Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 201, 26 May 1891 — Page 1

Page PDF (1015.70 KB)

This text was transcribed by:  Kahuanani Kalua-ching
This work is dedicated to:  Namakakilookaonohi Kimi Lee

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II            HONOLULU, MEI 26, 1891.                        Helu 261

 

He Moolelo Kaao

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

He kaao kahiko no Helene.

 

MOKUNA X.

 

            Aka nae ua hoole aku la o Kolana me ka olelo ana, mai ao mai oe ia’u e kuu aloha e lilo i kanaka hohe wale, aka e ku malie ana au ma keia wahi a hoike aku imua ona he ipo oe no’u, a ua makaukau mau hoi au e hooko i ko kaua berita mai ke ola a ka make.

            Iloko o kela manawa hemo mai la ka puka o ka halepaahao, a ike aku la hoi o Kolana i kekahi kino kanaka o ku mai ana.

            No kekahi mau minute ke ku ana a ua luahine nei me ka pane leo ole, kiihou mai la oia e pani i ka puka, me ka helelei ana o kekahi mau huaolelo hailiili mai kona mau lehelehe mai, aka nae me ka mama nui lele koke aku la o Kolana a paa aku la i ke paipuka me ka olelo ana:

            E ka makuahine maikai, o ka mea a i hana ai maluna o ke kino o kuu wahine, aohe he mea e ae e pau ai i ka holoi, koe wale iho no ka holoi ana me kou koko ponoi.

            I keia manawa a ka opio e kamailio nei, ike aku la oia he hookahi wale no maka o keia luahine aia mawaenakonu o ka lae, nolaila hau pu ae la eia i na luahine me ka ma ka hookahi ana i ike ai ma Kiboria na, nolaila olelo hou aku la oia oiai ua luahine nei e makaukau ana no ka hoi me ka aka ano pahenehene ana:

            Ke ole au e kuhihewa, ua ike mua no au ia oe ma Kiberiana?

            Ia manawa pane mai la ua luahine nei me ka leo nui kalakala heu      papipi, nolaila ua haupu ae la kou mea kakau i keia mau wahi lala@@ mele malalo iho

            “Leo nui kohu ole o iala

            Ua kohu kapena no nei moku.”

Pehea ka hoi kau ike ana, no’u iho i lohe ko eeiao, aole loa au i ike ia oe mamua e keia aea haukae nui o ke ao nei a ka wini nui wale, wahi a ua luahine nei.

            Mai pono luai wale mai no oe i kau mau huaolelo awaawa me ka noonoo mua ole mamua, oiai ua piha au me ke kuakoko o ka uwila keia manawa no ka mea i hanaia maluna o kuu wahine a me ke keiki a maua e kekahi luahine.  Ina paha aole nau, aka na kekahi o kou ohana, nolaila aole mo@ he mea nou e pakele ai, no ka mea ua hooholo au e pepehi no @i kona mau enemi a pa@ mai ka mea nana oia i aihue a hiki i kona ohana, na moopuna mai ke kuakahi a ke kualua, hookahi no o lakou pakele he lele i ka lani.  loaa aku i kuu mau lima pau ke ola.

            Nolaila, e hoomanao oe, owau o Kolana, wahi hou no a ua opio nei, ka puuwai hamama hoi nana i hoihoi hou aku i ka maka o oukou me ka pilikia ole, oiai oe a me kou mau hoahanau ka’e ole e kaa ana i ka lepo, a ke ole au e kuhihewa, oiai ka noonoo maikai me a’u i keia ma nawa, aole oe i poina i kela mea a’u i hana ai?

            Ua lilo keia mau huaolelo a ka opio i kamailio aku ai i mau kui kepa nana i hou aku ma na opi aoao o ua luahine nuku peu nei, a huila ae la kona maka hookalakupua a ahuwale ko Kolana mau helehelena imua ona, eena ae la kona nui kino holookoa i o a ianei, a me ka leo o ka mea i piha me na uhane ino o ka po.  kamailio mai la oia:

            He keu oe a kahi pupuka a ka hoopunipuni nui wale, ke hoao nei oe e hoohaahaa ia’u malalo o kou mau kapuai.  E hai aku au ia oe.  aohe he kumu e ae o keia mau poino au e ike nei, o ko aihue wale ana no i ka Hulu Gula o Kiberiana, ka mea pana kaulana hookahi oia aina, a o ka lua o ko kaili ana i ke kaikamahine a ka moi Morana o Kiberiana.

