Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 228, 2 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.11 MB)

This text was transcribed by:  Raymond Mantanona
This work is dedicated to:  None

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

He Moolelo Kaao

KANA.

 

KE AHI KANANA-KA HIAPAIOLE-KA MOOPUNA A ULI-KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI

 

O na elele, oia hoi na kiu, na laua e malama a e kiai makaala ma na wahi a pau e ka puu, a e malama ana i ka maluhia oia wahi, no ka wa a ka enemi e hiki mai ai eia na inoa o ua mau wahi manu nei; o Kolea-kane me Kolea-wahine, aohe keia he mau kanaka maoli, aka, he mau wahi manu maoli no.

He nui na mano kanaka o luna o ka puu, a aia iluna olaila e pake@e ai na kanaka ke hiki mai i ka wa kaua; no ka mea.  o ka mea mau ia oia au poeleele, he kaua aku a he kaua mai.

Ua kaulana mau kela puu kaua no ka lanakila mau i na wa kaua a pau loa, aohe eu, aohe koa, aohe ku pua nana e hoehea aku i kela puu; ina ua lilo kekahi waiwai makamae aia iluna o keia puu, aohe ikaika nana e kii hou, a lawe mai luna mai o kela puu.

O ka mea e hiki ele ai i na koa ikaika.  Ke aa aku e paio me ke koa o kela puu, he puu pii kela i ka lani; no ka mea hoi, aia malalo o na aoao o kela puu, he mau honu elua, a na ko laua mau hi’u e upa’i, alaila, o ka puu uho la no ia o ua puu nei iluna o ka lani.

O ka inoa o keia mau honu, o Honu Maeleka, a me Honu Kuaeaea; o laua na mea nana e hoopii ka puu iluna.  ke makemake ke koa o luna o ka puu a me kona alii.

Nolaila, aohe kup@a, aohe hoi he koa ikaika nana e hoohiolo keia puu, ma na pae aina o Hawaii nei, a hala loa aku ma ke kukulu o Kahiki; aka nae, e hiki mai ana no he manawa e lilo ai ua puu la i mea ole.

A e kali iki mai hoi ka ono e ko’u mea heluhelu-“Aia a hala ae ka u aka mea maka’u, a moe hookahi mai ka waikooa i ke kula.”

Ma keia wahi, ke hookekoke aku nei kakou i ka manawa e lilo ai o Hoakalani i ke kaili lima nui ia e ka puuwai eleele

He mea mau ia Keoloewa, a me kona koa, ka hoouna mau i ko laua mau kiu.  ia Kolea ma, e hele @@a kakiu, a napa i ke kupueu.  Ke koa, a i ole ia, i na kaikamahine ui, a wahine maikai paha, a puni ka pae aina holookoa.

He oihi no hoi ka manawa, i hoouna ia ai o na mau wahi manu kiu nei; a ua hoi man mai laue.  a hoike imua o kea lii, a me ke koa kaulana o luna o ka @ uu.

Aohe eu, aohe koa, o na pae moku o Hawaii nei, a pela pu no hoi a hala loa i kukulu e Kahiki, a hoo kahi a mana mea i ike aku nei, he wahine ui, a he maikai o na helehelena ke nana aku.

Ua kupono kela wahine nau e ke alii, ina oe e makemake, alaila, ua hiki ke kii aku a kaili mai; no ka mea, he wahine @aa mau i ka hele i ka hee nalu me kona mau wahine ohua, a pela pu no me kana kane, he hele mau ne i ka hee nalu me kona mau hoa hee nalu, oia no hoi kana mau aikane punahele.

Ia manawa i hooni ae ai na i’o paahana o ua alii la o luna o ka puu, me kona ne ana, a ua kauoha koke aku la no hoi oia i kona kahuna, e nana i ka pono o ke kii ana a aihue mai i kela wahine.

Ua olelo aku la ke kahuna i ke alii.  E oluolu mai kea lii i ke kanaka, e kali ka’u pane ana aku i kea lii, a ma ke kakahiaka o ka la apopo, i kauoha ou aku hoi wau i ko’u kaiku@hine e nana mai hoi ia i kona ike kilokilo; a hoike mai hoi oia i kana ike, a huipu hoi me ka’u wahi ike alaila ua law aka makaukau ma kou aoao e kea lii.

Ina pela @@ pono, e hoi oe, a ma ke kakahiaka o ka la apopo; alaila, hele mai olua imua o ko’u alo, a hoike mai i ko olua ike pau loa imua o’u.

Nolaila, ua hookuu ia ae la ka huipu ana o kea lii a me kona kahuna, a ua hoi aku la kea lii a pela pu no noi me kona kahuna.

I ka hiki ana aku o Moi ma kona hale, ua hele loa aku la oia ma kahi o kona kaikuahine, oia no hoi o Nuakea; aohe kanaka o ka hale, a hele loa aku la keia ma kabi o kona hope kahuna, oia hoi o Kuheilani, oia haawina hookah no hoi o ka nele.

