Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 230, 6 July 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Dora Beavers |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU. IULAI 6. 1891. Helu 230
He Moolelo Kaao
NO
KANA.
KE AHI KANANA—KA HIAPAIOLE—KA MOOPUNA A ULI—KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.
O Kuheilani, ua kai ia mai la ia e no koa, a hiki i kahi i pe’a ia ai o kona lima ma ke kua, a ua kapa ia ka inea o ua wahi la o Kape’a, a hiki wale no i keia wa.
Ua lawe heu mai la lakou ia Kuheilani, a hiki i ka wa i oki ia ai e kona ope’a , a ua kapa ia no hoi ka inoa oia wahi, o Kahua.
I ka pau ana o ko laila mau apa ana, ua kai hou ia aku la o Kuheilani, ma kahi kaawale loa aku, ua pepehi ia iho la oia a make, uu ia ka naau, a ua kapa ia iho la no hoi ka inoa oia wahi o Pua-ka-u-u. no ka uu ia ana o ka naau o ua o Kuheilani.
Eia ka mea kupanaha ma kela wahi i hoike ia ae la maluna, ma kahi i pepehi ia ai o Kuheilani, aia a hiki i ka ia ona i pepehi ia ai, he ula wale no ka ia ona i pepehi ia ai, he ula wale no ka amaumau, la-i. a me ka nahelehele oia wahi, a he ula pu no me ka lepo.
O na wahi i hoakaka ia ka inoa maluna, o na keiki aloha o ka pali o Kaunuohua i Pelekunu ka poe i ike maka.
A o Nuakea hoi, ua hoi aku la oia iluna o ka puu, ma kona kulana mua he kilo no ka puu.
O ko Mo-i ma wahi i noho ai me Nuakea kona kaikuahine, he Heiau, o ka inoa o kela Heiau, o Maniniaiake; o kela Heiau, aia ma Honokaupu.
Ma keia wahi o ko kakou moolelo, e hoomau aku ana kaua ma ke ala pololei o ka hoomaka ana e kii ia Hoakalani, ma ke ano aihue, a kaili malu mai iaia mai ka poli pumehana mai o kana kane aloha.
Ua hoomakaukau ia na waa nunui elua, no Kapepeekauila a me kekahi mau koa helu wale no, no ka holo ana i Hawaii, e kii ia Hoakalani; ‘ua hoolako ia no hoi na pono o na waa, me na kanaka hoe waa ikaika loa.
I ka hiki ana i na la o Kaloa, ua hoomaka aku la o Kapepeekau’la, e holo no Hilo Hanakahi.
A i ke Kaloa pau, aia na waa o ua koa nei mawaho pono aku o ka lae o Makanaloa kahi i lana ai, a ma ka po, ua hookaawale aku la na waa i waho loa.
Ma ko ao ana ae, ua hoopili aina mai la lakou nei, pela lakou i hana ai, a hiki io Muku la.
Ma ia la no hoi, ua hoomaka aku la na alii kane, a me na alii wahine e Hilo i ka hele i ka auau kai, oia hoi ka lealea heo nalu.
O Hoakalani. he alii nui ia no Hilo mai kona mau u una mai.
I kekahi la, ua hele aku la na alii kane ia ka hee nalu. a ua ike mai la o Kapepeekauila, i keia poe kanaka a lehulehu wale i kulana hee nalu, a ua hoomaopopo iho la ia, aohe o na alii wahine kekahi ma keia la hee nalu; nolaila, ua hoakaawale loa aku la ko lakou nei waa iwaho loa.
A pau ka la i hee nalu ai na alii kane, a i kekahi la ae. ua hoomaka aku la na alii wahine i ka hele i ka hee nalu; a ma ia kakahiaka wale. na hoopilipili mai la ko i @ mau waa i ka aina.
I ka wela ana ae o ka ili i @ ua ike ia aku la ka nui hewahewa o na alii wahine. me na aikane punahele, e lana mai ana maluna o na papa hee nalu.
A maluna o kekahi waa kialoa. ua ikea aku la he @ alii, a na ia mea i hoolana mai i ka manoa o Kepepeekauila; a ua hookuu pau aku la o Kapepeekauila. i kona nana pono ana maluna o kela waa.
A oia no hoi ka wa, i ike mai ai o na kanaka o uka o ka aina, a hoo ho mai la lakou me na leo nui e paiakuli ana i ka lewa lani.
E mahalo ana lakou no keia mau waa nui, ua kahikoia na waa me na mea ula.