            Ke hoike mai nei oe ia oe iho, o oe io no kekahi o na luahine maka kahi a’u i aloha ai i kela po poina ole, wahi hou a Kolana.

            Nolaila, makemake au e ike ii ka mea pololei mamua o kuu pepehi ana aku ia oe a make ma kahi au e ku la.  no ka mea ua hana hewa mai oe imua o’u, a imua o kuu wahine a me ka lei a maua.

            O!  ke ohi        kau wale nei no kau olelo i ke kamailio ana i ka mea au i ike ole ai, no ka mea he hanauna makoa i hanau kino papalua ia mai i keia ao, a he maka’u hoi ka make ke hookokoke mai ia makou, wahi a ka luahine.

            Aia ihea o Auwe ka pilikua, ua make; a aia ihea kekahi mau pilikua e ae, ua pau i ka make ia, Kolana; aka nae ke hoopunipuni mai nei oe, he maka’u make i ka poe i hanau kino papalua ia, heaha hoi ka mea i make ai kela poe ae la a’u i hahai aku ia oe?

            He mau olelo oiaio kela a ka luahine i olelo mai ai ia Kolana, a ina io no aole o hela mahope o ua opio nei a kaua, a me kela mau mea mana, ina no aole e pau i ka make kela poe pilikua ia Kolana e like me na mea i hoike mua ia aku ma na mokuna i hala.

 

He Moolelo Nanea.

No

De Atanani.

 

Ke Koa o ka Lio

Olohe,

A I OLE

NA KIAI EKOLU

O FARANI.

 

            Pane aku ia o Tervila, ina ia he mea e hooluolu ia ai o kou mau ma nao inaina e ke alii, alaila, ua makaukau au e waiho aku i ko’u hookohu ano.  a wehe ae la oia i kona apo opu me ka pahikaua, a kau aku ka iluna o ke pakaukau.

            O keia mau olelo a me na hana a kapena Terevila, ua hoikeoiaio aku la oia i ka paa a me ka hoi hope ole o na olelo a kona Kapena, a oia kana i pane hou mai ai me ke pihoihoi.

            Alia! alia e wikiwiki e Monasiua Kapena i ka huhu, e kali iki no ke kahi mau minute, a e Monasiua Kapena, ua ike no hoi paha oe ia’u o Lui ka Hoopono.

            Ae e ke alii, ua maopopo ia’u ia mau mea a pau, wahi a ka Monasiua Kapena.

            Alaila e ke kapena, i pane hou aku ai ka moi, moolelo mai nei hoi paha oe.  na na ko o ke Cadimela i hooulu ka hakakaa me ka haunaele ea?

            Ae e ke alii. a he mea maa mau no hoi ia ia lakou wahi a Terevila i pane aku ai.

            Alaila, heaha na kumu i ala mai ai o keia mau han@ hoohaunaele?  He mea maopopo o Monasiua Kapena, e pono e loaa kekahi lunakanawai nana e hoolae a e hooponopono i na aoao a eia, ka pono hoi a me ka hewa.

            Ua pono a pololi oe e ke alii, aka no’u iho, ke al@ loa nei au i kela mau koa o ke Cadinela; oiai, o ke kahua kahi i malama ia ai o ua mau hana la, ua aa i ko’u mau koa ka hanohano e k@ aku ma ka oi o ka pahikaua, uailo ka hanohano o ke kahua o @rmes ia lakou.

            A no kela mau koa @e paa o ke Cadinela, aole loa he ulana i loaa ia lakou e hoouluulu @le uku no i kou mau koa ma ke a@hoohaunaele e hakaka ai.

            Aha!  ke maopopo a la@a’u ua lilo mua ka ke kahua o Ca mer Dos  chaux i kou mau koa ea?  alaila, hoea aku nei ko ke Cadinela a hoohaunaele aku nei ia lakou?

            Ae e ke alii.

            Alaila, e Monasiua kapena, owai la ka inoa o ua mau koa la ou, a owai hoi ko ke Cadiela.

            O ko’u mau koa e ke alii, o lakou no na keonimana aole loa i poina kou mau hoomanao ana no lakou, oia hoi o La Fere, Velona a me Ha pale.

            Aha!  o lakou no ka ea?  Ka!  lohe mai hoi au, ua hoeha ia o La Fere ma ka la inehinei.

