Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 220, 22 June 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

     Ua hookohuia i keia la na keonimana malalo iho i poe Komosina o na Pa no ka Apana Auhau o Ewa a me Waiaanae, Mok@puni o Oahu.

SAMUEL ANDREWS

J. KEKAHUNA

HIEL KAPU.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Inne 16, 1891.  3ts-d.

 

KUMOKA HOOLIMALIMA O ELIMA MAU MOOAINA AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.

 

     Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891.  ma ka hora 12 awakea ma ke alakomo ma ke alo’o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ka hoolimalima ma ke kuai kudala, o elima mau m@e aina aupuni ma Nieme a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei:

     Ap. 1.  Ma Nienie, 10,000 eka.  Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki $500.

     Ap. 2.  Ma Kaohe, 15,000 eka.  Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $400.

     Ap. 3.  Ma Kaohe, 37,000 eka.  Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

     Ap. 4.  Ma Kaohe, 138,000 eka.  Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

     Ap. 5.  Ma Kaohe, 25,000 eka.  Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

     Ka manawa.  He 15 makahiki.

     Ka uku ana.  Ma ka hapa makahiki.

     Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo @a hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna o ka aina, e lawe ae a hoolilo a p@u a i kekahi mahele paha o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka uku hoolimali @a i kulike ai.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891.  4ts-d.

 

KUALO NA AINA PA HALE MA KE KIHI O ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA, KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU OAHU.

     Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891, ma ke ula komo mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea @a aku ana he 13 apana aina pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me Waila, @ apana aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green.  a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kupuai ka nunui.

     Ka Uku Hookumu.  E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookahi@e like me ka nui a me ke kulana o ka aina.

     Ma ke dala ke kuai a me na kumu hoolilo, a e like paha me ka makemake o ka mea kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na mahele like ekolu iloko o hookahi, elua, a elolu makahiki, me ka uku ana i ka ukupanee i ka hapa makahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki.

     E hoopuni ka mea kuai iloko o hooka@i makahiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai @nai o ke aupuni.

     E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina ma o ke kaa pau ana mai o ke kumukuai.

     E ike ia no na kii o ka aina a me na hoakaka piha ana ina ke Keena Aina.

     Ua hoomoe a ua hooponopono ia na alanui a me na paipu wai.  a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i kela mau apana aina a pau.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 15, 1891.  4ts-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKAHI, IUNE 22, 1891.

UA MAONA A OI AKU.

     Ua lohe mai makou, ua kaohi ia aku nei ka hiki hou ana mai o na Iapana.  Ua lawa ka makemake o na mahiko i keia @ anawa a oi aku.  Ua ano pilikia iki ka lakou no ka nui loa o na limahaua.  oiai, ua manao ia.  e hoemi mai i ke kuai ana o ke ko, a hiki i ka wa e ikea ai ka pono o ka hoonui ana i ke kanu ana.

     Ma ke a kakou e ike pu iho ai, ua lilo iho la no ka alunu o ka poe waiwai, he mea e hoopoino ai ia lakou.  He manawa ko na mea a pau.  O ka hua i kanu ia mamuli o ka hana maikai ole, e hoohua mai ana no ia he mea maikai ole.  Pela iho la no ka hopena o na mea a pau.

     Mai kuhihewa kakou, o ka waiwai wale no ka mea e oluolu ai ka noho ana o ke kanaka, aole!  He kuhihewa kela manao.  O ka pololei maoli, oia ka lawe ana o ke kanaka i na mea a pau me ka naau oluolu a mahalo ae i ke Akua.  Heaha ka oi o kekahi kanaka mamua o kekahi kanaka?  ina ua lawa kona noho ana i kela a me keia la i ka ai a me ka i’a kupono no keia ola kino ana?  A mai kuhihewa kakou, o ka waiwai ana e hiki ai ke hapuku ai laukua ai, oia ka mea e oluolu a e loihi ai ka noho ana, aole!  he oi loa aku ke onawaliwali a me ke oma’ima’i o ke kino i hoomoamoa ia iluna o na noho ana ai e like me na anoai o ka naau kuko an@ ole o ke kanaka hooikaika kupono a malama i na rula a ke Akua i hoonohonoho ai nona.  O ka ike i ka mea pono, oia ka mea oi aku mamua o ka waiwai, ka haahaa ma mua o ke kiekie, ka maemae mamua o na nani.  Pomaikai ka poe haahaa me ke akahai o ka noho’na, no ka mea, no lakou keia noho’na a na lakou n@ hoi e noho kela aupuni Lani, luhi ole, ehaeha ole, a u ole!  E huli e na kanaka e mihi a e hooluuia, a e loaa no ia oukou ka Uhane Hemolele nana e hooluolu ia kakou i na wa a pau.

