Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 198, 21 May 1891 — Page 1

Page PDF (881.37 KB)

This text was transcribed by:  Kehau
This work is dedicated to:  Ia 'oe e ku'u hoa 'o Paiekulani Jeremiah-Wong, ka i aloha a kako'o mau ia'u. Mahalo piha ia 'oe!

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

___________________________________

 

Buke II.                                   HONOLULU, MEI 21, 1891.                                    Helu 198

___________________________________

___________________________________

 

He Moolelo Kaao

 

            No ke

 

Kamaliiwahine Laulie.

 

            A i ole

 

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA KIBERIANA.

 

 

He Kaao kahiko no Helene.

 

___________________________________

 

 

            MOKUNA X.

 

            O na helehelena o ua wahine nei aole ona ike aku, no ka mea ua paa i kona mau lima, oiai oia e hoao ana e hoomaloo i ka hiolo ana a ko-na mau waimaka; a oiai ua opio nei e nana ana me ka piha paha'o-ha'o nui, lohe aku la oia i keia mau huaolelo i ka helelei ana iho mai na lehelehe mai o ua wahine la:

            Ke hele ala paha oe e kuu kane me ka manao paha a hoi mai e no-ho aku ana au, eia ka auanei aole, no ka mea ua aihue ia au, nolaila e ehaeha ana oe ke lohe aku i na makua o kaua no'u nei a me ka lei a kaua he keiki.

            Me keia mau huaolelo kaukau a ua Lauhie nei me ka ehaeha no ka-na kane, hookuu iho la oia i kona mau waimaka e kulu kekahi maho-pe o kekahi me ka ehaeha, me ka puili ana i kona poli i kekahi keiki uuku, nona hoi ma helehelena i ano like loa no me ko Laulie. Aloha ino ua Hulu Gula la o Kiberiana me ka luhi a laua he keiki, ke kei-ki hoi o ko laua mau la keu ole.

            Ua hu mai la ko Kolana aloha no kana wahine a me ke keiki a la-ua a haale i ka manawa, nolaila hoao ae la oia e pane aku i kana wahine: E kuu Laulie, eia no au kau aloha mahope o kou meheu, a hoao pu ae la no hoi oia iloko oia manawa e hoike iaia iho imua o ka-na ipo poino, aka nae lohe hou aku la oia i kana wahine e kamailio ana, nolaila kakali iki iho la oia, e like me ka hone ana a ke mele-

                        "E nihi e ka hele mai hoopa

                        Mai pulale i ka ike a ka maka."

            Auwe no hoi oe e--! ina paha o oe kekahi e Kolana, e haehae koke ia no kou puuwai iloko o na apana liilii ke ike mai i kau aloha nei ilo-ko o keia mau haawina me ke kei-ki a kaua. Luuluu wale, akahi no au a ike i ke kaumaha o kuu uha-ne, aka nae e kela no au i olelo mua aku ai ia oe, eia nae noho mai oe i ka uahoa, me keia mau huaolelo uwe iho la ia me ka naau welenia, oiai oia e noonoo ana iloko ona, ina aole keia keiki, ina la ua pepehi ko-ke au ia'u iho, ua oi aku ia mea mamua o kuu ola ana iloko o keia wahi paa ma ke ano pio i lawa me na ehaeha o keia ola ana.

            I ka manawa a Laulie e kamailio ana i kela mau olelo kaukau me ka moeuhane mua ole eia kana alo-ha ma kahi kokoke ke lohe aku nei i kana mau olelo a pau, ua hiki ole i ua opio nei ke hoopanee hou aku no kekahi minute hou aku ka loihi e huna ai iaia iho mai kana wahine.

            Nolaila, me ka naau i wali i ke aloha wahine a me ke keiki a laua, wehe ae la oia i ka papale pouli e kau ana i kona poo, oiai oia e hele ana no kahi a kana aloha e paa ana i ka hao.

            Aia hoi, ike aku la oia i ke keiki uuku a Laulie e hii ana i ka pa'i-pa'i ana aku o kona lima mamua o ke alo o ka makuahine penei:

            E mama, e mama; a, papa !

            Ua hoopuka ia keia mau huaole-lo e ke keiki uuku me ka piha hau-oli a hoihoi o kona mau helehelena, a na huaolelo hope loa, kuhi mai la kona lima ma kahi ana i ike mai ai ia Kolana e ku ana i ka wa i hemo ai ka papale pouli e huna ana iaia mai ka ike aku a ka maka.

            I ko Kolana ike ana ua kaa ka ike mua na ke keiki iaia, nolaila me he mea hana hewa la papale hou iho la oia i ka papale pouli me ka hikiwawe nui, a nalowale hou ae la oia e like me mamua.

