Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 192, 13 May 1891 — He Moolelo NO KUALUNUIAOLA. [ARTICLE]

He Moolelo NO KUALUNUIAOLA.

KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO, — KA HI'APAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAL* N®laila makemake au ia oe e kuu naakuakane, e hoouna aku ee i na «lele e hele e ha'i i ka lohe a puni na moku o Kauai nei, oia hoi n»'u nei po, kapu aohe kanaka a maalo Kiawaho o ka haie mahope iho o ka nap#o ana o ka la, maalo no ke kanaka a ike ia he make kona hoepai. Eia kekahi e ku* makuakane, aohe e kani ka moa a ka poe mea moa, mea no a kani a lohe au he make ko ia moa, o ka iiio kekahi a ka poe ilio, aole e maalo makuu wahi e liana ai, maalo no make aohe e ola. oia ko'u manao la e kuu maknakane a e Hoonoo mai ina he pono. Mahope iho o ko ke 'lii noonoo ana a liuliu, ua ao mai la oia i ka manao o ke keiki, a manuli oia apoa# ana, ua hoeuna ia kekahi mau elele ne ka hele ana e kuahaua ma e a maanei o na moku o Kauai ma ia la, hele no hoi a aui ka la i ua mau elele nei o ke kakala hele ana, puka no hoi i ka hala. ua puni o Kauai i ka lohe. I ko laua puka ana mai, ua ninau koke aku la ke Tn, oehea niai nei ka olua huakai i hele aku nei ? Ua puni o Kuuai nei i ka lolie aku nei ia īnaua, ua lohe mai kc kanaka nui a ke kanaka iki, a u« loh« pu hoi me na wahine mai ke nui a ka liilii. A pehea, aohe he hoohuoi m&i ii. olua i ke kumu o keia kapu ana? wahi hou a ke 'lii i ninau aku ai i kana mau «itie. Aola, wale no ko maua lohe aku ia lakou e ninau ana a ninau mai, aohe nae he mea nana 1 hoepau ae i ko lakou pohihihi. Ua peno, na lakou no ia e ui afcu ui iwai, nuae iku a nune mai, n<

ka mea ua ike au e li.lo ana keia hana i hana nui na lakou e neenoo ai, aka nae aole o'u makeinake e I«he kahi mea o lakou i ka mea e hana ia ana i keia po. Mahope iho o ko ke 'lii ike ana ua holopono na mea a pau, noho iho la lakou kakali i ka napoo aku o ka la e kau nei, Hala ae la kekāhi mau hora oke kakali ana, uhi māi la na eheu • ka"p6 maluna c?ka aina, a i ko la kou ike ana ua inalu ke kula aoh« lele pueo, a aohe *o hoi kanaka ma alo mawaho o ka hale iho 0 ka napoo ana o ka la. Ua like o Kauai ma ua po la me kekahi waoakua kanaka ole, no ka mea aole he mau leo hamumu i lohe ia, aohe hoi he maalo ka*aka, a he ole loa no, aka o ka meha anoano a ano eehia ka i pulo'u iho maluna o Kauai ma ia po hookahi. I ko Pi ike ana ua meha na mea a pau, ua kakali iki iho la oia a hiki 1 ka hano ana o na manu a me na mea ola, ua liuliu iho la oia i&ia iho no ka hele ana i kana apana hana. Mamua nae o kona hele ana i ua po la, ua hele mua aku la oia e halawai me kona makuakane, a imua ona i luai aku ai oia i keia mau huaole: Eia au ke hele nei e hana i ka auwai a kaua: nolaila mai ha'oha'o a hoohuoi oe no'u, a oki loa aku hoi kekahi o kou mau kanaka ponoi e kuu makuakane, a i makemake kuu noahanau ia'u, e pane aku oe e like me kau i manao ai he pono. Ae mai la no hoi ka makuakan# 1 keia mau olelo a Pi. a ike iho la oia ua maikai ka moe ana o na mea a pau aole i maua'e kekahi maluna o kekahi, ia īnanawa ku ae la oia a puka mai la mai ka hale maino loko o ka ipu inika o ka pouli, a aole hoi kekahi mea i ukali mai uiahope oaa. Ma keia puka ana a Pi mai ka hale mai aole he mea i maopopo i kana wahi o ka hele ana, aka nae ua ike hope loa ia oia e ke 'lii e holo ana mai ka haleaku noka auwai o Kikiaola. He nui na mana o keia moolelo e pili ana ma keia wahi i paa i ka poe kahiko, ma kekahi mana ua h«le pololei no oia n« kalii o ka auwai a ka makuakane, a ma kekahi mana hoi ua holo loa oia e kii i ka menehune ma kekahi aoaoo Kauai. Aka nae ua lilo keia mau mana elua i kue kahi i kekuhi i niea pohihihi, no ka mea aolelie mea i hiki ke hooiaio nai o kela a i ole o keia paha ka pelolei, •iai aohe he wahi huaolelo hookahi i lohe ia ma ia hope iho mai a Pi mai e pili ana no kana w aH i l\ele ai mahope iho 0 ka haalele ana aku i ka hale e like mu ka kaua i ike mua ae nei. Nolaila aole i lilo i mea hewa no ka mea kakau ka hoike' ana ae nei 1 na niana elua o keia moolele i paa i ka ooe kahiko, oiai he mea ia nou e ka mea heiuhehi e makaukau ai ma na mea elua. Aka nae, no'u ih« e ka uioa heluhelu, ua kii o Pi i ka im'iiehune oki ia j>o, a pela i loaa ai ka oleU kahiko, na ka meuehune 1 hana ka auwai o Kikiaola. O ka menehune he kaaaka peke ia a oehaa b a he nui hoi oa uioelelo e pili ana i na hana ku-

panaha a keia ano kanaka hookalakupua o Hawaii nei, a me he mea | la o ka auwai paha kekahi o Kiki- | aola i helu ia ma ka papa ekahi o kana maia mea i hana ai e wāiho | nei a hiki i keia la, a ua ike hoi ka mea e kakau nei i ua auwal kamahao la. Ua lawa ae la pahaka kaua hoo- | hali kamailio ana no ka mea e pili ana iko Pi hele ana e hana ika I auwai a laua me ka makūakane, i nolaila e nana hou ae kaua i ke 'lii. Ke l»hta mai nei e h©i hou ana ke 'lii e launa me na mai ma Kalawao.