            Ae e ke alii, he oiaio ia lohe ou, ua hoeha no ia no oiia, aka nae, no ka hanohano o ka inoa puali kiai aahu eleele o ka moi Lui XIII, ua lilo ia mau palapu i mea ole, ua ku oia imua o ka ikaika o na koa hoohaunaele o ke Cadinela a hiki i ke sekona hope loa o ka lanakila.

            Alaila, e kapena Terevila, i hoea aku auanei lakou ma Carmes, no ka hakaka ana me na koa o ke Cadinela?

            Aole e ke alii; ua hoea aku lakou ma Carmes, no ka hooponopono ana i kekahi hana mawaena o lakou a me kekahi keonimana Gasecona opio.

            Me kekahi keonimana Gasecona opio?  Owai ua keonimana opio nei.

            Ae e ke alii, o De Atanani kona inoa, a mai Tareba mai oia.

            De Atanani!  wahi a ka moi i ninau mai ai me ke ano pihoihoi, o De Atanani hea la keia, o De Atanani anei kela koa haaheo i na la o ka moi Heneri o Farani nei?  a o kuu luaui makuakane hoi.

            Aole e ke alii, aole, aka, o kana keiki keia, a o kekahi hoi o ko’u mau hoaloha kahiko loa.  nona ka moolelo haaheo iloko o ke kaua ku loko o Farani nei i ke au o kou ma kuakane.

            A ke ike ala au, a e Monasiua Kapena, ua hoike mai nei hoi paha oe, ua hui pu aku keia keonimana opio ma ke kokua ana i ko’u mau koa kiai a kue aku i na koa o ke Cadinela?

            Ae o ke alii.

            A ua loaa ia lakou ka lanakila maluna o na koa o ke Cadinela.

            Ae e ke alii, wahi hou a Kapena Terevila.

            He mea kupanaha, wahi a ka moi Lui i pane ae ai.

            Ke mea kamal@@o no hoi ka loaa ana o ka lanakila i ko’u mau koa kiai, oiai, he hookani i hoeha ia, a o kekahi hoi he keiki opio wale no ka mea nana i hoeha aku i ua mau koa nei o ke Cadinela.

 

Na Hui Kinipopo.

Mei 23 Kamehameha vs Honolulu

“ 20 Honolulu vs Hawaii

Iune 6 Kamehameha vs Hawaii

“ 13 Kamehameha vs Honolulu

“ 20 Hawaii vs Honolulu

“ 27 Kamehameha vs Hawaii

Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu

“ 11 Honolulu vs Hawaii

“ 18 Kamehameha vs Hawaii

“ 25 Kamehameha vs Honolulu

Aug 1 Hawaii vs Honolulu

“ 8 Kamehameha vs Hawaii

“ 15 Kamehameha vs Honolulu

“ 22 Honolulu vs Hawaii

“ 29 Kamehameha vs Hawaii

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua nalowale aku kuu Lio  [w] hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00.  E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapa.

JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30.        3ts       d.

 

 

Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka mea nona o inoa malalo iho, e hana i na P@a HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau.  a me na kahua kukulu kia hoomanao.

O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina

J. BOWLER.

Sept. 22, @90, d         ly*

 

H. P. K. Malulani.

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukaiau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke kui ka eleu a me ka puahiohio.       Nov 8 ’90. d    ly.

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, a hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ko poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i kei leo la.         Owau no.

3ins      d.         PAULO ISENBERG.

 

HE KOKUA!

NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I KE

KEENA O

R.W. WILIKOKI MA.

            HE KOKUA ma ke KANAWAI.  a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina.  Ua makaukau oia o  hana i na Palapala Kanawai o na ano a pau, a ua lawa oia o ka hana ana imua o na Aha hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.

            Keena Helu 15. Alanui

Kaahumanu.    195      dly.

 

Hoolaha Hookap@.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana aia okole i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou ua eka @ e waiho la @a ka Paa, Kailua, Koolaupoko, oahu, i hoolimalima ia e maua ana i ia Keleau (u) mai.  Nolaila, ke pape loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia makuna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha o kue ana i keia, e hopu ia no paha, a o hooko ia e like me ke kuhikukomako ana e @ iloko o lo@@.  Hui, e pono lakou a hele mai e hui pu one @@e.  C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID LAYTON, a i ole ia KUKA.

O@an no me ka haahaa

MRS. C. L. HIRAN.

Honolulu , Oahu.  Oct. & 1892 3me    d.