Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 194, 15 May 1891 — He Moolelo Kaao No Na Hoahanau LOAIKANAKA. O HALEMANO. [ARTICLE]

He Moolelo Kaao No Na Hoahanau LOAIKANAKA.

O

HALEMANO.

Na Weli o ke au Kahiko, Mai na 'Lii a na Makaainana.

I ka maopopo aiia 1 ua r«au opio nei a kakou, ua ae mai kela aoao, oia no ko laua nei wa i pai aku ai i na koa, e hoi, a ua liuliu ae la kela a me keia no ka liuli hoi ana> Ia wa, kauoha hou aku la ua mau alii nei i na koa, aiamua o ko kakou hoi ana, e huna mua kakeu i ko kakou poe make, oiai, he hana hoomainoino ka haa)ele ana iho pela. „ Ua hooh&la iakou malaila me na lealea oia au, om ke kenane, puhenehene, kilu, ili, manu, a me na lealea e ae he nui. A hiki i ka wa hano ai ka leo o na manu, ua hoi aku la lakou nei hooluolu ia koena po. A i ka .oili ana mai o ka la i o Kulua, ua ike ia aku la na pae opua e halii paa mai ana i ka ilikai a e hoike mai ana hoi na kuahiwi i ka nani o ua la ala. Ua ike ia aku ua mau olali nei a kakou, e kakele ae ana ma ko laua kahua olohu, no ua mau alii nei ke ohohia, hookahi ka paani pu ana me na koa. Pau ka auau ana, hamo mai la na mea ala oia wa, oia hoi ka olena ihahi, ohe, puakai, paiuai, kukui, olapa a me na mea ala e ae he nvi wale. Pau ia mau- linohau ana i Waahila, hume ka nialo puakai, hele ia la a ku ka puali i aa mau opua nei a kakou. Uhi mai la ke kihei kikepa O-u--holowai, kpmo aku la iloko o ka hale auolo, ua makaukau na mea a pau, haule iho la lakou nei hoopiha i ka lua o ka inaina/ me na ono a pau,i hoomaukau ia. Pau ka ai ana, haule ae 3a lakou nei a ka hale olohu he kai hana e kualehelohe ai. V I hakalia no i ka pau ana o na olelo a im alii ala, eiuoole, ua uhi iho la kapa eleeie, nia ka hulu puaa i ka nuku kahi i kau ai. i Lauahi na linia ou e ke hea, i ' ka helu o na mauea o ua poe koa 0 na 'lii I ;!

0 Ku o Ka, o Wahineomao, pau iloko o ka ioiu kalua loa, oiai ke hoalii pono iho la ke kenouli eleele o ka po ia lakou nei. Pau ia apana hanā, o ko laua pai aku la no ia iko laua mau hoa ma,ke e huli hoi no kauhale. | 1 ko lakou hiki ana i kauhale, ua hoomaemae ia mai la lakou nei, ma ka mea maa oia wa, oia hoi he hoomaemae āna me ke kai, eiai na Ke kahunaia apana hana, a pau kana. Ua auau iho la ua mau alii nei i ko laua 010 wai, a o na koa hoi, 1 loko ke lakou o ka moo waa. Oiai, o na mea kaua oia ka wai auau o na kea oia mau la, ua lilo | ia mau mea a pau ia lakou i mea ole, a pela i kaulana ai keia lahui, he lahui koa, he wiwo ole, oiai, © ka lakou ai ia. I ka makili loa ana ae o ka la, ua hookuu la nn lealea a ua mau alii nei, ua hoi aku la lakou nei no kauhale, ua makaukau na niea ai, ia wa haule ilio la lakou nei haupa nuu kela hookomo keia. I ka maona ana, ua liuliu kela a me keia iaia iho, no ke kahua mokomoke ka pahu hopu.*' 1 ka ana, ua kauoha aku la ua mau opio nei a kakeu, i kahi puhi hano, e kukala akti i na koa a p&u e hele no.ke kahua kaua o Puaena. X hakalia no i ke kua ana iho o ke kani o ka hano, ku ana na koa imua o.na'lii me na lako kaua a pau oia au. I ka makaukau ana o ka puali koa o ua mau opio nei, ua pane mai la ko laua luaui makuakane penei : E na alii opio, eia he kat wahine he pakaiea ka. ia loaa, e hoomalolo ke kaua a ka'la apopo; aka, ua hoole aku ua mau keiki ala. oke ano nui o keia olelo ako laua luaui i hai aku ai, he kai wahine, oia hoi, e nei ia mai ana ua man ©nio nei a kakou e kela aoao, e hui ka aha, a i hookahi wai 6 ka like. • No kona ike e hoea mai ana ia ouli, nolaila oia i hoike e aku ai, aka, ua hoole ia mai ia leo ualo e ua mau alii ala, oiai ke koko lana o ke kaoaka e hapahapai ana. O ke ano hoi o ke pakaiea, he limu aia iluna o ka ala e ulu ai, he pahee kona ane a he kuaehu hoi i ka la, aka, ina e pulu iki i ka hunakai o ka hoomaka hou no ia e ulu. Aole i pau.