Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 218, 18 June 1891 — Page 1

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  Napua Moikeha
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.           HONOLULU, JUNE 18, 1891          HELE 21@

 

He Moolelo Nanea.

 

NO

 

De Atanani.

 

Ke Koa o ka Lio

 

Olohe.

 

A I OLE

 

NA KIAIEKOLU

 

O FARANI.

 

            Aia hoi, ua komo mai la o Bonacio me na helehelena i hele a kunahihi, a me ka leo ano paupauaho kahea ae ia oia me keia mau huaolelo:

            E na keonimana!  e na keonimana!! e kokua mai oukou ia’u, aia he eha mau kanaka e makemake aha e hopu mai ia’u; ma ka inoa o na lani, auwe, e hoopakele mai oukou ia’u!

            Na keia mau olelo hoolele hauli a Bonacio i luai ae ai, na ia mea i hooupa aku i na hoaloha eha ma ke kahua o ka makaukau, me ko lakou mau lima e paa ana i ke kuau o ka lakou mau pahikaua.

            No kekahi mau sekona mahope iho@aia na kanaka eha i alualu mai ai ia Bonacio ma ka puka kahi i ku ai, me ka lakou mau pahikaua e paa ana ma ko lakou mau lima, a me ka leo o ka mea i loaa ka mana piha, pane mai la ke alakai o ua poe nei:

            Ma ka mana o ke kauoha i loaa mai ia’u. e haawi mai i kela kanaka he pio na makou!

            Alaila, heaha ka hewa o keia kanaka i lilo ai he pio na oukou?  i ninau aku ai o Atanani.

            No ke kipi i ka mana o ke Cadinela?  wahi a ka pane, a malalo o ka mana o na kauoha a ua alii nei.  ua hoouna ia mai nei makou e hele mai e hopu iaia. 

            Na keia pane a ke a@akai, na ia mea i hookaakaa ae i na maka o na healoha eha, a oia ka lakou i hoomaopopo iho ai, he mau koa ka keia no ka Cadinela, a malalo hoi o na kauoha a ua Cadinela nei, no ka hopu ana ia Bonacio. 

            No ia mea, ala mai la iloko o lakou na hoomanao ana no na olelo a’o ko lakou moi i papa mai ai he mau ia aku i hala.

            Nalaila, me ka leo malie, ua pane mai ia Atanani:

            E komo mai, e komo mai e na keonimaua!

            A laila, huii ae @@ ia maluna o Bonacio a pane aku la:

            Ua hoouna ia mai nei keia poe malalo o na kauoha a ke Cadinela no ka hopu ana ia oe, nolaila, aole e hiki ia makou ke haawi aku i na kokua ana nou.  o ka pono wale no ia oe, o kou hele pu ana aku me lakou!

            Alaila, nole e loaa ana ia’u he mau kokua ana mai a oukou mai?  wahi a ua wahi Bonacio la i pane mai ai.

            Aole!  wahi a Atanani, aka, i hoo mau aku ai oia.  o kahi wale no a’u e haawi aku ai i na kokua ana nou, o’a keia.  a’a a hana ino keia poe ia oe, alaila, ua makaukau ka pahi a Atanani e haawi i na kokua ana nou, ina no ka make a me ke ola, ano e Bonacio. e hele me kela poe, a mai noho a hookaka olelo hou mai. 

            Me keia mau olelo a ua koa opio la.  hul@ ae la ia a pane aku la, i ke alakai o na koa o ke Cadinela me keia mau olelo:

            E Monasiua Alakai, ua hamama ka ipuka nou e hooko aku ai i kau hana, aka, e kala mai ia’u no ke ka hea ana aku ia oe ma kela inoa, oiai, aole i loaa ia’u ka hanohano o ka ike ana i kou inoa!

            Pane mai ia ua koa alakai nei, a pela no hoi au e ke koa kiai opio!

            Alaila, owai kou inoa e Monasiua Alakai?  wahi a Atanani i ninau aku ai.

            O Boiserenada, wahi a ka pane i ka ninau.

            Aha! o Monasiua Boiserenada oe ea?

            Ae, a owai hoi kou inoa e ke koa kiai opio?