     Mai kuhihewa kakou  a mai ewaewa aku i ka poe hanohano a waiwai, olai aole wale ka pono a me ka pomaikai iloko oiu mea.

 

He Karistiano ma ke Kino.

     He niu na kane a me na wahine e noho nei ma keia ao, hoolilo ia lakou i poe Karistiano, ma ka uhane, wahi a lakou.  I keia poe, ke lawe mai nei makou i ka olelo a Paulo i ka poe Korineto;

     “Aole anei oukou ike i ko oukou kino, oia ka luakini o ka Uhane Hemolele iloko o oukou, oia ka oukou i loaa mai ke Akua mai, me ko oukou kino a me ko oukou uhane; na ke Akua no ia mau mea.”

     Ma keia kakou e ike ai, o ka hookomo ana i na mea ino iloko o ko kakou kino e lilo ai he mea maikai ole, oia ko kakou hana ino i ka haka e noho iho ai ka Uhane Hemolele, a he mea ia e noho ole ia ai hoi e ka uhane.  He hemolele ka Makua, ke Keiki a me ka Uhane Hemolele.  He hemolele kahi e noho mau ai keia mau mea ekolu; nolaila, aia a Hemolele kakou ma ke kino, alaila, hemolele kakou ma ka Uhane.  a pela hoi e like ai me ka olelo a Karisto:

     “E hemolele oukou e like me ka Hemolele o ko oukou Makua iloko o ka Lani.”

     Oiai, eia ka make ke nee hele mai nei ma na wahi a pau, e ohi ana i ka uku o ka hewa, ana i hoowalewale ai i ko kakou mau makua, a ili mai maluna o kakou, he mea pono no ia kakou, e ki@i a e makaala, o hiki mai auanei O a, e waiho haukae ana no keia kino me na mea hewa o keia ao, a lawe ia aku hoi me ka Hemolele ole iloko o ka make mua, a puhi ia hoi iloko o ke ahi i ka make alua ana.

     Ke manao ne@ kekahi poe, no ka inoa hoahanau ana no kekahi hoomana, ua lawa iho la, ua hamama ka ipuka o ka Lani, a he komo wale aku no ke make.  He kuhihewa keia.  O na hana hoopalaka a Kakana e hoonanea ai i ko ke ao nei, i nui kona poe o ka la kaua kipi nui i kona wa e kipi hope loa ai i ke Akua, a hoopa’i ia oia maloko o ke ahi me ka poe i puni iaia, e like me ke ano nui o na hoahanau o na hoo mana e noho nanea mai nei.

     He a-na o Karisto i hoou@a ia mai, a aia a hoohalike kakou e like me ia ka hemolele, alaila, ua kuleana kakou e noho pu me ia iloko o kona aupuni, a e lilo hoi.  e like me  ia, he mau keiki na ke Akua.  He mea nui keia, oiai, he pokole wale keia ola ana, a he mau loa ko kela ola ana, ke hemolele ko kakou noho ana ma keia ao.

     Aole i papa ia ka paka, wahi a na hoahanau hoomaloka a me ka rama?

     E na hoahanau a me na ai-a.  mai mua a hiki i ka pau ana o na a’o a Karisto.  a me kona noho ana, i olele ia oia, he inu wiona a he puhi a nau paka.  He mau hana hoohaumia keia a elua i ka huka-kino o ke kanaka, kahi i olelo ia he luakini, he hale no ka Uhane Hemolele e noho ai.

     Ina no kakou e hoomaopopo iho, he kohu ole maoli no ka ona rama a me ka mea e hoolilo ana i kona waha i ipukuha paka, a i kona ihu hoi a me kona waha e like me keka hi puka e mahu ai na hale liilii.  Ina e ninau oukou na kane i na wahine mare a oukou, i komo ole i ka hana hookahi me oukou, i ke  ano o ka hanu a me ka mahu o ko oukou mau kino, he hoopailua maoli no ka olelo pane e haawi ia mai ana, a he oiaio keia.

