Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 227, 1 July 1891 — He Molelo Kaao No KAMAPUAA. [ARTICLE]

He Molelo [Moolelo] Kaao No KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA—KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO—KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.

O oe ia e Haunuu, e Haulani E Haalokuloku Ka Mano e ka Iʻa nui E ui, e Uilani Ko inoa Puaa ia e o mai. Ua kukala ae la ka leo kauoha alii a Koea, i kona mau makaainana e kukulu lakou i hale no kana mau kaikamahine a me ka laua kane. I hookahi kaau ka loa o ka hale. o ka hulu o na manu o ke kuahiwi, oia ke pili oluna iho, o ka iwi o na manu oia ka laau, a o na lauoho o na kanaka oia auanei ke kaula. E kukulu ia no i ka la hookahi, a paa no i ka la hookahi, a hoolako ia no na mea a pau o loko o ka hale, a moe no ka laua mau keiki ia po iho no. Ua hoouna ia na elele, no ka heleana e hai aku i ka lohe i na makaainana ma kela a me keia peʻa o ka aina. I ka lohe ana o na makaainana i keia kauoha a ke alii, ua i mai la lakou, kai no he olelo ka ke alii a ua hooko aku la na makaainana e like me ke kauoha alii. A ma ia po io no, aia na alii wahine me ka laua kane iloko o ua hale nei kai i hooaumoe ai; a ua noho lakou ilaila me ka oluolu. A ma kekahi po, ua kii aku la ke ahi o Pele mai Hawaii aku nei, a hoeu aku la ia Kamapuaa, e ku a e hoi mai i ke one oiwi aloha o Hawaii. Ma kekahi po, ua ala ae la o Kamapuaa a okuu ae la iluna, ua puoho ae la kekahi wahine a ninau mai la, e aha ana oe e ala nei ? E okuu wale ae ana no wau, wahi a Kamapuaa. Me keia mau leo honehone o laua nei, ua puoho ae la ka lua o na wahine, a hookahi ke ala nui ana.

Nō ke ku a ulohua o Kamapuaa i ke ala niai. o kaua wahine i me ia, nolaila, ua koi' aku )a oia e hoi lakbu e hooluolu. • laia nei no & pili iho ka maka, o'e ana no ke ahi ina maka ©ia nei, nolaila, ua hoomaka ae la keia e oli penei: . . * 1 Ke kii mai nei ke ahi a ke Akua wahine o Puna ia'u e hele— E hele au e-— e hele au, E hoopale au i ka la 6' Haehae e--oke koili aka la aia ma Puna, Ma Puna ke aloha^e— Aloha wale. ī ka wa a i& nei e oli nei, ua ha'wanawana āku la kekahi o laua i kakahi, he ke« ka hoi ke akamai a me k» maik&i oka leo o ke kane a kaua i ke oli, Malia paha he hana nui keia a ua kane ne ? a kaua e oli «ei oka po, wahi a kekahi. Ua hooho ae la kekahi o laua me ka leo nui, kupanaha maeli oe e ke kane, oka noho wale iho la no ka hoi ou a; ala wale anei no a he oii ka hana. A heaha iho la hoi ko olua pilikia uva keia hana a'u e hana nei. aole ka hoi o ko olua waha ke maloeloe ana ? 1 mai la ka lua ona wahine, ua pono oe e ke kane, ua hewa keia. I aku la ke kaikaina ikona kaikuaana, heaha auanei ko'u hewa, haalele ia iho ka eua kane nei a kaua ka hana i loaa mua no hoi iaia 0 ka ulumaika. Me he mea la kena oli au e ke kane « haalele mai ana oe ia maua wahi a kekahi o laua. Aohe oia nei pane aku; aka, ua haule aku la keia hoohiamoe, a j ka wanaao, o'e hou ana no ke ahi 1 ko ia nei mau m»ka, nolaila, ua ala bou ae la oia» hoomaka aku la e oli: Ke kii mai nei ke ahi o ka po Tau E kono ia'u e hele au E hele au. 0 kuu kino kai luhi, , « 0 &uu wawae kai hu'i ika hete E hele ānrw wati? 1 ka lohe ana o kekihi o kana mau wahine i keia eli ana, ua hele aku la oia e hoike ia Koea; nslaila, ua hele mai la oia e hui pu me ua hunona nei ana, i kona hoea ana aku. ua ninau aku la oia:

