Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 199, 22 May 1891 — Page 1

Page PDF (932.79 KB)

This text was transcribed by:  Lisa Ah Puck
This work is dedicated to:  Frances Leilani Kalua

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II            HONOLULU, MEI 22, 1891           Helu 199

 

He Moolelo Kaao

No Ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O KIBERIANA.

He Kaao kahiko no Helene.

MOKUNA@X.

 

O kahi a kaua e noho nei e kuulei aloha, aole keia he wahi no kaua e ike hou ai iaia, aka he wahi keia no kaua e paa ai a hiki i ko kaua make ana, a aole hoi he mea nana e hoepakele ae ia kaua mai keia wahi ae, no ka mea eia kaua i kekahi mokupuni mamao loa mai kou aina hanau mai e kuu aloha, a he aina hoi keia i pa mua ole i na kapuai wawae o kekahi kanaka mamua.

            Ua kamailio o Laulie i na huaolelo maluna ae me ka hiolo pu ana o kona mau waimaka, oiai kekahi lima ona e hamoana ma ke poo @ ke keiki a laua.

            Nolaila ua hiki ole ia Kolana ke pale ae i kela manawa i ka hoike a maka ana iaia ilio imua o kana wahine, oiai ua nui loa mai la knoa aloha no laua elua oia e ku ana ma ka aoao o kana wahine, no laila ua wehe ae la oia i ka papale pouli, me ka olelo ana aku i kana wahine me ka naau luuluu

            Eia au e kuu Laulie! Na na lani i hoohui hou ia kaua.

            Me keia mau huaolelo a ua opio nei, haawi aku la oia iaia ileko o na puili aloha ana a kana wahine me ka uwe ana.

            Na kea akua i alakai mai nei ia oe e Kolana e like me ka’u pule, wahi a Laulie oiai oia e apo ana maka a i o kana kane.

            He mau minute keia no ka ehaeha ke ike aku i ke kane a me ka wahine iloko oia mau minute, oiai na huaolelo o ke aloha e u ia ana mai ke laua mau lehelehe mai.

            Oiai laua e uwe ana kekahi i kekahi, lalau iho la e Kolana i ke keiki a hii ae la iluna me ka honi ana iho, oiai ke keiki e oleo ana i ka makuahine e like me kana i olelo mua ai.

            O keia keiki a Kolana e hii nei, o ka laua keiki no ia me Laulie, ka hua mua hoi nanai waele ka puhaka o kana wahine mahipe iho o kona haalele ana ia Ilecosa he mau mahina loihi i hala.

            Oia hoi kela huakai a ua opio nei i hoihoi ai i na keikialii no ko lakou mau aupuni pakahi, e like me na mea i hoike mua ia aku ma na mokuna i hala o keia moolelo.

            Oiai o Kolana ma e uwe ana, ua uwe ae la laua a nui e like me ka ikaika o ka oni ana a ke aloha iloko o ko laua mau puuwai, aohe a laua nana ana ae a hopohopo ihopaha o lohe ia mai e kekahi mea aka ua like ua mau ipo nei me he mea la aia i kekahi wahi mehameha kanaka ole ko laua wahi i uwe ai.

            I ka mao ana ae o na lumilumi ana a ke aloha ia lua, ua wehewehe iho la o Kolana i na kaulahao i hoopaaia ma na wawae o kana wahine, a mahope iho o ka punou ana no kekahi manawa loihi, hemo ae la ua mau kaulahao la.

            E kuu aloha, nawai i ae ia oe e kumakaia ia e like me keia, oiai au kuu aloha e ola ana, a aole hi au i paua @o i ka imi ana ia oe a hiki i ko’u luakupapau ? wahi a Kolana i ninau mai ai i kana wahine me ka leo i opeope ia iloko o ke kaumaha.

            No keia ninau a Kolana, ua pane mai la kana wahine me ka nana ana o kona mau maka ma o a maanei a puni ka halepaahao.

            Aole o’u makemake e huna i kekahi mea mai a oe mai e kuu kane, koe wale iho no ko’u hopohopo o lohe mai kekahi poe i ka moolelo e pili ana i ko’u halawai ana me keia pilikia.