     Nolaila, ina io kakou he poe e ma kemake e hemolele, e lilo i poe no@o pu me Karisto, o keia ka wa e hooponopono ai ka noho ana.  E hoohalike kakou e like me Karisto, i loaa ke kuleana e noho pu me ia i ke Aupuni Hemolele o ka Makua.  Ehia la poe e noho nei ma keia pae aina i like aku ma Karisto ka Hemolele?  aole paha i kauna; aka, eia nae ka lehulehu ke noho nanea nei.  ina e make lakou.  he hoahanau no kekahi ekalesia.  e komo koke ana lakou i ka lani, a mahope aku, e hoala ia ai a hookolokolo ia.  E ka @ouli e alakai ia nei e ka pouli, e imi hou i ka olelo hemolele, i loaa ai ka malamalama, me @@ naau haahaa a kaumaha nae, i @oaa ke alakai hemolele o ka uha@@ a pomaikai i ke aloha o ke Akua.

 

LETA A NA MAKAMAKA.

     Ke hoolaha aku nei makou i na leta a na makamaka; aka, aole maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana.

 

HE OIAIO NO.

     I ka nupepa KA LEO

          Aloha kaua: ---

     Ia’u i alawa a kilohi iho ai ma kekahi o na kolamu o keu kino lahilahi o ka la 15 o Iune 1891, ua halawai iho la au me kekahi mau manao i kakau ia e S.W. Makakoa me S.W. Mahiai, e kue ana ia J.K.K. no na manao i hoopuka ia ma ka nupepa “Kuokoa” o ka la 6 o Iune 1891.

     He hoike kou mea kakau no ka oiaio o na mea i hoolaha ia e J.K.K. e pili ana hoi no ka W.H. Tell mau hookele ana; aole hoi e like me ka S.W.M. me S.W.M. e kuhalahala mai nei i ka J.K.K. hoike ana ae nei i ke akea. 

     He oiaio hoi pa@a ia; ua kupono hoi paha ke kuhalahala nau e S.W.M. me S.W.M oiai, he maukakai olua, e ohi ana he $15 i ka mahina; o ka pono no hoi paha ia o ka pai aku ia W.H.T., i hoomau ia aku ka noho ana i ka oihana makai; e aho no ia ola ka noho ana @ Kalaupapa.

     Auhea oe e ua S.W.M. nei, mai hoao hou oe e kinai i ka mea oiaio; e pono no oe e nono malie, hookahi no au mea hoolohe o ka leo o W.H.T., ina oia e olelo mai i uwi waiu pipi oe naiala, o ka ae aku no ka pono.  oiai ua maa loa iho nei no hoi eo i ka uwi waiu.

     O ka pono iho la no ia e ua hoa nei, aole o ke a’o i ke kuhalahala i ka mea oiaio; e pa auanei ko lae i ka pohaku.

     E welina i na keiki ulele hua mekala o KA LEO.

D.N. KOHA.

 

NA ANOAI O KALAUPAPA.

     E ka nupepa KA LEO

          Welina pu kaua: ---

     He mau pule i kaahope ae nei, oiai hoi na la o ka ma’i @iva La Grippe e pahola ikaika ana maloko nei o ka Panalaau; a iloko o kekahi oia mau la ehaeha i nalohia aku la, ua lalau mai la na lima menemene ole o ka make ia Kalani [k], a kaili aku la no kela ao mau loa.

     A oiai hoi e waiho like ana kona mau hoaloha o ka hale ana e noho ana iloko o ka pilikia, a mailoko ae oia pilikia nui, ua hoomanawanui ae la kekahi oia poe e hele imua o W.H. Tell, me ka hooakaaka pu aku no ko lakou pilikia, me ke noi aku i kona oluolu, e ae mai e kanu ia ka mea i make malalo o na lilo o ka Papa Ola; aka ua pane mai ua W.H.T. nei me na huaolelo ku i ka uahoa:  “Ua kauoha ia mai au e ka Papa Ola.  o na ma’i iloko o na home, oia wale no ka ka Papa Ola e kanu, aole o na poe mawahe.”

