Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 198, 21 May 1891 — He Moolelo NO KUALUNUIAOLA. [ARTICLE]

He Moolelo NO KUALUNUIAOLA.

KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO. — KA HI'APAIOLE O KE KOA I N A LA 0 KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAI.

Mahop® iho o ko Pi puka ana mai ka hale mai, u& haul© iho la ke alii hiamoe, a oiai nae oia e hiamoe ana, o ka maka no ke pili, a o kona naonoo nae, ke lalau hele wale ala no ia i o a ianei, a nolaila, ua hia-a l«a ae la oia. s Ala loa ae la oia a i aku la i kekahi o kona mau kahuna e hele e inama awa no lakou. A oiai no hoi, he puui ia na na kanaka o kahi alii iloko 6ia mau 'i<a, nolaik, ua like me ka ole keia oMo a ke alii, i ka hoolale ana aku p-nei: īna o keia ala wale ana a kakōu a i mama ia mai nei e kekahi o oukou i wahi awa, ina ua'pono loa, i hoonanea iho ia a haule aku moe, lealea hoi paha kahiam«e ana aku. I hakalia no a pau keia mau hua olelo a ke alii, o ka miki koke mai la no ia o na kahuna, menawa ele, iawa ka mea i makemake ia, © ka ia ma-na ae <f kana ma-na ae, kaele pono ke ka-noa. Pau ka mama aaa, hoka a pau, alaila, kae-e ilok® o na apu. inu nui a pau ka ina ana, kamau ka pupu, noh© nui aku la hookaan olelo. Oiai 110 nne lakou e noho ana, oia no uoi ka wa aole i hekau pono mai o Luaua iluna o lakou pakahi, aia hoi, lohe aku la lakou i ke koe le mai o ka pohaku o ka auwai o Kikiaola lua po pei, lohe aku la iakoui ka nalulu-, ka hamumu a pela aku. Mamua nae o ko lakou heomaopopo loa ana aku i na mea a pau e hana ia ana iloko oia wa o ka po, ua oki mai la ka ona o ka awa ia la kou pakahi, a haule aku la lak«u hinmoe, a pela i hol© ai ke mele a ka poe haku Mele: 'Aohe hana i koe a Kauhikoa, Ua kau ke poo i ka iluna." Oia m«e o ke alii i ka ona • ka awa, a ipu«ho ae ka hana i ka wa- « o Pi, o k«n& m&nawa i hei mai ai, aol® lakou i ike. Oia moe oPi a pau ka luoaiiumi ait.i a ka hiamoe i k®na mau maka. hoi hou mai la hoi ka ikaika i kena mau lala maluhiluhi, mahope e ke kuupau ana i ka hana i ka niheoiho ma ia po, ala mai la oia, ua kahikole ka la aia iluna. Mamim nae o kona ala aea oaai, e kamailio aiia o Ola tu« na kanaka no ka auwaio Kikiaola, oi&i, ua ho">una ke alii ma ia kakahiak i kekkhi mau kawaka no ka nana ana i k'a mea i hana ia.

I ka hoi .'uia mai o ua mau wahi kanaka nei, ua noke mai la laua i ka haanui i ka maikai o ka hoonohonoho ia ana o ira pohaku.' a ua olelo ia, kokoke e mile kahi i hana ia o ua auwai nei ma ia po hookahi, Ua lilo keia auwai i mea makaikai nui ia ma ia la e na kanaka a pau mai koa-uka a koa-kai. Ao ka huaolelo hookahi i puka mai ko lakou lehelehe mai, oia no lfa mahalo i ka meai huna ia, a nae ka mea nana i hana. Eia ke waiho nei keia kahawai i hoonoho ia i ka pohaku a hiki i keia la, e maalo ana hei mai kekahi hanauna a i kekahi. " I ka paa ana o ka o Kikiaola, uā lilo o Pi i puhahele na ke alii o Ola, ue ka haawi ia o kekahi ahupuaa o Kauai nona, aua maikai no hoi kona noho ana nae kona hoahanau me Kualunuiaola. No Kualunuiao]a hoi, ka mea no na keia moolelo t ua noho ho-ao iho la oia me kekahi kaikamahino alii 0 Kauai, oia hoi ka mare ia kakou 1 keia manawa. Mahope iho o ko laua noho ana ae a kana a wahine i hookahi kaunu ana i Waiolohia, ua aaake iho la kona makuakane, nolaila, lilo kaokoa ae la iaia ka malama ana i ka moku o Kauai. Ia manawa. akaki no a ike hou hou o Kahapula kona niakuahine la kai o Waimen, a ine kana hunona kaikamahine. 0 ia noho o lakou a manope iho; hapai iho la ke alāwahi a hanau mai la he keikikane, a o ka moolelo o keia keiki a laua, oia kekahi moolelo walohia a le'a loa o Kauai, a oiai, aole nona keia moolelo, e kamailio no kaua no Kualunuiaola, oiai, ua pili keia moolelo iaia wale no. Ika hanau ana o keia keiki a Kualunuiaola ma, lilo i ka makuahine ka hanai» a nana i inalama a hiki i ka nui ana. Ano e kuu makamaka heluhelu, no ka manawa mua loa, akahi no kou mea knkau a kamailio mawaena o kaua ibo, oiai, ua hiki mai aei kaua i ka hopena o keia nanea, 'a kaua hoi i uhaiaholo iho nei no keia.mau la loihi, holaila, e oluolu oe e lawe aku ike aloha o kou mea kakak, a hookuu aku kaua ia Kua lunuiaola e walea ana ia Kauai, me kooa kokoolua ona po auu o ua aina nei. No ka mea, ua mauao au, o kahi a kou mea kakau i kuekaa pau aku ai mal mua mai i pau mua ae nei hoi ia kaua i ka mania, oia no kahi kaulana a hookelakela a ua Kualunuiaola nei maloko o kooa moolelo, a mahope iho o ka mako ana aku 6 kona makuakane alii o Ola, aohe ana mau iianakaulana e ae i hana ai ma ia hope mai, no ka mea, \aa hala aku la no na. la o ka laiwale & me ka hoohaua ana a mau aa-h«ki. He mau hana hooha'iha'i oielo wale no a me kona hoohalua ia ana mahope iho e make, aole nao i lanakila ia mau hana ana maluna ona. Me keia mau wahi hoakaka poko le ana a ka uaea kakau, ke haawi aku nei o Kualunuiaola. i kona aloha hope i na ki'ni makamaka he luhelu o Ka Lko o ka Lahi i. KA HOPENA