No keia nalowale ano e ana o kona mau hoa kuka ma ka oihana kahuna, nolaila.  us lilo iho la ia i mea nana e noonoo nui ai iloko oia mau minute a ka hoaa.

Eia ka auanei, aia lauala i ka hoopahee i ka welowelo, no ka mea hoi-

Aole iho la he kanaka aia i Mana

Ua hoohie i kaiaiki ua pau

Ua miki ke koena wailiula

Muikai ino.

Ma ka Mo-i moe ana ma kona hale, aohe hoike a ke Akua iaia ma ia po a hiki i kea o ana.

O ke kumu i hoike ole mai ai o ke akua, ua hew aka noho hole, oia ka mea i ike ole ai Mo-i; no ka mea ua hauhili ka mana ia Kuheilani, a me Nuakea.

Ma ia kakahiaka ae, ua hele pololei aku la oia imua, o kana alii.  Oia hoi o Keo@oewa, no ka hoike ana aku i na mea e pili ana no kana huakai, me ko kea lii mahamaha pu ana mai oiai oi nei e hele aku ana imua ona.

Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa o ka Lio

Olohe.

A I OLE

NAKIAIEKOLU

O FARANI.

 

Wahi a Palaneke i pane mai ai, e hele e kuu haku, e hele; a e haalele mai ia’u no ka hooko ana i kau mau kauoha, a no ka manawa e hiki mai ana, e ike no oe ia’u aole au i apuka aku ia oe me ka’u mau olelo.

Mamuli o keia mau olelo koa a haaheo a kahi kauwa, huli ae la ke koa opio Atanani malupa o kona mau kapuai a haalele aku la i kana kauwa me na kukai aloha ana.  @@@@@@@ ua koa opio la i kona mau kapuai me ka mama nui no ka ha’e o ke kapena Terewila.  a iaia i hoea aku ai, ua hai ia mai la iaia.  Ua haalele iho ke kapena i kona kakela no ka hale alii Lowela.

O keia pane i loaa mai la i na koa opio la, oia kana i huli ae ai maluna o kona mau kapuai, a kaha aku la hole no ka halealii.

Iaia i hoea aku ai nia ke poo o kea la loa o Rue Gunegada, halawai mai la me ka ike a kona mau maka he elua mau kino kanaka e hele mai ana ma ke alanui ana e hele aku nei.

He hookahi o laua he kanaka, a he kapa koa kona o ka puali kiai aahu eleele e komo ana a ua koa opio la i hoomaopopo aku ai, aole ia he mea okoa; aka o Hapale no ia kona healoha.

O ka lua, he wahine oia, a e ua wahine la aole ia he mea okoa, aka o ka Madame Bonasio no ia.

O ka halawai ana mai o keia mau mea el@a ma ko ke koa opio alahele ia mau bora o ka po, ua lilo ia i mea e hoopahaohao mai ai i na noonoo o ke koa opio, a oia kana i namunamu iho ai me keia mau huaolelo

Wahahee mai hui kela wahine ia’u aole oia i ike ia Hapale aka i keia po eia au ke ike nei ia laua a elua, he ipo me ke ipo, he aloha me ke aloha.

HE mau puaa opio na @@ kuai aku, aia ma ka aina o @@@@ hulu, ma ke alanui mawaena o Waikiki a me Kamoiliili e loaa ai, ina e makemake kekahi e hele malaila

He leo kauoha, ke hai ia a@@ nei i na mea a pau e lawe ana i ka Leo a me ka Oiaio.  e hookaa keke mai i ko oukou mau koena i koe.  E hoolohe i keia leo; o i mai @@@@@ no hoike mua ole ia aku ka hewa.

Ma ke kauoha.

Ina Luna lawe pepa a pau a Ka Leo, ke hoike ia aku nei @@ lehe ia oukeu, i na o ka luna, a mau luna paba o oukou he koena pepa kana o ka la @ o Iune nei, e hoihoi mai i ke keena nei.  Ma ke kauoha.

I na Luna Lawe Pepa e KA LEO O KA LAHUI, ke ha’i ia’ka nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3.10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.

Ma ke kauoha

 

HE ANAINA HOOMANA MA ARIONA HALE

 

Ma na Lapule a pau, e hoomaka ana ke anaina haipule @ @@ ho@a 9 a hiki i ka hora 10:30 a.m. no na kanaka Hawaii, a ma ke ahiahi hora 7:30p.m. no na haole a meka poe e makemake ana @ hele.

Luakahiko A. Haws.

 

Kuai Kudala

 

Pa-Hale ma Kalihi, Honolulu, Oahu.

 

Ua loaa mai ke kauoha ia’u e kuai aku ma ke kuai kudala akea, ma ko’u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine, i ka POAKAHI JUNE 29, 1891, HORA 12 M.

He 36 mau Paa aina Noho Nani, mawae na o alanui Moi me Beckley, he aneane hapaha mile ma Ewa aku o ke Kula Kamehameha.  Ua mahele ia keia mau apana ma kekahi ano, a me ka @unui ku pono e hiki ao ke k mo mai iloko o ka ilnia o kela a me keia mea ka loaa ana e like me ka makemake kekahi home no lakou ponoi iho iloko e na palena mamao kupono i ka piko o na wahi hana o ke kulanakauhale.