            O Laulie hoi, i kona lohe ana i na olelo a ke keiki, ua kaheawai mai la kona mau waimaka me he kuaua lanipili la, oiai oia e nana ana ma kahi a ke keiki uuku i ku-hikuhi ai, a no kona ike ole i keka-hi mea oiai ua papale hou ae la o Kolana i ka papale pouli, a no ko Laulie ike ole i kekahi mea, ua ha-ule iho la kona poo ilalo me ke ka-mailio ana iho i keia mau huaolelo ku i ke aloha:

            Auhea auanei ko kaua papa, ao-he o kaua papa. He mau wahi mea makua ole kaua, oiai ua hala ko kaua makua i ka-ulaie, poina ke aloha ana mahope nei.

            Ua nui loa mai la ko Kolana alo-ha i kela manawa no kana wahine a me ke keiki a laua, mamuli o ke-la mau olelo ana i lohe ponoi ai mai ka waha mai o kana wahine.

            Nolaila, ua hoao hou ae la oia e wehe hou i ka papale pouli, eia nae hana hou mai la no ke keiki e like no me kana i hana mua ai, me ka pa'ipa'i ana i ka umauma o ka ma-kuahine; nolaila huna hou iho la o Rafela iaia iho e like no me kana i hana mua ai.

            A e like no me ko Laulie nele mua ana pela no i keia, nolaila hu-li iho la o Laulie a honi iho la i ke keiki me ka olelo ana:

            Aole o kaua makuakane e kuu milimili, aohe o kaua makuakane; eia nae e hoopuiwa mau ana oe ia'u.

___________________________________

 

            Apopo elua a makou pepa e hoo-puka ia aku ana, oia hoi ka nupepa KA LEO O KA LAHUI a me KA OIAIO na pu-kuniahi o Hawaii nei.

 

            HE NANEA PAHAOHAO

            ___: NO : ___

            TAUSANI

            --A ME ---

Saribano.

___________________________________

 

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole --- Ka Poai honua kunukunu ole-- Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookoa.

 

___________________________________

 

            I kela wa, ua kulou iho la ua loaa ala ilalo no kekahi mau seko-na a pane aku la penei :

            E ke alii, o ko wahine, aohe ano wahine, ua nakiikii ia oia ina kaula keleawe mai kona mau lima a ka poli o kona mau wawae.

            O kona lauoho, ua hihia aku a hihia mai, ua hele no hoi a puluelo kona kua i ka hau, aohe ano hele-helena.

            O kona lole, aohe lihi, i kau a mea o ka nahaehae aku a nahaehae mai.

            A ua hoike pu mai no hoi oia ia'u, ina ka aole oe e kii koke aku ana iaia a hala na la ekolu mai keia la aku, o kona make no ia.

            Nolaila, ua hoike mai nei oia ia'u e hoi mai au a hoike aku ia oe e kii koke oe iaia i keia manawa, aohe ke kali hou ana aku.

            I mea hoi nou e kuu haku e ma-naoio mai ai i ka'u mau mea a pau o kamailio aku nei ia oe, eia ke komo a ko wahine--popilikia i haawi mai nei ia'u, a e ike oe i keia wa ano.

            Lalau ae la ua kanaka ala i ke komo a haawi aku la ia Saribano, me ka i ana aku: Eia ke komo e kuu haku.

            I ka wa i ike mai ai o Saribano i ke komo o laua me kana wahine, ua uwe iho la oia me ka ehaeha nui o kona naau.

            A liuliu iki kona uwe ana, aea ae la kona poo a pane mai imua o kona poe kanaka a pau o luna o ka moku penei :

            Ia oukou e o'u mau hoa aukai a pau, e haliu mai a hoolohe, eia ka uku la o ka leo.

            He mau la i hala ae nei, ua kau-oha aku au ia oukou a pau e lele i uka o ka aina maloo, e hele i ka loa a me ka laula, no ka imi ana i kuu pua rose i aihue ia mai a'u aku nei, a me kuulei hulu mamo mae ole.

            Ua hele aku oukou, a ua hana e like me ka'u mau kauoha, a'u hoi i manao kuhihewa ai ua nana i'o la oukou.

            Aka, ua hoi mai oukou a pau, a hoike mai la i ka hua i loaa ma ka oukou huakai, he nele.

            Aka, i keia minute ke ike nei au, ua huhewa ka oukou mau hoike a pau ia'u.

            Oiai eia imua o'u i keia sekona, he hoike oiaio loa, a'u e hilinai nui nei, he pono, oia hoi keia komo, no kuu wahine no ia.

            Nolaila, o keia kanaka e ku nei, i hoomakaukau ia hoi e make, ua hana pono oia i ka hana, aole oia i pale i ka'u kauoha, e like me ou-kou.

            Nolaila, ma kahi o ka make, he ola malaila. a e lohe oukou a pau e o'u mau kanaka; o keia kanaka ka haku maluna o oukou.

