Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 223, 25 June 1891 — He Molelo Kaao No KAMAPUAA. [ARTICLE]

He Molelo Kaao No KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA—KA MOOPUNA. PUAA A KAMAUNUANIHO —KA HOA PAIO HOl 0 PELE, KA WAHINE O KA LUAI KILAUEA, A HALA LOA AKU INA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI. O oeJte,e Haunuu, e Haulani .-«K- H&alokuloku Ka Mano e ka I'a nui E ui, e Uilani Ko inoa Puaa ia e o mai. Owai hoi ia puaa aihue moa, e aihue mai ai i ka moa a ke alii; aohe paha e loaa mai hookahi wahi moa iaia, pau e na wahi iwi ona i hakihaki. « Hoomalolo iho la ua wphi aaa hei. a liala na po ekolu; aiaila, ua iioomaka hou ua wahi puaa nei e hefe moa. . Ia hele heu ana o ua wahi nei ma ia po hope, ua hiki loa aku 3 a oia i Kaneoha, ua noke aku la oia j na moa a pau o la mau ahupuaa. ahiki ika olohelohe ana. Ma ia wanaao no, ua hoi mai oia 51 ia ia nei no e hoi ana. lohe ae la keiai kekani o keia moa, manao ae !a keia e kii eai; nolaila, ua alu&lu hele keia i uka a i kai. e like no hoi me ka lele ana o ua moa nei. A n.a ia hana ana a ua moa nei, akahi no a ike iho o Kamapuaa nei, he moa kupua ka paha hoi keia ana e alualu hele neiAe e ka mea heluhelu, he moa hookalakupua io n® keia, e like no hoi me ko Kamapuaa ano kino eepa, a o ka inoa o keia moa o Hookahikaniakamoa, mai Kahiki mai. A o Ka'uhalemoa, oiakona muli mai, oia ka moa i ka uka o Palolo, nona hoi ka ua Lililehua 1 oleleia. Nolaila. ua huli hoi aku la o Kamapuaa no ko lakou wahi ponoi ma Kaluanui, ua hele wale a lauluu 1 ka moa. . Ua lalau mai h o Kekeleiaiku i I» nMftt |itia piai ana e heomaka aku la na kaipaboio moa i wahi i'a na »o ia aina kakahiafca. Aoie i mo'a ae,, hoea ana kekahi

poe kanaka mai Kaneohe i»ai a hiki loa no i Kaluanui, ua manao no 3akou o kela wale lio ka puaa nana eai nei ka lakou kapu moa. A mamua koke iho oia ooanawa na hoonalo koke aku la na kaikruaana o ua Kamapuaa nei i na moa, 0 loaa pono mai auanei ika poe nana ka moa a ua wahi puaa nei i aihue mai ai, alaila oia auanei jca j wa e hakihaki ai na iwi ~o ke ko- | lohe. | Ua hiki 10 aku la no ua poe ka- ! naka nei i kahi o Kekeleiaiku, a I haawi mai la na kamaaina i ie ; aloha, a ua panai aku la no hoi na ! malihini. A mahope iho ninau mai la ua poe nei: Auhea la ka puaa i aihue ae nei ika moa a makou ? a ua holo pololei mai nei i o oukou nei a oia ka makou i hookolo mai nei. E pono oukou e hoike mai me ka pololei, a ina 'oukou e huaa ana; alaila, o oukou auanei ka ma.kou e halihali aku ai imua oke alii, a nana auanei e pepehi mai ia oukou a koe ahailono ole; no ka >mea hoit w u<r huhu loa ia ke alii a me na makaainana no ka pau loa o ka moa i ka aihue ia e ka puaa a oukou. I mai la o Kekeleiaiku: Ua alualu mai no hoi kekahi poe kanaka 1 kekahi puaa, aua manao no lakou o ka'u puaa, a ua hele nui no hoi e nanai.ua wahi puaa nei a'u a hoole nui mai ana, aole ia o ka lapuaa i alualu mai ai mai Koolaupoko mai. A e pono no hoi kakou e hele e naiie. i ka'u wahi puaa i pau ko ou- | kou kuhihewa, a i ike nohoi oukou j oia ua wahi puaa la; alaila. aia no |ia ia oukou, a e hana aku hoi-e like me ka oukou i makemake ai e ! hana. I ka hiki ana aku o lakou ma ka pa oua wahi puaa nei, e hoolapuu I mai ana no. A eia ua wahi puaa nei a'u la, wahi a Kekeleiaiku. I mai la na kanaka i alualu mai ai: Aole keia o'ka puaa, he puaa makaaha keia e moe lapuu mai nei; aole a oukou puaa hou aku e kamaaina ? £ kii ahu kekahi o kakou e hoaia ae, maiia he puar nui no, alaila, pau kuhihewa. la, wa ua kii aku la kekahi o lakou e hoala, ua hoemilule loa iho la ua wahi puaa hookalakupua nei/ nolaila haalele iho la kanaka a huli hoi aku la lakou no Kaneohe me ka manaolanapoho. A ua noho iho la no o Kahikiula ma me ka laua mau keiki, eia nae aole i hoopau o Kamapuaa v kona manao aihue moa. " Nolaila mahope iho oka hala ana o kekahi mau po oka ia nei hoalo ana. ua hoomaka hou aku Ja oia « hele e ma keia hele ana oua v.ahi puaa nei ua hiki loa aku la oia i Kailua, kahi a ke alii Olopana e noho ana, a e kiai makaala loa mai ana hoi ; na kahu hanai moa a OloparfB i ka po a me ke ao, no ka hoea mai o U iuoa. Aki nae, ikapo a iakou i nva> nao o!e ai e hoea mai ana aia hoi ua hoea mai la ua wahi Kama» puaa.

