Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 230, 6 July 1891 — Page 4
| This text was transcribed by: | Janeen Bodary |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Ka Leo.
John E. Bush.
Luna Hooponopono a me Puuku
Poakahi,iulai 6, 1891
He Molelo Kaao
No
KAMAPUAA
KE KEIKI PUAA A KAHIKIU -
lLA ME HINA - KA MOOPU-
NA PUAA A KAMAUNUA-
NIHO - KA HOA PAIO HOI
O PELE, KA WAHINE O KA
LUA I KILAUEA, A HALA
LOA AKU I NA KUPUNA O
KUKULU O KAHIKI.
O oe ia e Haunuu, e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano a ka I`a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
Ia manawa i pika mai ai na kanaka , mailoko mai o ka hale, a ua pani pu ia iho la o lalo o ka lua, e ka nui hewahewa o na kanaka; alaila, olelo aku la o Kuliaikekaua, e Kama, e nana aku oe ua hele a pili i na kanaka.
I ko Kamapuaa nana ana aku, aohe io mai he kanaka a ka launa ole mai, he uuku wale hio ka hale i ke ku mai ilalo; eia ka he mau kini a lehu, ka nui o na kanaka, alaila i aku la oia i kona mau kupunakane, he lohe wale no ko`u i ka nui o na koa o Pele, akahi hoi a ike maka, nohea ikaika ole wale no o Pele, nolaila, e hoao no kakou i ke kaua.
Ku aku la o Kamapuaa iluna o Akanikolea, ike mai la na kanaka o lalo i ke ku aku o keia kanaka maikai: ua hooho mai la lakou me ka leo nui, he kou ka hoi kela o ke kanaka ui, aohe ona lua e like ai ma Hawaii nei.
Ua holo aku la kekahi mau kaikaina o Pele a hoike aku la ia Pele, i kela kanaka maikai e ku mai la iluna o Akanikolea, e hele mai oe e ike, o ko ili kapu a noa iaia, a na makou ke kane a kakou na na wahine ui; nolaila, o makou no kona mau hoa e kani pono ai ka naue, pehea ia manao ia oe e ko makou hanau mua.
Mai kuhihewa aku oukou e o`u mau kaikaina, he kanaka io kela aole kela he kanaka he puaa e ku mai la iluna o Akanikolea, aia ke kanaka kohu ke kaunu ana i ka poli o Hoohila.
I lohe oukou e na pokii e - he puaa a he wahine kanaka, alai a kohu ke kaunu ana iho, noiaila, mai makehehi kuhihewa aku oukou i kela kanaka e ku mai la iluna, e nana aku a he kanaka maoli, oia ke kane e manao ai, aole o kela puaa huluhulu, he mau hana naaupo kena a oukou e na kaikaina, o ka hoomaunauna wale aku o ko oukou mau kino maikai o ka unu ana o ke kane ia e ola ai na iwi. Mai huki e na kaikaina i ko oukou manao uilani, aole au e papa aku ana ia oukou o na kaikaina, ke ike aku wau i ke kupono o ia kane.
I mai la kekahi o lakou, he keu oe a ka hoopunipuni, me ko kakou ike aku no hoi me na maka o kakou, i ke ku mai o kela kanaka ui, hoole ia aku la ka hoi e oe, e makemake ana no paha oe nau wale no ke kane a kakou.
Aole pela ko`u manao, ina e loaa ke kane na`u na oukou ia, a ina hoi na oukou, na kakou like no ia; aole paha o kela ino o ia ka kakou kane e manao ia; e ninau aku paha oukou, mahea mai nei kena kanaka huluhulu o ka ae hewa ana mai mei i ko makou mauna kapu nei.
Alaila ninau aku la lakou e like me ka ko lakou hanau mua ia aoao mai ai.
Pane aku la ke kupunakane o Kamapuaa, e kuhiia ia ma kai mai o Puna, ma kahi i hele ia e Pele a kamaaina, ma kai mai nei.
Ua ike hoi au i kena kanikani
Kau iluna o ka Lehua
Hewa ka wawae i ka loa o ke a
Ke hele mauka o Kalaehiku e -
Ka loa o ke kanaka i ka hele ana
Make i ka opa maloeloe.
Pane mai la o Pele iloko o ka hale, e maloeloe hoi oe; eha ou wawae, he huluhulu kou kino, a he loloa ou mau pepeiao.
Olelo aku la Hiiaka ia Pele, ke i mai la, ma kai mai nei ka ia o Puna i hele mai nei.
E hoole aku oe, aohe he kanaka o Puna, ina i noho iho la ia kanaka o Puna, a ulu hawaewae aku la.