Heaha ke kumu o kou koi anae hele e ke keiki ? I aku la o Kamapuaa, he ahi, eia la i kuu maka. Ae he ahi aku la na ka wahine. wahi a ke alii. . E pio ana no anei ia'u kela ahi ? wahi a Kamapuaa. Aole e pio ia ahi ia .mea he ahi ia mai ka pouiai, Iha he ahi ni ke kanaka, alaila pio ift oe. " V No keia mau olelo aKoea, ua uluhua loa iho la oia, nolaila, ua lele aku la oia e honi ika ihu o kana mau wahiue &me kona makuahonowai. * Mai hele oe, e noho e ai i ko loaa o ka na'i ana iho nei i ka aina, a lilo kaokoa malalo o ko kaua maJu, wahi a Koea me ka hiolo pu ana mai ona waimaka, ma kela a.ine keia aoao o kona mau papalina alu'a.

I aku'la o Kauiapuaa. aoie au e noho, e hele ana au, nō ka mea o ko'u aana ia o kahele** Ua au'a pu mai la no hoi karul man wahine iaia; aka* aohe maliu aku, o ua aioopuna puaa nei a Kamaonuaniho. Ua haalele io aku ta no © Kauia-1 puaa i kana mau wahioe 7 a huli hoi mai la oia: A ke hoomanao ae nei kou mea kakau ī ka olelo hookaau a kaniko: Owau ka. ka ke aloha i luaiele ai, Ua kawewe wale i ke ala me ka waimaka, Aohe wa a u*kū i na hale. • Nolaila, ua komo aku la ua puaa nēi iloko oke kai me ke kino fa ona, oia o Nukunukuapuaa. Me he mea 'la keia wa a Kamapuaa e hoi nei, ua oi aku ka holo i kona mokuahi.. Eha po a me eha ao, ua pae mal la oia.ma Koolina, i Waimanalo, a hookanaka ae ae la keia ma ia aina. A kaha-mai la keia hele a hiki i puu o Kapoleika puu.keia i holo ai ika mele inoa o ke kama'lii Pauahi i hala. - Ia wahine hele'la o Kaiona Wahine hahai alualu Wailiula. Pua Ohai o ke Kah&„. Uhane kui pua lei o Ilumi ia iho ke aloha o ke kane, Ua inaina. ua xffanawa ino, # Nona ka na hale i pua o Kapolei, Ke nonoho 'la no me na wahine o ka ma'o. * Ua hiki mai la o Kainapuaa, ma ka puu o Kapolei. a huipu ae la me kona ohana a pau. IJa noho pu lakou me ka mai kai, no kekahi mau anahulu la, ame naanahulupo. A ia lakou nei e moe hi po, kii hen mai la no o rae a o r e mai la ina maka eia nei, a o kona hoomaka hou aku la no ia e oli: Ke kii mai t?ei ke ahi a Akua wa- . hine o Puna ia'u e kono. E hele au e— e hele au, E hoopale au i ka la o Haehae e— O ke koili a ka la aia ma Puna, Ma Puna ke aloha, E aioha wale. I mai la ke kupunawahine, e hele aku ana no hoi paha oe, e manao ana ka hoi oe e noho iho ana oe, o ke ahi tfku no nae hoi ia la ea, e pau ai .ou mau hulu. Malia paha nana no hoi pa, a na'u »ku eo hoi na ka puaa oa. Olelo mai la koq# kupunawahine, e moe oe, mai pulale aku o# i ke kii mai o ke ahi ia oe, heahi pono auanei no, he ahi no me ka niho. Nolaila. ua haule hou aku la no kem hiamoe,,ua kii hou mai la no ua ahi nei, a ©li hou ae la no keia : Ke kii mai nei ke ahi oka po ia'u . e kon'o ia'u, « E hele au e— e hele au. 0 kuu kino kai luhi. 0 kuu wawae ua hu'i i ka heK* E heie ana no wau, E hooko i ka iini a loko. ■Ma ke kakahiaka o kekahi la ae, ua olelo aku la oia i ke kupunawahine, na makua a me kona mau kaikuaana. • Aole i pau. /