o ke kulanakauhale, ua ku iho la ua kaa nei, a lele aku la o Robata ma a komo aku la no loko o ua pa nei, a hele loa aku la a komo aku la iloko o kekahi hale nani e ku hookahi ana iloko o ua pa ala.

            I ka ike ana iho e ua wahi manu la i keia, ua haalele iho la oia i ua wahi la, a huli hoi mai la oia no kahi a kona kahu e moe lolii ana i ka eha koni a loko.

            Ua hoouna mau aku @a kaikamahine la i ua wahi manu nei mahope iho o kona hoi ana mai me kona mau makua, @ kana leta na ka mea a kona puuwai i aloha ai; a na hoomanawanui ia hoi e ua ma nu Nunu na wa in@ a pau, e laa ka ua, ka makani, ka pouli o ka po, a o ka oi aku, oia no kona hakaka mau ana me kekahi mau manu e ae ma ka lewa.

            Ma ke kakahiaka nui o kekahi la kala'e malie e kiei mai ana na kaikamahine la ma ka puka aniani o kona rumi moe, e kakali ana hoi o ka hoi aku o ua wahi manu la ana, oiai, i ke ahiahi okoa o kekahi la kona hoo@na ana, aohe nae i hoea iki aku a hiki wale i ua kakahiaka la.

            I keia wa a ua kaikamahine la e kakali ana o ka hoi aku o ua wahi manu nei, a hiki wale i ke awakea loa ana ae, aole no i hoi iki aku ua wahi manu Nunu nei.

            Nolaila, me ka piha huhu o ua kaikamahine nei, kii aku la oia i ka pu kau poohiwi a kona makuakane, a me ia mea, noho iho la oia me ka haka pono ana aku a kona mau maka maluna o ka lewa a maluna ae hoi o na kumulaau loloa e hihipe'a ana.

            A aole no i liuliu keia noho ana iho a ua kaikamahine la, o kona ike aku la no ia i ka oili ana mai o ua wahi manu nei maluna o na ku mulaau, a kau hoola'ila'i mai la ma kahi kokoke loa mai i ka puka aniani a kona kahu e noho aku ana me ka inaina nui nona, me kona manao ole ae hoi, he make ke kali mai ana iaia, a o kona kau aku no hoi ia iluna o ka paepae o ka puka aniani, aia hoi, ua kani mai la ka pu a kona kahu, a kapoo mai la hoi ka poka mamua o kona umauma a hua'i aku la mahope o kona kua.

            Me ke pahaohao nui a me keia ehaeha nui o ua wahi manu la, hoo ikaika loa mai la e kau iluna o ka paepae puka aniani me kana ukana e paa ana ma kona nuku, a i loa no hoi a kau oia iluna o ka pae pae puka aniani, hookuu iho la oia i kana ukana e paa ana ma kona nuku, a iloko o kona ehaeha nui a me ke koko e iho makawalu mai ana mai kona puuwai mai, kakaa mai la oia mailuna mai o laila, a haule pa-hu iho la iluna o ka honua a make loa.

            Me ka nana ole iho o ua kaikamahine nei no kana mea punahele i na wa i hala@e, lalau iho la oia i ka leta e waiho ana a heluhelu iho la oia penei:

            "E kuu aloha Maggie,

                        E honi hope loa kaua:

            O ko'u minute hope loa paha keia ma keia ola ana, oiai, ke ikaika loa iho la ka ma'i maluna o'u, a aole he manaolana no'u i keia po.  E kala mai no ka uuku o ko'u manao, ole e hiki ia'u ke hoomanawanui.  E honi iho i kahi lei [Nunu] a kaua no'u, a mai huhu iaia no kona lohi, oiai, na'u oia i au'a e ike hope iho i ko'u kino.

                                    Na kau ROBATA."

            Haule iho la @ leta nei mai komau lima iho, haule aku la oia maluna o kona wahi moe, a hanu nape malie iho la iloko o kona ehaeha n@ kana manu a me kana aloha me ka maeele o kona kino holookoa, a hiki i kona moe loa ana'ku i ka moe kau a hooilo.

TAUSE..

 

E Kokua Aloha mai.

            Ke poloai aku nei makou i ka Lahui Hawaii ponoi, no lakou na puuwai hamama, a me na umauma i piha i ke aloha hoa kanaka, e haawi mai i na kokua aloha ana no ka hapai ana aku i kela hihia nui loa e waiho hoohemahema wale ia mai nei @ ka poe ia lakou ia hana, oia hoi kela kanaka o Kalaniwahine ka inoa, i pepehi maoli ia ai no ma Hamakua Hawaii, a makou i hoolaha aku ai.  A i mea e hiki ai ke hoolimalima aku i ka loio nana e lawelawe ia hana ma ka aoao o ka lahui, oia ka makou e poloai aku nei ia oukou e pahola mai i na kokua a@a e like me ka mea i pono i kela a me keia; a e lawe mai a hooili mai paha a loaa i ka Hon. J. E. Bush, ka puuku nana e malama a makaukau, o ka hapai koke aku no ia e hana i ua hana la.  Ua loaa mai la i keia la 2 o Aperila, na W. H. Daniela mai o Wailuku, $5.00; na ka LEO, $5.00; Hon. J. Nawahi, $2.00, D. M. Punini Jr., $1.00.