I mai la o Kamapuaa i na kupuna ona, ua ike ia mai la paha wau e Pele ma, i mai hoi oukou, e nalo ana mau ia oukou, eia ka aole, hilahila iho la ka hoi au, i ko`u kino huluhulu.
I aku la o Kuliaikekaua, e olelo aku oe, ma kai mai nei o Puna i hele mai nei.
Ma Punaloa au i hele mai nei
A ike mai nei hoi au i na wahine eli nomi
Wa`u nomi, ku`i nomi
Kawi nomi, uwi noni, kakua noni,
O ke kila i kukii
I kookoolau i nanawale.
Puka mai la o Pele, nana ia Kamapuaa, kahea mai la, mahea oe e kena kanaka huluhulu i hele mai nei, a ae hewa i ko makou maunakapu.
E noho no oe a make
A e hele no a e make
Kamailio iho la o Kuliaikekaua, kuhi aku ma kai o Puna o ke alanui i kamaaina ia Pele i ka hele ia.
O makalii no keia lau awaawa ka ai o Puna Hala ka uwahi mauka o Kapapala.
Lanipili Hilo e, i Hilo no kaua e moe ai e Pele, e kui ana i ka lehua o Hopoe, e kui no oe e lei no wau.
Ia manawa i pane mai ai o Pele, e nana mai paha oe a he puaa ko lalo nei, alaila, kui aku i lei nou e kena puaa, no ka mea hele mai nei no au makai mai nei o Puna aohe kanaka, noho iho la paha na kanaka o Puna a ua iho la e ka ua o ka Hooile, a ulu hawaewae ae la, wahahee wale oe.
Pane mai la kekahi kaikaina o Pele, oia o Hiiaka Wawahilani, e Pele e, o ko ili kapu a noa ia ia `la na makou ke kane na na wahine ui.
I mai la o Pele, mai hoopaakiki oukou e na kaikaina, o hana ino ia mai auanei na wahi huna o oukou e kela puaa; e kahea ae wau iaia ala, a i pane ole mai, he kanaka, a i pane mai he puaa: I ko`u hele ana mai lohe au i ka haku ia o kou inoa e kokupunawahine, a oia keia:
Ooe ia e Haunuu
E Haulani e Haalouloku
Ka mano ka i`a nui
O ui, o uilani.
Aole i pane mai o Kamapuaa; nolaila, ua pane mai la na kaikaina o Pele; aia hoi paha la, he kanaka no, nawai no la hoi ka ia nei wahahee, e hoopaakiki nei he puaa.
I aku la o Pele ia lakou, e kahea hou ae au.
Ia manawa i huli iho ai o Kamapuaa a i iho la i kona mau kupuna, kai no hoi e nalo ana au ia oukou eia ka hoi aole.
Kahea hou mai la Pele:
Ooe ia e ka puaa Hiwa
A o ka Hiwa nui alo eleele
A o Kanananakea
A o Haheikea
A o Aloalokea
A o Kaehu Kalanuhe
A o Kaehu Kalawela
A o ke a iki
A o ke a nui
A o ke a poko
A o ke a loa
Oi hele ma ka ekuna
A o Haunuu
A o Haulani, a o Haalokuloku
A o ka mano ka i`a nui
A o ui, a o uilani
E oni ae ana ua puaa nei, a luli iho la ka hele ana, o u o o Kamapuaa.
Ao e i pau.
Hale Kuai Wati Nui
HELU 1
No C. Ah Kau.
Ka oi o na mea Gula, na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., na omau o kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DAIMANA, na KOMOLIMA GULA a me DAIMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me ke ia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.
E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 37 mamua, a oiai u hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei oia he hale hou ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoi ke Keena oihana nua o ka Hui Alahao Hawaii. E loaa no na mea a pau e pili ai a i keia oihana me ka emi loa a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa. E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu 268.
E naue nui mai, a e ike no oukou iho. O na mea hou loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei.
C. Ah Kau.
Kauka Pake Akamai!
DR.LEONG KANG TONG.
MAKAUKAU OLA E LAPAAU I NA MA`I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HOLOMUA.
HE OLUOLU KA AUHAU.
Keena Oihana: Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
He Palapala Hoola.
Honolulu, April 29, 1891.
Owau o Chn Sam Lan, no ke kulana kauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii Pae Aina. Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imua o ke akea, ua ike au a ua maopopo ia`u a ke haawi nei au i ko`u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia`u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko`u ma`i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma`i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma`i mai ko`u wa opio loa mai a ua aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma`i i ko`u kino, aka, ma keia wa na loaa ia`u ke ola maikai loa. E hele ae e ka poe i luuluu a kaumaha.