            Mai maka’u oe i kekahi mea e kuu Laulie oiai au ma kou aoao, no ka mea ua ike no oe i ka pipili paa o ko’u puuwai mahope ou; a e hoomanao pu iho no hoi oe, aohe a’u mea mak’u iloko o keia manawa, ua hiki ia’u ke ku ma keia wahi imua o kou enemi me ka nana ole i ko lakou helua, no ka mea aohe o’u minamina i kuu ola no ka mea a’u i haawi ai i kuu puuwai.

            E noonoo oe e kuu aloha, ua ahiwela ia au i keia manawa, ua piha ia au me ka uwila, nolaila e hahai mai oe ia’u i kou poe nana oe i hana e like me keia, oiai ua manao au, aole oe e hana ia oe iho pela e kuu mea aloha.

            He wahine luahine hoopunipuni ko’u mea nana i aihue mai, wahi a Laulie me ka leo haahaa, a e ike ana hoi oe iaia, no ka mea o knoa manawa hiki mai keia no ka lawe ana mai i ko’u wahi apana balena a me ka hoki wai.

            Aohe no hoi i,li’uli’u mahope iho o keia mau olelo ana a ua ui Laulie nei, ua lohe aku la laua i ka nakeke ana mai mawaho o ka puka, e hookomo ana i keki iloko e pukaki, ia manawa huli koke mai la o Laulie a olelo mai la ia Kolana e pee ma kekahi wahi kupono nona e nalo ai, oiai ua kokoke loa e komo mai ka luahine, me ka olelo pu ana mai o ua luahine nei ae keia.

 

HE NANEA PAHAOHAO

NO

TAUSANI

A ME

Saribano.

 

            Ka wiwo ole hoi o na wiwoole  Ka Poai honua kunukunu ole  Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookoa.

 

            Ia wa i ui ae ai o Saribano i kona kanaka loea ma ke kaka pahikaua a pane aku la:

            Auhea oe, eia kau apana hana, e hana ana no anei oe e like me kou inoa e o alaia oe?

            Ae e kuu haku maikai, ua aa au mai ka piko o kuu poo a ka poli o kuu wawae, e hooko aku e like me ka mea hiki.

            E paio no au me ko’u ikaika a pau, aole loa au e hoohaule@ @@ me kou noho alii, me oe au @ @@@@ ko’u mau sekona hope loa.

            Iloko o kela wa ua oili koke aku la ua loea ala a pane aku la i ke alii o na powa penei:

            E na powa, ua ike no oukou ia’u a me ko’u ano, a me ka’u mau mea a pau i kamailio aku ai ia oukou.

            Aina oukou e mano mai ana e ku paio mai ia’u, ua hiki no, he poe keikikane na’e wale no ka hoi kakou a pau.

            Aohe i hopo iho nei enegini  Na ili pii lua i ke ehuehu  Oehu kakou i na ai a ka ui  Pii ka ena ia ka Hihikolo.

            Ia wa ua pane mai la ke aliikoa nui o na powa, aole au e ae aku ana me oe makou e hakaka ai.

            No ka me  e oe no ko makou hoaloha, aina kakou e manao ana e manao ana e hana pela ia kakou iho, he oi aku ia o ka lapuale loa i ko’u manao ana.

            Ina pela ko oukou manao ana, alaila e hookuu laelae mai ia makou me ka hoao ole e hoopino mai i kahi o makou.

            Aole i pau pono ae keia mau olelo a ua kanaka ala, aia hoi, ua lele mai la ka powa maluna o ke alii Saribano.

            Aka, e like me ka piha eleu o ka loea kaka pahi, peia oia i lele mai ai imua a kakiwi mai la ka ihu kikiwi o kana pahi i ke kani ai o ke kanaka powa.

            He uina ana, lele ana ke poo o ua kanaka ala i kahi e a pakaawili mai hoi ke kino i kahi e a make iho la oia.

            I keia wa hookahi no hoi i lele aluka mai ai na powa maluna o na loea ala, me ka lana o ko lakou manao e lanakila ana lakou.

            Ua poho ia manaolana, oiai ua hoike piha ae ua loea ala i kona ike a pau ma kana oihana i hele a leh@@.

            Oiai o ka nui o na kanaka powa, he 15; a ua hoohokaia lakou a pau ma ia hana ana e ka loea kaka pahi kaua, ke kaeaea hoi o Inia.