Ke kulana a me na pono lehulehu e ae o l: eia mauapana aina, ua hiki ole ke hoohalike ia me na aina e ae o keia ano i kuai ia iloko o keia kuianankauhale i na makahiki i h@la e aku.

O ke ana o ka waiho a @@ keia mun aina ma ka waha aku o @@ @@ awa o Kalihi ma ke kiekiena kupono, ua loaa mau ke ea oluolu aikai a me ka maikai mao li no o ka noho ana.

E huli ana keia mau aina pa-hale a p@n i ke alanui Kalihi, he 55 kapuai oia hoi ke alanui oi aku o ke akea ma na wa hi e pili kokoke ana i ke kulanakauhalo o Honolulu, a e holo ana hoi mai alanui Moi a puka i alanui Beckley.

Aia malalo iho o ekolu minute ke hele wawae aku a loaa keia mau apana aina mai kal@i o ke alanui kaahao (Tramcar) e pau a.

Ka wai.  E hoomoe ia ana he paipu kumu wai, he @@ iha ke ana-waena e hoomoe ia ma ke alanui Moi, maina hoo moe ana paipu o ke aupuni e hooia ana i ka lawa i ka wai.  Ano e @aa no ka wai mai k ape kula Kamehameha mai.

E ike ia no kekahi palapala kii aina o keia man hale pe hale ma ko’u Keena kahi no hoi e lona ai na hoike i makemake ia e ninau aku.

Kea no o ke kuai ana.  Nookahi hapa ma ke dala kuike ke koena iloko o houkahi makahiki ma ka ukupauee o 9 keneta pa-haneri i hoopea ia ma ka moraki.

@a lilo o ka palapala kuai, @@ @@ mea no ia e kuai ana i @@ aina.

JAMES F.M RGAN.

Luna Kudala

Honolulu Mei 29, 1891.

 

Na Hui Kinipope

 

June 13 Kamehameha vs Honolulu

“ 20 Hawaii vs Honolulu

“ 27 Kamehameha vs Hawaii

Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu

“ 11 Honolulu vs Hawaii

“ 18 Kamehameha vs Hawaii

“ 25 Kamehameha vs Honolulu

Aug 1 Hawaii vs Honolulu

“ 8 Kamehameha vs Hawaii

“ 15 Kamehameha vs Honolulu

“ 22 Honolulu vs Hawaii

“ 29 Kamehameha vs Hawaii

 

OLELO@HOOLAHA.

 

Ua nalewale aku kuu Lio [w] hulupala lue kea loihi e he man wawae keokeoa pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00.  E loaa no au ma kalu o T.G.Polikapa.

JNO H. POLIHALE.

Auwaiolima, Honolulu, Apr. 30.  Ste-d.

 

Olelo Hoolaha

 

Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na Poa HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia-hooimanao.  O ka poe wakemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina

J. BOWLER

Sept. 22. 90, d-1y*

 

H.P.K. Malulani

 

HE LOIO a he hookapeke olelo make kanawai.  E loaa no au mai ke kai kawanawana o Kawaihae e hoene a@ me @pe la, a Hamakua au i ka la’i o kuka@an ma kea lo o na pali.  E ohiia no hoi na ale me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio Nov 8 @00, d-1y.

 

HOOLAHA KAI KONOHIK@

 

Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona inau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, kepoloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia @@ la.  Owau no.

Sms-d.  PAULO ISENBERG

 

Ua Makemakeia

 

KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dal aka hana.  I ike i ka olelo a me ke kakau Beritania.  E ninau ma kahi o N.S.SACHS.

104 Alanui Papu.  3t-d 227.

 

OLELO HOOLAHA

 

Ma keia, ke haawi nei au i ka mana ia George H McLane, e ohi i na aie a pau o ka poe aie i ka waiwai o George H. McLane e Nawiliwili, Kauai a e @@ wi i na likiki ma ko’u inoa.

June 29, 91. 1wd.  K. PODEYN.

 

Hoolaha Hookapa

 

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na @@@kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apena Aina ekelu i kapala o Kalaheo, Kahaleula a me Puu@iliala, no lakou na eka 202 e waihe la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i ho olimalima ia e ma ua mai ia Keleau [w] mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nein a holohelona o keia a me keia ano, aole e hooku@ wale ia maluna @ @@ mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kua ana i keia, e hopu ia @@ e maua, a i ole ia, e ko maua mau @@@@ paha, a e ho@ko ia e like me ke @@@@@ hi a ke k@nawai.  O na poe a pau @ @@ kemake ana e komo iioko o heia Hui @ pono lakou e hele mai e @@@ @@ @@ @@@ C.I. HIRAM, a i ole ia ma DAVID DAYTON, a i ole ia KUNA.

Owau no me ka heahea

MRS. C.I. HIRAM

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.