Mei 12, 1891. 1m. -d.
Ka Buke Akeakamai.
AO
KE KI GULA
NO KEKAHI MUA MEA HUNA POHIHIHI I HULIIA E KA NOEAU O KE KANAKA.
KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Houponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneuria 19.
Mahele o ka Buke.
MAHELE I.
ZODIALOGIA- Hoike Ouli ma na kau lana Mahina.
MAHELE II.
NAEVIALOGIA - Hoike Ouli no ka Ila o ke kanaka.
MAHELEIII.
METRAGARATIMA - Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoh Huahelu ma ka Helu Kahala.
MAHELE IV.
ONEIROLOGI.
Mahele V.
Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.
MAHELE VI.
Ka Arimatika Kamahao.
J. M. POEPOE.
OLELO HOOLAHA.
O ka aina o Mrs. Kapai, e waiho nei ma Kikihale, Honolulu, Oahu, i lilo mai iaia mai a Paki alii mai ma ka Palapala Kuai.
A i keia manawa, ua lilo ia aina ia`u ma ka haawi ana mai a Kameeui @ ia`u. O na lilo o ua aina la, na`u ia i hoopau me ka`u dala ponoi, o ke duke makahiki na`u ia mau liio no na makahiki he 21 i hala aku, a ke noho nei au i ka ama, a owau no hoi ka ona nona ka aina e noho nei.
A ina e hele aku ana o Kameeui e kuai, a morati paha ia oukou i ka oukou mau dala no ia aina a haawi mai, o poho aua ne oukou, oia ka`u kauoha ia oukou e ka poe mea dala; na pake, haole, kanaka, pukiki. Owau no o -
J. NANIANI
Iune 23, 1891, Kikihale, Honolulu Oahu.
OLELO HOOLAHA.
Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, eia ma kahi noho o ka mea nona la inoa malalo iho, kekahi lio kane lae kea umauma keokeo me ka hao kuni *. O ka mea nona keia lio, a mau mea paha, e pono e kii koke mai, me ka uku pu mai i ko`u mau lilo a pau, a me ka uku o keia hoolaha ana. E au, o hala auanei na la he 15, o ka lilo no ia o keia lio ia`u.
J. ALAPAI.
Kapalama, Honolulu, Iune 8, 3tsd*
700 - KAKINI - 700
Hainaka Silika
O NA
LEDE!
Ma na kumukuai e hoomaka ana mai ka
$1.75
A KE
$3.50
o ke kakini hainaka hookahi.
Aole keia waiwai kuai i ike ia maanei mamua e like aku me koua ano ka nani a me ka emi o ke knmukuai, kihi o na alanui Papu a me Moi, ma Ewa mai o ka Hui o Holo ma. 215-d2ws.
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio kane keokeo ahinahina, huelo poomuku, hao kuni nno e, ma ka aoao akau o ka mea a mau mea paha nona keia lio, e pono e kii koke mai iloko o na la he 15. E hoomaka ana ka helu ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia oleelo hoolaha; ai ole pela alaila, e kuai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulai ae nei 1891. J. KALEI.
Iune 16, 1891. 3ts-d. Luna Pa Aupuni.
AUWANA A AIHUE IA PAHA.
Ua nalowale aku mai kaji o ke Kanikela Iapana, alanui Nuuanu, kekahi lio ano hulupala hauliuli, he 8 makahiki, he 15 ana peahi lima ke kiekie, a he kiko keokeo mawaena o na maka, paa eha wawae a pau i ke kapuai hao. O kekahi mea ana i kahi e loaa ai, e uku ia no me ka maikai kupono, ma ka hele ana aku ma ke keena kanikela Iapana.
Mei 18, d5ts.
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou pupepa, e makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona no inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluheli a ina aole io maoli no na lina ka hewa, alaila, e kala ia makon no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. BUSH.
NAWAHI @ HUNTSMAN!
NA LOIO LUHUI!
Ua makaukau maua e kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia kivila a hewa paja; a e koi a e hoopii aku ma kekahi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mapiuli o na uku i aelike ia. Aia no ko maua keena Loio ma ke kihi akau o na alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu. Na hora hana mau, mai ka hora 9am, a 3pm, ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12m.
O na hana a na aina, mahele aina a me ke kaha ana o na kii a me na palapala aina a pau, ua waiho aku maua na ka Loea Ana Aina a Civila Enekinia kaulana R. W. Wilikoki e lawelawe, a e hooko me ka eleu.
No na mea i koe, e kipa mau no me ko maua keena nei e kuka pu ai. O maua no me ke aloha.
J. NAWAMI me D. L. Huntsman.
Honolulu, Iune 3, 1891 208-dtf.