Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 223, 25 June 1891 — Page 3

Page PDF (1.14 MB)

This text was transcribed by:  Jeri Leen
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ka Manao o kekahi Haole kaulana

 

NO KA

 

LAHUI HAWAII

 

O keia Au.

 

            Maloko o ka nupepa "Chronicle" o Kapalakiko, ua hoolaha ia ae kekahi manao i kakau ia e kekahi haole kaulana loa o keia au ma ka haku moolele e pili ana ia Hawaii nei, a penei kekahi mahele hope o ua manao ala i hoopuka ia ai:

 

            I ka wa kahiko, he poe hana a he poe koa ka Lahui Hawaii, he poe paeli a kukulu kahua lakou, a ke ku nei na kahua i nahaha i ke kahiko i kia hoomanao no ka lakou mau hana, a o na huaolelo kanawai ke paa nei ma ko lakou mau aupuni, he mea hoomanao no ko lakou mau eli auwai nui o ia au kahiko. A o na mokupuni hoi, ua piha me na kahua kaua lehulehu wale he nui.

 

            O ko lakou mau manao maikai no ka hana a me na manao koa, me he ala, u kaupalena ia aku ma ke kai; malaila, ua lilo lakou he mau sela eleu me ka wiwo ole, e hahai ia ana e ka mano ma kona mau palena ponoi, a e hoolilo ia ana na ale o ka moana i mea paani. Ma ka aina hoi, ua haalele aku lakou i na hana lima a me na hana ku hoi i ka hooweliweli a ko lakou mau kupuna, a ua lilo hoi lakou i keia la ma ka aina maloo i poe hana pamoena a i poe anee iloko o na keena o ka poe apuka.

 

            I ka wa e noho Lunakanawai ana o Nahinu no Kona, ua loaa iaia me ka hooikaika ana ma ka Aha Hookolokolo, he $2.00 o ka la, a mailoko ae o laila, a mailoko ae o laila, ua uku aku oia i kona mau paahana mahi kope he $1.00 o ka la. No ka loaa ana iaia o keia hana maalahi iki ma kekahi ano, ua lili loa kona mau hoa kanaka Hawaii, a ua kukulu koke lakou i na hana kue e pau ai oia mai ia hana mai. I kekahi wa, ua hoao o Nahinu e hoolimalima i poe Hawaii wale no kona poe paahana, aka, no ka nui o ka lili ia, aole i loaa, nolaila, ua kii oia i pake kona poe paahana.

 

            Ma keia, ua hiki ia kakou ke hoomanao ae no ka poe Farani o ka poai kuwaena o ke kulanakauhale i ko lakou ake oihana, aka, ** Hawaii. o ka lahui holookoa ** ake nei i ka oihana, a haalele i na hanalima.

 

            I ka wa iho nei o ka haunaele kuloko hope loa mai nei o Hawaii, ua loaa aku i kekahi lede he kino kanaka Hawaii e kokelo ana iloko kona kihapai.

 

            "E aha ana oe maanei?" wahi a ka lede, oiai, o keia kahi lede o ka aoao o Wilikoki ma. "Aole anei oe ike ke hono ia mai la e powa kou Moi?"

 

            "Ua ike no au!" wahi a keia hohe wale.

 

            "A heaha kou kumu e hele ole nei e kokua i kou Moi?" wahi a ka lede aloha aina.

 

            "He makak'u wau!" wahi  a keia kanaka hilahila ole i ka hoohaahaa i kona lahui, a kolo loa aku la oia no kuahiwi.

 

            He mea kupanaha keia i ike ia i kahi o na mo*puna o na koa kaulana, na lakou i aloalo pu na ihe laumeki he alo a he alo me Kamehameha, imua o na enemi hae kohu ilio o ia mau la maluna o ka lepe a Hawaii, i keia wa, eia ka he hoohe wale na moopuna a na mau koa 'la i moeuhane ole ai e kau mai ana keia haawina hilahila i kana mau pua.