I keia po a Kamapuaa i boea aku ai, ua pauhia loa ia na kiai a Olopana ika hiamoe; nolaila, ua miki aku la keia a puehu elua haka moa, a huli hoi akn la me ka ikeoleia. I Aike ao ana ae, ua ike aku la ;na kahu hanai moa nei i ka pau loa ©na haka inoa elua, ua pau ka io i ka ai ia a koe ke po«. Nolaila, ua kauoha aku la ke 'lii i kona poe kanaka hanai moa, e noho oukou me ka makaala loa, o pāu loa auanei ka'u mau haka moa ika aihue ia e keia kolohe nui waje. Manao paha hoi kela palaualelo o kona upu ana a o ka'u haka moa ka mea e maona ai kona la po-| loli. Ukiuki ino, ina paha e loaa keia aihue, haehae liilii ia e a'u, no ka mea, aole hoi au i ai i ka'u moa, eia ka hof na hai e ai i ka'u mea i luhi ai. Nolaila, e makaala loa oukou ma keia mua aku, a ina e pau hou kiau mau haka moa me ka ike ole o oukou i ka mea nana e aihue nei, alaiia, hookahi no o oukou hoopai he make. Ai na hoi oukou e ike ana ika mea nana i aihue kuu mau haka moa, alaila, ola ka lioi oukou, a oia ka olelo kauoha, e hoi aku oukou e hooko. Mahope iho oka pau ana o keia mau haka moa a ke aiii,' ua hoalo iho Kamapuaa a l»ala—mt pol elima, ua hoomaka hou aku la oia e kii i na koena moa a na alii nei. A oiai no oia eai ana i ka moa, aia hoi ua pukoko ae ai ke kahi poe moa, wa i ala ae ai naTkiai, a ike aku la lakou i keia puaa e ai mai anaikamoa. īa wa ua holo aku la kekahio lakou e hopu i ua wahi puaa nei, a o kekahi hoi o lakou holo aku la a imua o ke alii a pane aku la me keia mau olelo: E ke alii, ua loaa ka mea nana i aihue iko kapu moa, eia la he puaa, a ua holo āku la ka nui o makou e hopu i ua wahi puaa aihue moa nei. E holo koke aku oukou e hopu i kela wahi puaa a paa lawe mai imuao'unei. Ia wa ua hoi hope aku la ua wahi kanak i nei no ke alualu ana i kahi puaa. I ko ia nei hoea ana aku, e noke mai ana ia poe o lakou; noiaila, ua komo pu aku la keia, o ua wahi puaa nei no mamua o na kanaka aku no mahope nie ka hooho ana penei: , Eia ka mea nana e aihue nei ke kapu oioa a ke alii Olopana he puaa. Mamnii o keia hooho leo nui o |na kanaka, ua ala like ae la na ka- | naka inai Kailua a hiki i Punaluu. Ua piha pu ke alanui i kanaka, a ua holo ne ka.poaa mamua a mahope aka no kanaka e uhaT ai, a hiki lakou nei i kahawai o Kahana. Ua hoomama «ku la ka puaa i kona holo ana, a ua hahai loloa no kanaka 0 hiki i ko Kahikiula ma kauhak.