Ua noonoo mua no o Kapepeekauila, i mea e lilo ai na kanaka i ka mahalo mai; a poina ko lakou, e hee nalu la i kai, i kahi o kulana nalu.
Oia ka wa a Kepepeekauila i kena koke aku ai i na hoe waa e hoe me ke ano ikaika, i lihi launa aku i kahi o ua waa alii la e lana mai ana mauka o lakou.
Me ka eleu no hoi na hoe waa, ua ane hookokoke aku la lakou ma kahi e lana mai la ka waa; ia manawa pu no lakou nei i ike aku ai i ka iho ana iho o kekahi wahine ui o na helehelana. me ka pa-u, a he o-u holowaa o Olaa oia ma kona hope.
Ma ka nana ana aku i ka ili o Hoakalani, me he lau pala, la no ka maia; ka hele a ula a maikai no hoi ke nana ako.
Nolaila, ua hooho aku la na kanaka oluna o ka waa i ka wahine ui a ka launa ole mai; a ua akena mai la no hoi na wahine hee nalu. i ka nani o keia mau waa.
A ua like a like lakou ma ka mahalo ana o na kamaaina i na malihini; nolaila. ua walewale wale na kamaaina, aohe he noonoo ae e, o ke alii a lakou ke lilo an @ i kela @ iwa. Aola i pau.
He Moolelo Nanea
NO
De Atanani
Ke Koa o ka Lio
Olohe,
A I OLE
NA KIAIEKOLU
O FARANI.
O keia pane e ke kanaka o ka aahu koa kiai, ua like ia me kekahi puupuu ikaika loa i ku’i ia mai la i ka puuwai o ke koa opio, a oia hou ka ua opio la i pane hou mai ai me ke oolea loa o na olelo panei:
E ke kanaka apuka. Ina aole oe e pane pololei mai i ka haina o ka’u ninau. alaila. ua makaukau au e kue aku i kou hoea lanakila ana aku ma kela aoao o keia uwapo, ua lohe mai la oe?
O keia ninau e ke koa opio aole loa ia i pane ia mai e ke kanaka o ka aahu koa kiai; aka. o kana i noohana ae ai ia manawa, oia no kona lele ana mai me ka hikiwawe nui, a kulai aku la ia Atanani me ka hoopuka pu ana aku i keia mau olelo. e lawe aku i keia uku no kau mau hana.
Ua kikiwi kapakahi aku la ua koa opio la, me he i’a la i lou i ka makau a Pa’e, a me ka eleu o ka mama niu me he uwila ala, lele hou mai la ua koa opio la imua me kana pahikaua e oniu ana i ke alo o Kauiki.
Ua haaheo pu ae no hoi ke kanaka me ka aahu koa kiai me kana pahikaua, a i ke @ hookahi aia ka laua mau pahikaua e olokea ana i ke lewa.
O keia mau hana oehu ikaika a ua mau moho la, ua wawahi aku ia i ka puuwai o ka madame iloko o ka naka haalulu kui o ka maka’u a me ka ka leo hooho o ka hopohopo hoopuka ae la oia i keia mau olelo.
E ka Miloda, ma ka inea o na lani, e hoihoi i kau pahikaua iloko o ka wa-hi, a mai hoolilo i keia hana i mea e komakaia ia ai kaua.
I ka wa a ka madame i hoepuka ae ai i kela inoa Miloda, ia wa i ka-i hope mai ai ka opio i kana pa hi, me ka leo o ke kanaka koa e makee ana no ka hanohano o kaiohaua pane mai la oia:
He mau puaa opio no ke kuai aku, aia ma ka aina o Kapohulu, ma ke alanui mawaena o Waikiki a me Kamoiliili. e loaa ai ina e makemake kekahi e hele malaila
He leo kauoha, ke hai ia aku ne i na mea a pau e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO, e hookaa koke mai i ko oukou mau koena i koe. E hoolohe i keia leo, o i mai auanei no hoike mua ole ia aku ka hewa. Ma ke kauoha.
Ina Luna lawe pepa a pau o KA LEO, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, i na o ka luna, a mau iuna paha o oukou he koena pepa kana o ka la 1 o Iune nei. e hoihoi mai i ke keena nei. Ma ke kauoha.
I na Luna Lawe Pepa e KA LEO O KA LAHUI, ke ha’i ia’ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3. 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei. o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei. Me ke Kauoha.
HE ANAINA HOOMANA MA ARIONA HALE.
Ma na Lapule a pau, e hoomaka ana ke anaina haipule i ka hora 9 a hiki i’ka hora 10:30 a.m., no na kanaka Hawaii, a me ke ahiahi hora 7:30 p.m. no na haole, a me ka poe e makemake ana e hele. Luukahiko A. Haws.
