Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 207, 3 June 1891 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.           HONOLULU, IUNE 3, 1891.           Helu 207

 

He Moolelo Kaao

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

A i ole

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

He Kaao kahiko no Helen@

MOKUNA XI.

            I ka pau ana o keia mau lealea, ua hoi aku la lakou no ka halealii, kahi a ka poe hula e anau ana na puapua, ma keia wahi huli mai la ke keikialii Adinia a olelo mai la ia Kolana me ke kuhikuhi pu ana aku o kona lima i kekahi kaikamahine e hookani ana i kana rila no ka hoopaa ana i ka manawa e mahiki ai na wawae o ka poe hula penei:

            O kela ui aia la, oia ko Simelana nei oi ma ka hookani pila, a he mea hiki wale no ia oe e ka malihihi ke koho iho, mamuli o ka maemae a me ka ono o kana mele e hookani mai la.

            Ae aku la no hoi o Kolana i @ a pai mai a ua keikialii la i ke akamai o ka lakou hookani pila, me ka hoike ole aku i kekahi mea e pili ana ia Opera ke keikialii o na mea kani.

            Aka nae, aole i li'uli'u mahope iho, ike mai la ke keikialii Adinia i ka lewalewa o ka pila hapa a Opera ma kona aoao hema, ua ninau mai @a oia ia Kolana—

            E! he pila aha ka iala e paa mai la, he ike no ia i ka hookani pila?

            He ike no, aohe nae he ike loa.  O kona wahi ike, he lohe mai no i ke a'o aku, aole e like me ka'u e lohe nei, ina aole a'u wahine, ina la ua hiu ia e a'u a wela kela u'i e hookani mai la i ka pila, no ka mea ua ku a poniuniu maoli au i kana mau ano hana.

            E mea aku hoi ha oe iaia e hookani iki mai i kekahi o kana mau mele i ike, no ka mea o oe ka mea i kamaaina iaia? wahi a ke keikialii Adinia ia Kolana.

            Aohe e mea, he hilahila wale oia, wahi a Kolana ia Adinia me ke ano hunahuna ana i ko Opera ano oiaio maoli, oiai hoi oia ka lima hei ma na mea kani ma ke ao holookoa a puni, aohe he mea e kela ae kona ike maluna ona ma ia hana.

            Ina he hilahila kona ma'i, alaila he ma'i ola ole, a he hookahi no laau lapaau oia ano ma'i ma ka'u, oia ka waiho loa ana i ka pila i ka hale ke hele i kahi e hele ai, oiai he mea makehewa i na kanaka oia ano ke lawe pu me ia mea i kahi kanaka e hoikeike ai, wahi a ke keiki alii Adinia me ka hoomau ana—

            He poe u'a wale no lakou a pau ma ka hookani pila, a o ko makou wahi mea ahona iki iho la no keia ma ka hookani pila, aia no nae i ka wa e ulu iho ai ka hoi, a i hoololohe iho ka hoki i ka auwai, he ole ka neeu mai ke noke aku i ke koi.

            A pehea ka hoi oe, malia he ike iki no hoi paha oe i ka wa'uwa'u pi la ana?

            O ka'u mea ike ole loa kela i hai aku au ia oe, wahi a Kolana me ka hoole ana o kona lima.  Hookahi no a'u wahi hana ike a i ao ai hoi i ko'u wa kamalii a hiki i ka nui ana o ka hakaka ma na ano hakaka a pau, a ina o kau ia e ninau mai ai ia'u, ae aku au ia oe me ka hakalia ole, no ka mea he kawa ia na'u i lele a opu, a aohe hoi a'u mea maka'u a hopo paha malalo iho o ka la e kau nei; o ka hookani pila la o iala ko makou mea i ike, wahi a ua opio nei me ke kuhi ana aku ia Opera.

            Ina pela e hele ae au e koi i kona oluolu e hookani mai i hookahi wale no mele, a i hilahila mai no hoi oia, he nani nele ana ia ua pololei ia mamua o ke alo.

            Laki oe ke ae mai oia, no ka mea i hai aku au ia oe, pakolu a pa-ha hou aku kona momona i ko ka ui e hookani mai la, wahi a Kolana.