            Oiai ia lakou a pau e noke ana i ka hili i ka lakou mau pahikaua maluna o ua loea ala, ua hoopahua wale ia no lakou a pau.

            Ke hili hewa nei ka auhau  Hili i ka aama kua lena  Aohe loaa iho ka loea  Ekiliopu ana i kahi ale iki  He iki ke ala o kahuna  huna peei ke one o Ohele.

            A iloko o na sekona pokole loa, ua haulehia iho la lakou a pau i ua keiki loea ala a kaua, ua pau loa lakou i ka eha.

            I ka pau ana o keia poe a pau i ka eah, ua kaha aku la no lakou ne hele, a i kela wa i ike iho ai o Saribano he keu i’o aku keia a ke kanaka ikaika.

            He mea oiai, wahi a Saribano, o @@ hookahi ka’u mea nui imua o na kanaka a pau, a o oe hookahi no auanei ka’u punahel i na a pau.

            Hoomau aku la lakou nei ia ka hele ana imua a hiki i ko lakou nei komo ana iloko o ka ululaau.

            Ua hoomaha iki iho la lakou malalo o kekahi kumulaau, a oiai lakou e nanea ana, pa e ana kekahi leo penei.           

            O ka mea nana i pepehi kuu poe hoa powa, ano, e make no lakou a pau ia’u, e haawipio mai i pakele ke ola.           

            Ia wa ua ku ino ae la o Saribano iluna a pane aku la i ka loea, e noho malie oe me lakou nei, a owau hoi ke hoao ae me kela ino hoolele hauli.

            Ia wa i hele aku ai o Saribano a ma kahi paha he 20 anana ka mamae, a pane ae la: Eia au, a auhea hoi oe?

            He kapalulu ana, ku ana keia kanaka nui imua o Saribano, a me hoohakalia ole iho, ua lele aku la ua kanaka ala maluna o ke alii, me ka hapai ana ae i kana pahi a kiekie a hoomoe pololei aku la ma ke poo o Saribano.

            Aka, oiai ka pahi e iho iho ana me ka ikaika nui, ua lele aoao ae la ka opio, a kapalulu ana ka pahi iluna o ka honua, a kapoo pu aku iloko o ka lepo a koe ke kumu.

            A mamua ae o ka hiki ana i ke kanaka ke huki ae i kana pahi; ua ka poo pu aku la na manamanalima o Saribano ma na aoao o ua kanaka ala, a he uina ana, ua haki pu ae la ke kino nui o na kanaka ala, a make loa iho la oia.

 

 

Na Hui Kinipopo

 

Mei 23 Kamehameha vs Honolulu

 “   30 Honolulu vs Hawaii

Iune 6 Kamehameha vs Hawaii

 “   13 Kamehameha vs Honolulu

 “   20 Hawaii vs Honolulu

 “   27 Kamehameha vs Hawaii

Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu

 “   11 Honolulu vs Hawaii

 “   18 Kamehamea vs Hawaii

 “   25 Kamehameha vs Honolulu

Aug  1 Hawaii vs Honolulu

 “    8 Kamehameha vs Hawaii

 “   15 Kamehameha vs Honolulu

 “   22 Honolulu vs Hawaii

 “   29 Kamehameha vs Hawaii

 

OLELO HOOLAHA

 

Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he man wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapa.

JNO H. POLIHALE.  Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. 3ts d.

 

OLELO HOOLAHA

 

Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na Pna HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no ana pa kupapau, a me na kahua kukulukia hoomanao.  Oka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina   J. BOWLER  Sept. 22, ’90. d ly

 

H. P. K. Malulani

 

HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukalau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.  Nov 8’90. d ly.

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI

 

Ke paleo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo

keia leo la.  Owau no.  3ms d.  PAULO ISENBERG.

 

HE KOKUA!

NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I KE

KEENA O

R.W. WILIKOKI MA.

 

HE KOKUA ma ke KANAWAI, a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina.  Ua makaukau ia e hana i na Palapala Kanawai o na ano a pau, a ua lawa oia no ka hana ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.  Keona Helu 15, Alanui Kaahumanu. 195 dly.

 

Hoolaha Hookapa.

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe ia na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la maka Paa, Kailina, Keolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  Ona poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C.I HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.  Owau no me ka haahaa MRS. C.I.HIRAM.  Honolulu, Oaha, Oct. 8, 1890. 3me d