            Ko’u inoa o De Atanani!  wahi a ka pane.

            Aha! o ka Monasiua De Atanani oe?

            Ae o ka Monasiua Boiserenada.

            Alaila. e Monasiua Atanani, e @we aku i ko’u naau hoomaikai ana ma ka inoa o ke Cadinela, wahi a Boiserenada.

            Me ka mahalo, i pane aku ai e Atanani, alaila, me kela mau k@kai olelo ana mawaena o ke koa Atanani, a me ke alakai o na koa o ke Cadinela, haalele mai la lakou i ke keena, me ka hali pu ana mai ia Bonacio no ka halepaahao, a o na hoalaha hoi eha.  hookuu ae la ka lakou pili mahope iho o ko lakou pa kiaha hou ana ae, no ke ola o ka moikane a me ka moiwahine, a hala @@ai la hoi na hoalaha ekolu o na opio nei no ke lakou mau keena pakahi, me ka nalu ana no keia mau mea.

He Moolelo

 

No ke

 

Kamaliiwahine Laulie.

 

A iole

 

HE NANEA KAMAHAO NO KA

HULU GULA O

KIBERIANA.

 

MOKUNA XI.

 

            Nana hoomau aka la laua nei i ua mau hololio nei e holo mai ana me ka puahi nui, a e like me ka lo@hi o ka laua nana ana, pela no ka nui o na hoolele hauli i halawai mai me ko laua mau maka.

            Ike aku la laua i na kana he nui ma kahi mamao l@@  @ pau ana i ka puhee, na kanaka @@@ hipi a me na @o o ka poe @a@@ holoholona o Muniai.  o ke kumu nae aole i maopopo ia laua.

            O na hololio hoi a laua i ike ai, ke hookokoke mau mai la ia i na manawa a pau.  a hiki wale i ko laua komo ana mai iloko o ka puke pa nui ma ke alo o ka paalii.

            Holo mai la ua mau hooholo lio nei a pii mai la ma ke alapii o ka halealii, a ike o Kolana ma i ua mau kau lio nei, hele mai la oia no ka hui ana me laua.

            I ko lakou hui ana ae i kahi hookahi, hoike mai la ua mau kanaka opio hanai hipa nei imua o Kolana i kekahi lono ano nui nana i hookapalili ae i ka pana ana a kona puuwai no kekahi mau minute, a aia pu ae la no hoi iloko ona na hoomanao ana no na olelo hope loa a kona luaui makuakane iaia mamua o kona make ana.

            Hoike mai la ua mau hololio nei, aia kekahi pualikoa nui ma kekahi aoao o Ilecosa kahi i neke ai i ka luku i na kanaka, ua kue aku na kanaka e like me ka hiki ia lakou, aka nae ua lilo i mea ole ka lakou mau hoao ana, oiai na enemi e pulumi pau mai ana maluna o na lio me na p@hikaua ma ko lakou mau lima.

            Ma ka hope loa o ka hahai ana o ua mau kau lio nei i ke ano nui o ka laua huakai.  olelo mai ia laua ia Kolana penei:

            Iloko o keia pilikia o kou mau makaainana, he mea pono ia oe e ke alii ke noonoo mai i ka mea e pakele ai kou mau hoa kanaka mai ka make mai a na enemi a i ole e loaa koke aku na kokua ana mai ia oe aku me ke kali ole, alaila e pau ana lakou a pau loa i ka mako.

            Ua lilo keia mea hou i lono kaumaha ano nui ina he oiaio.  aka ke hoike mai nei na mea a Kolana ma ike ai i na minute mamua iho, oia hoi ka pau o na kanaka i ke auhee me na pu’a holoholona, he oiaio ua wawahi ia ka maluhia o Ilecosa kaula@a e ka enemi.

            O ke alakai o na enemi e ulupa nei i na kanaka o Ilecosa, oia no ke keikialii Bonede.  ka mea hoi nona ka nohoalii malaio o ka mauna Olimepa, a o keia alii opio hoi ka mea i kapaia o ke keikialii Matala o Oli mepa.