Kuai Kadala
O NA
Pa-Hale ma Kalihi, Honolulu, Oahu
Ua loaa mai ke kanolia ia’u e kuai aku ma ke kuai kudala akea, ma ko’u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine, i ka POAKAHI IUNE 29, 1891, HORA 12 M.
He 36 mau Paa aina Noho Nani, mawae na e alanni Moi me Beckley, he aneane hapaha mile ma Ewa aka o ke Kula Kamehameha. Ua mahele ia keia mau apana ma kekahi ano, a me ka nunui ku pono e hiki ai ke komo mai iloko o ka li ma o kela a me keia mea ka loaa ana o like me ka mekemake, kekahi home no lakou ponoi iho iloko e na palena mamao kupono i ka piko o na wahi hana o ke kulanakauhale.
Ke kulana a me na pono lehulehu e ae o keia mau apana aina, ua hiki ole ke hoohauke ia me na aina e ae o keia ano i kuai ia iloko o keia kulanakauhale i na makahiki i hala e aku.
O ke ano o ka waiho ana o keia mau aina, ma ka waha aku o ke awawa o Kalihi ma ke kiekiena kupono, ua loaa mau ke ea oluolu maikai a me ka maikai mao li no o ka noho ana.
E huli ana keia mau aina pa-hale la pau i ke alanui Kalihi, he 55 kapuai, oia hoi ke alanui @ o ke kulanakauhale o Honolulu, a e holo ana hoi mai alanui Moi a puka i alanui Beckley.
Aia malalo iho o ekolu minute ke hele wawae aku a loaa keia mau apana aina mai kahi o ke alanui kaahoa (Tramcar) e pau ai.
Ka wai. E hoomoe ia ana he paipu kumu wai, he 8 iniha ke ana-waena e hoomoe, ia ma ke alanui, Moi, maina hoo inoe ana paipu o ke aupuni, e honiaa ana i ka lawa i ka wai. Ano e loaa no kawai mai ka pa kula Kamehameha mai.
E ike ia no kekahi palapala kii aina o keia mau hale pa hale ma ko’u Keena kahi no hoi e loaa ai na hoike i makemake ia e ninau aku.
Ke ano o ke kuai ana. Hookahi hapa ma ke dala-kuike, ke koena iloko o hookahi-makahiki ma ka ukupanee o 9 @ pa-haneri i hoopea ia ma ka moraki.
O na lilo o ka palapala kuai, me ko mea no ia e kuai ana i ka aipa. JAMES F. MORGAN. Luna Kudala. Honolulu Mei 29, 1891. 204-dtf.
Na Hui Kinipopo
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
“ 20 Hawaii vs Honolulu
“ 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
“ 11 Honolulu vs Hawaii
“ 18 Kamehameha vs Hawaii
“ 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
“ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
OLELO HOOLAHA
Ua nalowale aku kuu Lio [w] huiupala lae kea loihi a he @ wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa. JNO H. POLIHALE. Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. Ate-d
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na @ HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau. a me na kahua kukulu kia-hooinanao. O ka poe makemake e waiho @ i ka lakou mau kauoha me @ Akina J.BOWLEU_ Sept 22, ’90, d—ly*
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no an mai ke kai bawanawana o Kawaihae, e hoene au me ipo ia, a Hamakua au i ka la’i o Kukaiau ma ke alo ona pali. E ohiia @ hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio Nov 8 ’90, d--ly
HOOLAHA KAI KONOHIKI
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona @ hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oi i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee @ iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no, 3ms-d. PAULO ISENBERG.
Ua Makemakeia
KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dala ka hana. I ike i ka olelo a me kekakau Beritania. E ninau ma kahi o N. S. SACHS. 104. Alani Papu. 3t-d 227.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka, lohe i na anokanaka a pau loa. Ua hookapu loa mana i ko maua mau Apana Aina ekela i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puoihala, no lakou na eka 20% e waihola ma ka @, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai, Nolaila, ke papa loa @ aku nei na holoholona o keia. a me hei@ ano, aole e hookuu wale ia maluna o uamau Apana Aina la, a o ka mea a @ mae paha e @, i keia, e hopu ia @ maua, a i ole @ maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui @ Mrs C. I. HIRAM, a i ole ia. me DAVID DAYTON, a i ole i KUNA. Owau no me ka heahaa MRS. C. I. HIRAM. Honolulu, Oahu, Oct.8, 1890. @