 

            He hoakaka keia no kahi mea i ike maka ia i kahi o lakou. aka, o ka mea oiaio, ua kau aku keia ma'i hilahila maluna o ka lahui holookoa o Hawaii, a he ehia la i pakele aku. Aohe he mea e aa e olelo mai, he mea inaina ole i ka hoomanao ae na mea i hana ia e na kanaka i kela haunaele; aka, o na kumu e hiki ai ka hana, he poe kumakaia a he hoohe wale kahi poe a o na heluna me ke kulana o ka poe i hana ia, ua hoolilo la ka lakou papa hana i mea hoino i ka molelo, mamuli o na hoohe wale o kahi poe o lakou; ina he wahi hunahuna wale le no o ke koa ka iloko o ka puuwai me ke kupaa like i na kanaka Hawaii i kela la hooili kaua aloha aina a Wilikoki ma, ina ua lilo na mea a pau i puu opala, a lilo la ia la i la lanakila nui no Wilikoki ma.

 

            "Hookahi mea haaheo nui i ko'u puuwai, oia ka olelo ae, he lahui koa ko'u lahui i ka wa kahiko!" wahi a kekahi Hawaii ia'u ma Honolulu, aka, i keia la, ua lawe ia aku ia waiwai makamae mai a lakou aku.

 

            O ka Lahui like loa me ka lahui Hawaii, oia no ka Italia. O ka eleu ma ka hoihoi, ka hiehie me ka nani, aia no ia ke kau ala maluna o ka lahui. He oiaio, ua nalo aku ke ano koa o keia no kekahi mau alakai hewa a lalau i loaa ia lahui. Iloko o keia mau 70 makahiki i hala ae nei. Ua like no keia mai ka anai ia ana o ka lahui Roma mai, ka haule ana o Roma malalo o na umii ana a na alakai hewa ia lahui kaulana no na keneturia loihi i hala ae nei. akahi no a ea hou mai lakou ka lahui Italia, ka lahui Roma hou o keia au.

 

            Pela no keia lahui, aia no ka hoi hou mai o ke koa i ko lakou mau puuwai, e panai a lu aku lakou i na alakai lalau a me na luna aupuni apuka huhewa e noho nei maluna o na kulana kiekie o Hawaii nei.

 

            Aka, hookahi mea hiki ole ia kakou ke poina, o na Italia ka pulapula i loaa mai ai na Kaisara kaulana loa o Roma no ka mana; a o na Hawaii no ka pulapula i loaa mai ai na Kamehameha a me na Kaahumanu. Ke kau nei no na ouli koa maluna o na Hawaii; akakoe wale no, aia a alakai ia na Hawaii e na Hawaii koa o lakou e ku kakaikahi nei; alaila, e hoi hou mai kela wiwo ole iloko o ka houpo o na Hawaii, a e ike hou ia na Kamehameha me na koa wiwo ole maluna o Hawaii. Ka loaa hou ia Hawaii o kona nani, hanohano, koa a pela aku; ia wale no a akamai i ka wae ana o na aliimoku i na alakai o Hawaii.

 

            I ke kakahiaka nui onehinei, i ku mai ai ka mokuahi Kinau, a ma o na la. i loaa mai ai na mea hou o Kauakanilehua o Hilo, a eia mai a oili aku.

 

OLELO HOOLAHA

 

            E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio kane keokeo ahinahina, huelo poomuku, hao kuni **o e, ma ka aoao akau, o ka mea a mau inoa paha nona keia lio, e pono e kii koke mai iloko o na la he 15. E hoomaka ana ka helu ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia ole*lo hoolaha; a i ole pela alaila, e *uai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulai ae nei 1891.                                                        J. KALEI.

Iune 16, 1891.             3ts-d                            Luna Pa Aupuni.

 

Kauka Pake Akamai!

 

DR. LEONG KANG TONG

 

MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA MA'I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HOLOMUA.

 

HE OLUOLU KA AUHAU.

 

            Keena Oihana: Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.

 

            HE PALAPALA HOOIA.

 

            Honolulu, April 29, 2891.