            O ke kumu nae nana i koi mai i ua alii opio nei o Helene e hana e like me kana e anai nei maluna o na kanaka o Ilecosa, oia no ka hookonokono ia e kana wahine, oia hoi kekahi o na kaikamahine ekolu a ke kaikuaana o Esona i make, na kaikamahine no hoi i uwe hoopunipuni ai imua o Kolana he mau makahiki loihi i hala hope ae nei, i like me na mea i hoike mua ia ma na mokuna mua o keia moolelo a kaua e walea nei.

            Hookahi no hoi manao nui o keia kaua, oia hoi ka lilo ana o ke aupuni o Helene malalo o ke keiki alii Bonede mai kekahi kihi a kekahi kihi, a pela auanei e ku ai ke kaena a ua kaikuahine hapa-koko nei o ua o Kolana, oiai ua uhai o Kolana i ka laua mea i ae like mua ai me ko lakou makuakane, ina e lena iaia ka hulu gala, alaila, e lilo no ke aupuni o Ilecosa iaia a @e kekohi o ua poe kaikamahine nei, i kaikamahine wahine nana.

            Noonoo ino la o na o Kolana a @uli’u i kana mea e hana ai, mahope olelo aku la oia i na kau @o p@nei:

            E hoi olua a hoolana aku i ka manao o na kanaka, oiai e hoouna aku ana au i na koa no ka luku ana i na enemi, ina aole mahope koke iho o ko olua hiki ana aku, alaila i keia po, mahope iho o ka puka ana mai o ka mahina.      

            Me keia mau huaolelo, huli ae laua mau hololie nei a haalele iho la ia Kolana, a no ke koa opio hoi huli aku la oia no kahi o kana aloha e noho mai ana.  me ka namunamu malie ana iaia iho iloke o kona naau:

            He oiaio anei o keia ka hookeia ana o na olelo kauoha hope loa’a kuu akuakane i luai mai ai i@@a o’u maluna o kona moe o ka make?

            Nolaila.  ke hooki koke nei ka mea kakau maanei, no ka mea e uwila hou aku ana no oia @@ ke kakahiaka o ka la apopo.

            Aole i pau.

 

Na Hui Kinipopo

 

Iune 13 Kamehameha vs Honolulu

  “  20 Hawaii vs Honolulu

  “  27 Kamehameha vs Hawaii

Iulai  4 Kamehameha vs Honolulu

  “   11 Honolulu vs Hawaii

  “   18 Kamehameha vs Hawaii

  “   25 Kamehameha vs Honolulu

Aug   1 Hawaii vs Honolulu 

  “    8 Kamehameha vs Hawaii

  “   15 Kamehameha vs Honolulu

  “   22 Honolulu vs Hawaii

  “   29 Kamehameha vs Hawaii

 

OLELO  HOOLAHA.

 

            Ua nalowale aku kuu Lio [w] huiupala lae kea loihi a he ma@ wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o 85.00.  E loaa no au ma kahi o T.C. Polike pa.

            JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimn, Honolulu. Apr. 30 @@@

 

Olelo Hoolaha.

 

            Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e, waiho @@@@ i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

            J. BOWLER.

            Sept. 22, 90, d-@@

 

H. P. K. Malulani.

 

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loa no au ioai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoe@@ ana me ipo la, a Hamakua au i ka la i o Kuka: au ma ke aio o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.       Nov 8 9 d-@@

 

HOOLAHA  KAI  KONOHIKI.

 

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoa@ina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.       Owau no.

3ms-d.             PAULO ISENBERG.

 

HE KOKUA!

 

NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I K

 

KEENA O

 

R. W. WILIKOKI MA.

 

                        HE KOKUA ma ke KANAWAI.  a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina.  Ua makaukau oia e haua i na Palapala Kanawai o na ano a pua,  ua lawa oia no ka nana ana mua e na Aha Hookolokolo a pau o ke a@puni, ma o kona hoa, kakahi o @@ Loaa Kaulana o keia mau la.

            Keena Helu 15, Alanui

Kaahumanu.    1@5-d1y.

 

Hoolaha Ho@kapu.

 

            Ke hoike ia aka @@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

            Owau no me ka haahaa

            MRS C. I. HIRAM,

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 189@.