            E hoao paha au, no ka mea ke ole au e kuhihewa aole ana ipo o keia wahi e hilahila ai, pela au i manao ai aole no oia e hoole mai ana i ka'u noi i kona oluolu.

            A pehea ka hoi kela u'i e hookani mai la?

            Ua pakua-ia ia'u, nolaila ua hiki no ia ke kakali iki mahope.

            Me keia mau kukai olelo ana ma waena o Kolana a me ke keikialii Adinia, ua huli ae la ua moi opio nei o Simelana a hele pololei aku la no kani a Opera e ku ana me kana pila hapa e lewalewa ana ma kona aoao, a imua o ua limahei la ma na mea kani oia i kamailio aku ai penei:

            E kala mai oe ia'u e ka hookani pila no ke noi ana aku i kou oluolu ina he mea hiki ia oe ke haawi mai i kekahi o kau mau mele mamua o ko oukou hoi ana aku no ko oukou moku, a haalele iho ia'u a me ko'u lahui kanaka, oiai hoi oukou e hoi aku ana no ko oukou aina hanau me ko makou lohe mua ole i kou hookani ana i kau pila e lewalea la ma kou aoao hema; e ae mai ana anei oe, aole paha.

 

HE MOOLELO KAAO.

No Na Hoahanau

KALOAIKANAKA.

O

HALEMANO.

NA WELI O KE AU KAHIKO, MAI NA 'LII A NA MAKAAINANA.

            I ka lohe ana o Hoolonoapahu i keia hoike a ke kahuna, oia no kona wa i kahea koke aku ai i kahi poupou pahi pu-lau-i, e hele mai a noho mamua o kona alo.

            I ka hoea pono ana mai o kana mau keiki, a me ko laua mau koa i ko lakou kahua pae, ua ike ia aku la o Aikanaka i ka oili ana mai mai loko mai o ka puali me kona nanaina hoomaku'e, a hele pololei mai la imua o kona makuakane, aka, e like me ke alii aloha kanaka, pela la oia i pale ai nona.

            I ke kokoke loa ana mai o ua Aikanaka nei, me ke kaula ikoi e paa ana ma kona lima, oia ka wa a ko laua makuakane alii i o- aku ai i ke kumu o kana laau ihe, a o ka wini oi o ka ihe, oia kai kona alo.

            I ka ike ana mai o ua Aikanaka nei i keia mau hana a ko laua makuakane, ua hookuemi hope ia'ku la oia, a me ka naau kahaha, ninau mai la ua Aikanaka nei i ka manao o ka hana ana a ko laua makuakane pela, aka, aole loa i pane ia mai ia ninau ana ana.

            E like me ke pahaohao o Aikana ka, pela pu no hoi me Lo a me ko laua mau koa, oiai, akahi no lakou a ike i keia mau hana, aohe mai ki nohi mai.

            Aka, no kaua iho e ka makamaka heluhelu, ua maopopo ia kana, oiai, aole oia i makemake e make wale kekahi mea me ke kumu kupono ole.

            No ke kau loihi o ke alii i kona umauma, oia ka wa a Lo i hele mai ai a mua o ko laua makuakane, a oia kana i ninau mai ai iaia ma ka pane ana:

            Heaha ka pilikia? heaha ka hana? a heaha hoi keia?

            Aole nae i pane aku ko lana makuakane, aka, ua o@ a@ la oia i kana laa@ ih@, e hookaakaa ana oia ma kona mau aoao a pau, a hoihoi iho la oia a kak@u iho la mamua o kona alo.

            Ia wa, akahi no ia a pane aku i ka ninau a kana mau keiki, i ka i ana mai penei:

            O ke kumu o keia mau hana a oukou i ike mai la, no kuu pokii no ia, a olua e ike mai la e noho nei mamua o k@u alo, oiai, ua ohumu mai nei ko kaikaina e umiapuaa iaia.

            Nolaila, ua manao au, owau o maua mamua e make ai ia olua, a mahope aku ia.

            I ka lohe ana o Lo i keia mau olelo mai ka waha aku o ko laua makuakane, ua ano e koke ae la kona mau helehelena.