Owau o Chu Sam Lan, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii P*e Aina. Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imua o ke akea, ua ike au a ua maopopo ia'u a ke haawi nei au i ko'u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia'u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko'u ma'i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma'i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma'i mai ko'u wa opio loa mai, a ua aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma'i i ko'u kino, aka, ma keia wa ua loaa ia'u ke ola maikai loa. E hele ae e ka poe i luuluu a kaumaha.

            Mei 12, 1891.                                                              1m-d

 

Kuai Kudala

 

O NA

 

Pa-Hale ma Kalihi, Honolulu, Oahu.

 

            Ua loaa mai ke kauoha ia'u e kuai aku ma ke kuai kudala akea, ma ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moi wahine, i a POAKAHI IUNE 29, 1891, HORA 12 M.

 

He 36 mau Paa aina Noho Nani, mawae na o alanui Moi me Beckley, he aneane hapaha mile ma Ewa aku o ke Kula Kamehameha. Ua mahele ia keia mau apana ma kekahi ano a me ka nunui kupono e hiki ai ke komo mai iloko o ka lima o kela a me keia mea ka loaa ana e like me ka makemake, kekahi home no lakou ponoi iho iloko e na palena mamao kupono i ka piko o na wahi hana o ke kulanakauhale.

 

            Ke kulana a me na pono lehulehu e ae o keia mau apana aina, ua hiki oke ke hoohalike ia me na aina e ae o keia ano i kuai ia iloko o keia kulanakauhale i na makahiki i hala e aku.

 

            O ke ano o ka waiho ana o keia mau aina, ma ka waha aku o ke awawa o Kalihi ma ke kiekiena kupono, ua loaa mau ke ea oluolu maikai a me ka maikai mao li no o ka noho ana.

 

            E huli ana keia mau aina pa-hale la ia pau i ke alanui Kalihi, he 55 kapuai, oia noi ke alanui oi aku o ke akea ma na wa hi e pili kokoke ana i ke kulanakauhale o Honolulu, a e holo ana hoi mai alanui Moi a puka i alanui Beckley.

 

            Aia malalo iho o ekolu minute ke hele wawae aku a loaa keia  mau apana aina mai kahi o ke alanui kaahao (Tramcar) e pau ai.

 

            Ka wai. E hoomoe ia ana he paipu kumu wai, he 8 iniha ke ana-waena e hoomoe ia ma ke alanui Moi, mai na hoomoe ana paipu o ke aupuni, e hoola ana i ka lawa i ka wai. Ano e loaa no ka wai mai ka pa kula Kamehameha mai.

 

            E ike ia no kekahi palapala kii aina o keia mau hale pa hale ma ko'u Keena, kahi no hoi e loaa ai na hoike i makemake ia e ninau aku.

 

            Ke ano o ke kuai ana. Hookahi hapa ma ke dala kuike, ke koena iloko o hookahi makahiki ma ka uhupanee o 9 keneta pa-haneri i hoopea ia ma ka moraki.

 

            O na lilo o ka palapala kuai, me ka mea no ia e kuai ana i ka aina.

 

                                                                        JAMES F. MORGAN.

                                                                                                Luna Kudala.

Honolulu, Mei 29, 1891                                                                      204-dtf.

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, eia ma kahi noho o ka mea nona ka inoa malalo iho, kekahi lio kane lae kea umauma keokeo me ka hao kuni. O ka mea nona keia lio, a mau mea paha, e pono e kii koke mai, me ka uku pumai i ko'u mau lilo a pau, a me ka uku o keia hoolaha ana. E au, o hala auanei na la he 15, o ka lilo no ia o keia lio ia'u.

                                                                        J. ALAPAI.

Kapalama, Honolulu, Iune 8,  3t-d*

 

LA 11 O IUNE.

 

E! Kakou i ka Heihei!

 

Na Papale Wahine i hanaia.

 

E HOOMANAO,

 

O ke Kilohana o kahi o na Papale i Hanaia.

 

AIA MA

 

N. G. SACHS:

 

(104, Alanui Papu, Honolulu.)

 

Eia ia makou, a e loaa mau mai ana ma na mokumahu a pau,

 

            Na Paikini Hope a me na Ano Hou Loa.