            Hookahi no manao nui iloko o keia hapai ana, o ke aloha i ke kanaka i pepehi maoli ia, a o ke aloha ka mea i oi ae mamua o na mea a pau.

KA LEO O KA LAHUI.

Aperila 2, '91, Alanui Pa'i Palapala.

 

KA HOOMANAO O IESU KARISTO.

            I na makamaka a me na hoalau na a pau ma ko Hawaii Paeaina, aloha nui ouko@:

            Ua makaukau ka hale o keia Hoomana, no ka hoakoakoa ana e hoomana aku i ka Haku ke Akua, e like me kana kuhikuhi maloko o kana olelo Hemolele:  a ke kono ia aku nei na mea a pau i makemake i ka pololei a me ka oiaio, o na nana e hana aku ai imua o ke Akua, oiai keia ola ana; e hele mai no maanei, ma na manawa i hai ia ma lalo iho nei.  Aia ma Alanui Pa'ipalapala ka Halepule, e kokoke ana me ka pa o ka hale kula kaikama@ine o Kawaiahao.  Na manawa halawai; Poaono (Poalima ka helu hoololi) ma ka hora 7:30 A. M.  La Sabati (Poaono o ka helu h@ololi) hora 10:30 A. M.  He wehewehe a me na ninau Baibala, hoomaopopo ana i na wanana, pule, himeni.

 

Na Hui Kinipopo.

Mei 9 Hawaii              vs Honolulu

  "  16 Kamehameha  vs Hawaii

  "  23 Kamehameha  vs Honolulu

  "  30 Honolulu                     vs Hawaii

Iune 6 Kamehameha   vs Hawaii

  "   13 Kamehameha            vs Honolulu

  "   20 Hawaii                       vs Honolulu

  "   27 Kamehameha            vs Hawaii

Iulai 4 Kamehameha   vs Honolulu

  "   11 Honolulu       vs Hawaii

  "   18 Kamehameha            vs Hawaii

  "   25 Kamehameha            vs Honolulu

Aug 1 Hawaii              vs Honolulu

  "    8 Kamehameha vs Hawaii

  "   15 Kamehameha            vs Honolulu

  "   22 Honolulu       vs Hawaii

  "   29 Kamehameha            vs Hawaii

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he man wawa@ keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makan@ o $5.00.  E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.

JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30.        3te-d.

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.       Owau no,

3ms-d. PAULO ISENBERG.

 

H. P. K. Malulani.

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawa@awana o Kawaihae, e hoene a@a me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kuka@u ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aio me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.      Nov 8 '90, d-ly.

 

Hale Mele Hou.

NO HOOKAHI PO WALE NO.

I ke ku ana mai o ka mokuahi "Ma@owai, ma ka la 6 o Mei.

E HAAWI ANA O-

Madame Sara Bernhardt

Me kona poe o 25 ka nui, i k@kahi k@a ka i kapaia -

"KA LEDE O KE CAMELIA."

He manawa hookahi wale no keia e ike ia ai ka oi hookahi e ola nei o na wahine keaka.

He $5 dala ka uku o la@o, a he $3 a @2 oluna.

            He hiki no ke loaa na @oho i ho@ kaawale mua ia ma ka Hale Kudala o S. J. Levey.         ti-d.

 

HE BUKE MOOLELO

-: NO :-

GABRIELA LENOA

-: KE :-

Ahikanana o ka Puali Kaveria.

            Mamuli o ke noi pinepino mai o na makamaka i ka moolelo o GABERIELA LENOA i hoopuka ia maloko o ka nupepa "Kuokoa," ua oluolu i ka mea kakau Mr. P. Spencer (Kamaki) ke kuupau loa ana aku me ka holonui i ka moolelo piha o ua Kapena kaili wahine la o ka Puali Kaveria, e hoomaka ana mai ka halea@ mai o Diava - Ka mare ana i ka wahine - Ka huakai i Berelina - Ke ka@a o Inia a me ka hiki hou ana i Rusia a launa me kana huapala i hoopala i hookaawaleia no hookahi makahiki a oi.

            O na hoohanohano a me ka hoinainau - e pookahe ia aku ana ka aila iluna e ka wai lana la'i malie o ke aloha kane me ke aloha wahine, me ke kii o ua ahi kanana nei iloko o kona aahu koa piha o ka Puali Kaveria.

            He $1.00 no ka Buke, a e hoouna mai na kauoha i ka mea nona ka inoa malalo iho. S. K. PUA.

Pahu Leta Helu 5.       ti-d.