            E noho kauwa oukou a pau ma-lalo ona, a o ka mea kue i keia, he make kona hoopai mai a'u aku, o ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make.

            I ka pau ana o keia mau olelo a Saribano, ua kauoha aku la oia i na koa a pau e hoomakaukau no ka lohe ana iuka o ka aina.

            I ka makaukau ana, ua lele aku la na sela a me kekahi mau alii moku, a me ke alii Saribano.

            I ka pae ana aku iuka o ka aina ua pane ae la ke alii Saribano i na kanaka penei :

            E ku iho oukou a pau, ua huli ae la oia a i aku la i ka loea, e wae aku i iwakalua poe koa mai loko ae o lakou nei e kuku mai nei.

            Ae e ku haku, a hoomaka aku la ua loea ala o ka pahikaua e hana i kana hana, a i ka pau ana, ua kau-oha aku la o Saribano i ke koena o na koa e hoi iluna o ka moku.

            I ka hala ana aku o na sela no luna o ka moku, ua hoomaka aku la no hoi ka huikai hele a Saribano e pii malalo o ke alakai ana a ka loea kaka pahikaua.

            Oiai nae lakou nei e hele ana aia hoi, iloko o ka wa pokole loa, ua hoopuni koke ia ae la lakou nei e na powa.

            A me ka eleu nui, ua oili mai la ke aliikoa kiekie o ua powa ala a pane mai la :

            Ma ka inoa o ko makou aliikoa kaulana loa, oia o Faremio, ke kau-oha ia aku nei oukou a pau e haa-pio mai imua nei o'u.

            Mai hoohakalia aku, ano, i keia wa koke no, me ka eleu wale no e hookoia ai ka'u mau kauoha o ma-ke koke no ia'u, aohe alii, aohe ma-kuakane, keiki a kaikaina paha i ka la o kuu kauoha.

                                                                                                                                    Aole i pau.

___________________________________

___________________________________

 

                                                OLELO HOOLAHA.

 

            Ua nalowale aku kuu Lio (w) hulupa-la lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapu.

                                                                                    JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimu, Honolulu, Apr. 30.        3ts-d.

 

___________________________________

___________________________________

 

                        Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka mea nona O-inoa malao iho, e hana i na Pna HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.  

                                                                                    J. BOWLER.

                                    Sept. 22, '90, d-ly *

___________________________________

 

H.P.K. Malulani.

 

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Ku-kaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.                                                                   Nov 8 '90, d-ly.

 

___________________________________

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

 

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaai-na o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.                                                       Owau no,

                                                                                                PAULO ISENBERG.

___________________________________

 

                        HE BUKE MOOLELO

 

                        ---:       NO      :---

 

GABRIELA LENOA

 

 

                        ---:       KE       :---

 

Ahikanana o ka Pua-li Kaveria.

 

___________________________________

 

            Mamuli o ke noi pinepine mai o na makamaka i ka moolelo o GABRIELA LENOA i hoopuka ia maloko o ka nupe-pa "Kuokoa," ua oluolu i ka mea kakau Mr. P. Spencer (Kamaki) ke kuupau loa ana aku me ka holonui i ka moolelo pi-ha o ua Kapena kaili wahine la o ka Pu-ali Kaeria, e hoomaka ana mai ka ha-lealii mai o Diava--Ka mare ana i ka wahine--Ka huakai i Berelina--Ke ka-ua o Inia a me ka hiki hou ana i Rusia a launa me kana huapala i hoopala i hoo-kaawaleia mo hookahi makahiki a oi.

            O na hoohanohano a me ka hoinainau --e hookahe ia aku ana ka aila iluna o ka wai lana la'i malie o ke aloha kane me ke aloha wahine, me ke kii o ua ahi kanana nei iloko o kona aahu koa piha o ka Puali Kaveria.

            He $1.00 no ka Buke, a e hoouna mai na kauoha i ka mea nona ka inoa ma-lalo iho.                        S.K. PUA

Pahu Leta Helu 5.                                                                                                                               tf-d

___________________________________

 

Ka Buke Akeakamai.

 

                        . . . . . . . A O . . . . . .              

            KE KI GULA

 

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HULIIA E KA NOE AU O KE KANAKA.

 

___________________________________

 

 

KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hoo-ponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeaka-mai Hawaii o ke Keneturia 19.

 

Mahele o ka Buke.

            MAHELE I.

ZODIALOGIA--Hoike Ouli ma na kau-lana Mahina.

            MAHELE II.

NAEVIALOGIA--Hoike Ouli no ka Ila o ke kanaka

            MAHELE III.

METRAGARATIMA--Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoho Huahelu ma ka Helu Kahala.

            MAHELE IV.

            ONEIRO LOGI.

            MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

            MAHELE VI

Ka Arimatika Kamahao.

                        J.M. POEPOE.