 

Na Papale Poepoe i-e nani, eleele a me keokeo, i kahikoia me na pua maikai, mai ka $4.50 o ka Papale a pii aku.

 

            Na Papale Sela i hanaia me na Lipine, $2.00 a pii aku.

 

                        Na Papale Sela Spar, i hanaia me na kahiko a me na bo, $2.50 a pii aku.

 

                                    Na Papale Keiki i kahiko ia, no ke kumukuai haahaa loa.

 

Na Pua hou! Na Hulu hou! Na Lipine hou!

 

            He mau mea kupono wale no na La Nui e hoea mai ana.

 

            Na Lole Keokeo Lihilihi i-a loihi, ku i ka holoku, he $4.50 no ka lole holoku, Na Lihilihi laula kupono no na Lole Keiki, ma ke .60 a me .75 keneta o ka i-a. Na Lole Keokeo maikai, kakaulo'oa a papamu paha, ma ka .20 a .25 keneta o ka i-a. Aole e lawa ke kahiko lole keokeo, ke ole me kekahi KAHEI SILIKA. E loaa ana no i o makou nei o na ano waihooluu o na ano a pau, no $1.60 a me $1.25 pakahi. Na Lihilihi kekahi no na Lole Lihilihi a me na kahiko lole ma ke kumukuai haahaa loa. Ina oukou e imi ana i na ano i-e hana lole huluhulu a pulupulu keokeo, a waihooluu ia paha, eia ia makou ia ano a kupa'i, no ke kumukuai haahaa loa. Ua hilinai makou i ke kuai hoopono ana, a e pomaikai ana oukou ke kipa mua mai mamua o ke kuai ana aku i kahi e.

"Ka Halekuai Kaulana o na Kahiko Wahine."           

            Honolulu, Iune 4, 1891.                                  N. S. SACHS.

                                                                                    104. Alanui Papu.

                                    208 dtf.

 

Papale!            Papale!! Papale!!!

 

E Loaa no maanei na Papale maikai o na ano a pau.

 

Na PAPALE i hoonani ia a hoonani ole ia.

 

I loaa ole ka lua ma keia Pae Aina, a no na la hoomanao Kulaia, e loaa no ia oe ma na kumukuai haahaa.

 

Ina oukou e kuai na PAPALE ma ko makou halekuai nei, alaila, e loaa no ia oe ke kaulike

 

Nolaila, e kipa mai io makou nei i hoopauia ko oukou kuhihewa.

 

            C. J. Fishel.

 

Mei 19, 1891               196 tf-d

 

KUAI HOOPAU NUI.

 

Mai keia manawa aku a hiki i ko Makou hoonee ana aku iloko o ko makou

 

HALEKUAI HOU

 

Ma ke Alanui Papu, (NA HALE BURUA.

 

E hoolilo aku ana Makou i ko Makou waiwai a pau o na ano Lole:

 

NA LOLE NANI,

NA LOLE I HUMUIA,

KAPU A ME PAPALE

PAHU LOLE, a pela aku

 

No na Uku Hooemi Loa Nae.

 

Egan & Gunn.

ALANUI MOI kokoke i ke ALANUI PAPU.

 

HOOLAHA HOU

 

B. F. Ehlers & Co. - PAINAPA.

 

HELU 99, Alanui Papu.

 

            IA OUKOU E NA MAKAMAKA A ME NA HOALOHA, OIAI HOI, UA makaukau makou i ke kuai ana aku ia oukou i na lako lole wahine o na ano **** la a pau; oia hoi-

 

Na Silika hou                                      Na Sateen hou

            Na Mikilima hou                                 Na Lihilihi hou

                        Na Lihilihi keokeo hou                                   Na Lihilihi *****hou

                                    Na ano Mamlu hou loa                                    Na P************

                                                Na lole hou o na wahine                     Na lole o ******

 

Na lole o k*** a me keia ano e loaa ** ia oukou no na kumukuai **********

 

            E kipa mai e na makamaka i hoopau ia ai ko oukou k******** no ka makou kuai hoopoho aku ia oukou.             Owau me ka oiaia.

tf                                                                     B. F. EHLERS & CO.