            Ia wa, ua huli koke ae la oia a ninau aku la i kona haku pokii, i ka pane ana aku:

            He oiaio anei, ua ohumu mai nei oe e apahu i ke ola o ko kaua makuakane nei?

            Kulou iho la o Aikanaka ilalo, a liuliu, aea ae la oia a pane mai la penei:

            Ae, ua ohumu i'o au pela, oiai, ua piha loa ia au i ka inaina, i kona puhi ana ae nei i ka pu, oiai, ua loaa hoi ka lanakila, ia ianei hoi keia, hoopau ia ae nei ke kaua, oia ke kumu o ko'u inaina iaia, a ua manao au e kau iaia iluna o ka lele, aka, ua ike e ia ae nei hoi, n@lai la, ua pau ae la no ko'u inaina ana nona.

            Ma keia pane a Aikanaka, e mao popo ai ia kaua e ka maka heluhelu ke kumu o kona inaina, oiai, ua manao oia, o ke kaua ana no la ia pau, oia kona manao.

            Aka, no kaua e ka makamaka he luhelu, he kuhihewa wale no keia manao ana o ka hueu.

            Nolaila, ua mihi aku la ua keiki nei i kona makuakane, a hoike aku la oia i na mea a pau e like me ka kaua i ike mua ae nei, ma ka hoike a ka makuakane o ua mau alii opio nei.

            Nolaila, e hele aku kaua imua o ke alahele pololei o ka kaua moolelo nei, oiai ke lihau mai la ka ua i na pali, ke hoopulu ae la i ke oho o ke kupukupu, a e uhene pono ai pana hoi neia mau wahi lalani mele a ka poe hak mele.

            "Ke hoolale mai nei e ka ua

            E kahiko mai la iuka,

            E koiikoi mai ana

            I ka nape hoo-pe i ka nahele."

            I ka mihi pololei ana o Aikanaka imua o ko laua luaui makuakane, ua kala ia mai la oia:

            Ia wa, huli ae la o Lo a olelo aku la i na koa:

            E hoi oukou a ko oukou mau ma lumalu hale, e hoo@ola, e ai, @ in@ a e hauoli.

Aole ia pau.

 

Na Hui Kinipopo.

Mei      23        Kamehameha  vs         Honolulu

"           30        Honolulu         vs         Hawaii

Iune     6          Kamehameha  vs         Hawaii

"           13        Kamehameha  vs         Honolulu

"           20        Hawaii             vs         Honolulu

"           27        Kamehameha  vs         Hawaii

Iulai     4          Kamehameha  vs         Honolulu

"           11        Honolulu         vs         Hawaii

"           18        Kamehameha  vs         Hawaii

"           25        Kamehameha  vs         Honolulu

Aug     1          Hawaii             vs         Honolulu

"           8          Kamehameha  vs         Hawaii

"           15        Kamehameha  vs         Honolulu

"           22        Honolulu         vs         Hawaii

"           29        Kamehameha  vs         Hawaii

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00.  E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.

JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimu, Honolulu, Apr. 30.        3ts-d.

 

Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Pna HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae nona pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina

J. BOWLER.

Sept. 22, @90, d—1y *

 

H. P. K. Malulani.

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae, e hoene an a me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kakaiau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.                   Nov 8 @9@, d-1y.

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke@pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka h@e nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.       Owau @o.

3ms-d              PAULO ISENBERG.

 

HE KOKUA!

NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I KE KEENA O

R. W. WILIKOKI MA.

            HE KOKUA ma ke KANAWAI, a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina.  Ua makaukau oia e hana i na Palapala Kanawai o na ano a pau, a ua lawa oia no ka hana ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.

Keena Helu 15, Alanui Kaahumanu.  195-d1y.

 

Hoolaha Hookapau.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waih@ la ma ka Paa, Kailua, Koolaupo@o, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole o hookuu wale ia maluna o na maa Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hop@ ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu @ Mrs. C. @. HIRAM, a i ol@ ia, me DAVID @AYTON, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka heahaa

MRS. C. @ HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.           8me-d.