Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 228, 2 July 1891 — He Moolelo Kaao NO KANA. [ARTICLE]

He Moolelo Kaao NO KANA.

KE AHI KANANA—KA HIAPAIOLE—KA MOOPUNA A MEA- NANA I HOOHIOLO 0 HAUPUKE•LE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

O na elele, oia hoi na kiu, na lai na e Baalaraa a e kiai makaala naa na wahi a pau © ka puu, a e malama ana i ka maluhia om wahi, no ka waa ka enemi e hiki mai ai: eia i>a inoa o ua mau wahi luanu nei; o Kolea-kane me Kolea-wahine, aohe keia Ee"māu kanaka maoii, aka, he m?rtrwahi manu maoli no. He nui na mano kanaka o luna o ka puu, a aia iluna okila e pake}e ai na kanaka ke liiki mai i ka wa knua;no kamea. o ka meainau ia oia au poeleele, he kaua aktt a be kaua mai. Ua mau kela puu kaua iio ka lānākila mau i na wa kaoa a pau loa, aohe eu, aohe koa, aohe ku Dua nana e hoahea aku i kela puu; ina ua lilo kekahi waiwai makamae aia iluna o kela puu, aeheikaika nana e kii hou, a lawe mai luna mai o kela puu. G ka mea e hiki erle ai i -na koa ikaika. ke āa aku e paio me ke koa 1 0 kela puu, he puu pii kela i ka lani; no ka mea hoi v aia malalo © na aoao o kela puu, he mau honu elua, a na ko laua mau hi'u e upa'i, alaiia, o ka pii iho la no ia o ua puu nei iluna o ka lani. O ka inoa o keia mau honn, o Honu Maeleka, a roe Honu Kuaeaea; o laua na mea nana e hoopii ka puu iluna. ke makeinake ke koa o 1 una o ka pun a me kona alii. Nolaila, aoh« kupaa, aoh« hoi he koa ikaika nana e hoohiolo keia puu, nia na pae aina o Hawaii nei, a hala loa aku ma ke kukulu o Kahiki; aka nae v e hiki mai ana nohe manawa e lilo ai ua puu la i mea ole. Ae kali iki mai hoi ka ono e ko'u mea heluhelu—''Aia a hala ae ka ua ka mea maka*u,a moe hookahi mai ka waikoloa i ke kula." Ma keia w?hi, ke hookokoke aku nei kakou i ka manawa e ljlo ai o , Hoakalani i ke kaili lima nui ia e ka puuwai eleele He mea mau ia Ket loewa, a me kona koa, ka hoouna mau i ko laua mau kiu. ia Kolea ma, e hele. raa kakiu, a naoa i ke kupueu. ke koa, & i ole ia, i na kaikamahine ui, a

w»hine maikai paha y . a puni ka pae aina holooKoa. He loihi no hoi ka neanawa. i hoo una ia ai o ua mau Wi)hi manu kiu nei; a ua hoi man ni£ti laua, a hoike imua o ke alii, a me ke koakaulana o luna o ka } uu. Aohe eu, aobe koa. o na pae moku o Hawaii nei, a pela pu 110 hoi a l?ala loa i kukulu «Kahiki, ahoo kahi a mana mea i ike aku nei ß he wahine ui, ahe maikai o na hele> helena Ke oana aku. ' Ua kupono kela wahine nau e ke alii, ina oe e makemake, alaila, ua hlki ke kii aku a kaili mai; no ka mea, he wshtne niau i ka hele i ka hee nalu me kona mau wahine ohua f a pela pu no me kat»a k*ne, he hele man "n© ika ,nalu i»e kona mau hoa hee nalu, oia no hoi kana mau aikane pnnahele. la manawa i hooni ai na paahana o ua alii la o lana o ka puu, me kona ae ana, a ua kaooha koke aku la no hoi oia i kona kahuna, e nana 1 ka pono o ke kiiana a aihue mai i kela wahine. Ua olelo aku la ke kahnna ike alii • E oluolu mai ke aiii ike ka•naka, e kali ka'u pa?re ana aku i ke alii, a ma ke kakahiaka oka la apopo, i kauoha aku hoi wau i ko'u kaikuahine ■« naiu\ mai hoi ia 1 kon£ ike kilokilo; a hoike mai hoi oia i kana ike, .a huipu hoi me ka*u wahi ike. alaila. ua lftwa ka makau*a* ma kou aoao e Ina pelā/M e hoi oe, a ma ke kakahiaka o ka la apopo; aiaila, hele mai olua* iinua o ko'u alo, a hoike mai- i ko olua ike a pau'ioa imua.o'u; . Nolaila, ua hookun ia ae la ka huipu ana oke alii. me kona kahuna, aua hoi aku la ke alii a pela pu no hoi me kona kahuna. I ka hiki ana aku o Mo-i ma kone hale, ua hele loa aku la oia ma kona kaikuahine, oia no hoi °o Nuakea; aohe kanaka oka hale, | a hele loa aku la keia ma kahi o kona hope,kahuna, oia hoi o Kuheilani, oia haawina hookahi no hoi o ka nele. 'No keia ano e ana o kona mau hoa kuka ma ka oihana kahuua, rolaila. ua lilo iho la ia i mea nana e noonoo nni ai iioko oia ma» minute o ka hoaa. Eia ka auanei, aia lauala ika hoopahee i ka welowelo, no ka mea hoi— Aole iho la he kanaka 4ia i Mana Ua hoohiei kaiaiki ua pau Ua miki ke koetia wailiula Maikai ino. Ma ka Mo-i moe ana tna kona hale, aohe hoike a ke Akua iaia ma ia po a hiki 1 ke aoana. t O ke kumu i hoike oie Qiai ai 0 ke akua, ua hewa ka noho hole, oia ka mea i ike ole ai ,Mo-i; no kamea ua hauhili ka mana ia Kuheilani, a me Nuakea. Ma ia kakahiaka ae, ua hele pololei aku la oia imua, o kana alii. oia hoi o Keoioewa, no ka hoike ana aku i na mea e pili ana no kana huakai, me ko ke alii mahama* ha pu ana mai oiai oi nei eheieaku ana imua ona. Aole i pau.