     Ina io ua kauoha ka Papa Ola ia W.H.T. peia oia e hana ai, ea he keu maoli keia a ka hana lokoino a oukou e na makamaka e nana mai ai.  ka mea hoi i hana ole ia i na kau i hala ae nei.

     O ua mea make la, ua huna ia kona kino, mamuli o ka huihui ana o kona mau hoaloha a loaa na dala ekolu; no ka mea nana e kanu ia.  Me na keiki oniu hua kepau ko’u aloha.

U.S. WHITEHEAD.

 

NA ANOAI O KA LA 11 O IUNE MA KALAUPAPA NEI.

Mr. Luna Hooponopono:

          Aloha oe: ---

     Eia hou no au ke hoomaikeike aku nei imua o kou mau kiionohi i neia wahi opu@ palaoa heu o ka la 11 o Iune, ma ka apana o Kalaupapa nei.

     Nui ko’u mahalo i na ouli o keia la:  ma ka po o ka la 10 a ao ae 11, ua haawi mai na lani i ka la’i malie, aole he mau kulu pakaua, aka, o ke ano a me ka lai a me kahi makaui e pa kololio mai ana ma ka hi kina mai o ka aina.

     I kela po no hoi, e hele kaapu@i ana na keiki kileo nanahe me ka lakou mau hekeo kani i kela a me keia kauhale, e hookuu pau ana hoi i ke ka@i kapalili o ko lakou mau kileo e hone ana kohu pupuka@ioe o ka waekele.

     I ka wehe ana mai o ke alaula o ke ao, a hoike mai la ka la i kona nani nui, e pahola ana kona malamalama ma na pae mauna o ua aina nei, o ka wa ia e hoeno ana ka leo o ka Bana Puhi Ohe hou ma na hale o ka poe i kono mai ia lakou, o ko lakou hoike ana hoi ia i ko lakou makaukau a maamaalea ma ia apana hana.

     O ka lakou hale mua o ka hookani ana, oia no ka hale o Uilama Tele, a pela a pau na hale o lakou i kono ia mai ai.

     Ma ka auina la ana iho he mau kaoo hololio.  e hiolo ana na lei maile ma na a-i, e kainepu a@a na lio i ke kula o Mailehuna, ke nana’ku oe, hewa ka maka i ka poe hololio.  a he hookahi wahine i haule i ka lio, aole nae oia i poino.

     Aole he mau heihei lio o keia la, aka, he mau hololio wale iho no.

     Ua ku mai kahi moku pa’i ai a makou mai Wailau mai, me na pa’i kalo ola no ka la maka poniuniu o ua aina @ei, a e huli hoi loa aku ana paha no Honolulu.

     Ke hooki nei au i ko’u kaiehu ana maanei, ina no e loaa he mau nu hou, uwila aku no.

     Me ka Luna Hooponopono ko’u aloha, a me na keiki oniu hua kepau ko’u welina hope.

E.M.K.

Kalaupapa, Iune 18, 1891.

 

Ka Buke Akeakamai.

...ao...

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO

HIHIHI I HULIIA E KA NOE

AU O KE KANAKA.

KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano

DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua ho@ ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Kaneturia 19,

Mahele o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA---Hoike Ouli ma na kau @ lana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA---Hoike Ouli no ka Ila o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA---Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoh Huahelu ma ka Helu Kabala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ka Arimatika Kamahao.

J.M. POEPOE.

 

Kauka Yong Kam Pung.

(APANA.)

Helu 53, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua!

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma’i, mai ko na kane, wahine a me na keiki liihi.  O na ma’i ha-no na hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A o na ma’i e pili ana i ka maka pau pu ia i ke ola.  Ke hoike ia aku nei.  @ia ke ola ia nei, me ka oluolu pu o kahi auhau.  Ka poe pilik@a ha@a@ keiki a hele nui paha o ke k@@ko, a paa a lohi paha ka ha@au ana, paa paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u nei.

E KIPA mai @ ka poe i @@@luu l@a ia me na naawi@@ pilihua @ @@ @@@@ a na’u oukou @ hool@olu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Iune 2, 1891.     20@-d3@@