Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 235, 13 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  Charlotte Duarte
This work is dedicated to:  Beatrice Ledward Duarte

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                                      HONOLULU, IULAI 18, 1891                HELU 235

 

He Moolelo Kaao

 

-N-

 

KANA.

 

KE AHI KANAKA – KA HIAPAIOLE – KA MOOPUNA A ULI – KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

 

            Nolaila, ua haawi aku la ke aloha mawaena o kamaaaina a me ka malihini, a huli hoi mai la no hoi o Hakalanileo no ka aina ua kanilehua o Hilo, ua hele ia e ia ka po a me ke ao, aia ka pono o ka hiki aku i ka aina hanau.

Iaia i hiki io aku ai no ko lakou mau home, e noho mai ana no ka ohana me ka oluolu, a iaia no e luana pu ana me kona ohana, ua hu ae la kona aloha no kana mau wahine.

            Iloko o keia manawa a ke aloha e luma’i ana ia Hahalanileo iloko o na kipona waimaka a ka ehaeha e iho makawalu mai ana ma kona mau papalina, ua hoopuka ae la oia i kekahi mai huaolelo kaukau no kana mau wahine penei: Eia au ke haawi nei i ka lei o ke aloha kupouli no olua; a ina oia haawina hookahi kekahi iloko o ko loua puuwai no’u, alaila, na ke au o ka manawa e hoohui hou ia kakou.

            A mahope o ka pau ana o kona uwe kuwo ana, ua paina iho la oia a maona, ua hoomaha iho la oia a kuu ka nae, alaila, ua hele aku la oia i kana keiki ia Niheu, e hele mai oia imua ona, e kuka laua,, ma na mea i hoakaka mua ia ne nei maluna.

            I ko’ana ohumuhumu pu ana o ka makua me ke keiki, he mea mai kai ia i ko Niheu manao, no ka mea, aia no kela manao koa iloko ena kahi i haila ai, nolaila, ua ae koke aku la oia i ka manao o kona makuakane.

            I aku la oia, aia a me ke kakahiaka o ka la apopo, e pii aku ai wau iuka, a hui pa me Uli, a ua hololike ae la ia manao mawaena o laua.

            Ma ia mea, ua hookuu aku la kona makuakane i kona kino maluhiluhi no ka hooluolu ana.

            I puohe hou ka makuakane i ka hoala a kahi keiki ana, no ka hoomakaukau no kana apana hana.

            Ua ala ae la kona luaui, a ua pai na kakahiaka iho la laua, a i ka pau ana o ka laua paina ana, ua pii aku la o Niheu iloko o elua la a elua po, a i kekahi la ne, ua hiki pono aku la oia i kahi hale pupupo o Uli, a mahamaha mai la kona kupunawahine i ka ike ana mai i kana wahi moopuna.

            Ua maopopo mua no ia Uli, he hana ano nui ka kana wahi moopu na i hoea aku ai imua ona a ua hookipa mai la o Uli i kana moopuna, ma ko laua paina pu ana.

            A ma ia manawa iho a laua i hoonanea iho ai, ua ninau aku ia kona kupumawahine iaia.

E, mama ka huakai e ka moopuna, a heaha ka huakai o ka pii ana mai i keia loa?

He huakai no, he huakai imi koa.

A imi i ke koa, a owai ke koa? Wahi a Uli i kana moopuna.

Pane aku la o Niheu, o Kapepeekauila, o ke kea ikaika o ka puu kaua o Haupukele i Molokai.

A heaha ke kumu o ka manao ana e ka moopuna?

A eia ke kumu o kua makuahine, ua auhue ia e Kapepeekauila, aia la i Haupukele kahi i noho ai.

A auhea ko makuakane?

A aia no ke naauauwa la i ke aloha o ka wahine.

A pehea? Ua huli aku nei oia ia koa, a puni keia mokupuni.

Ae, ua huli aku nei a puni, aohe loaa o ke koa ikaika.

E aho iki no paha wau ia lakou, i ka poe kanaka makua, ua hele ke ku’i a lena.

Ua aka hoohenehene iho la ke kupunawahine.

Lua hoi ha pela, ua loaa ae la no kekoa o oe, a heaha ka mea o ka loihi ana o ke au i ka loa? Ua loaa ae la no hoi o oe ke koa.

Pia hoi paha, ua ike mai nei ke koa o’Hamakua, aohe koa e lanakila aku maluna o kela puu o Haupukele.

A pehea ka olelo a ua koa la ia Hakalanileo?

A oia ka’u i pii mai nei e halawai pu kaua, a ia oe ka pono, a me ka ole.

Heaha hoi ka mea e pono ole ai? Ke noike e aku la no hoi na kini o ka po i koa la o Hamakua, nolaila, ua pono kau huakai o ka pili ano mai nei.

                                                                                    Aola i pau.

 

I na Luna Lawe Pepa o KA LEO O KA LAHUI ke ha’i ia’ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei, o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.

                                                    Ma ke kauoha.

 

He Moolelo Nanei

NO

De Atanani

 

Ke Koa o ka Lio Olohe,

         -           A I OLE –

NAKIAIEKOLU O FARANI.

 

            O ka hoonainaina iloko o ke Duke no keia mau hana lolelua a ke aloha hoouilani makemake, na ia mea i hoohikina aku i ua Duke la e pane mai oia me na olelo o ka ua hoa i ka pane ana mai:

E hamau! E hanaau kou mau lehelehe e ka madame, a mai hoopuka hou mai i kekahi o ia mau olelo.

Ua hoehaeha mai oe i ko’u uhane, a ke ole au e kuhihewa, ua luai mai nei na lehelehe o ka moiwahine i na olelo o ke kumukaia e koi ia mai ai kuu ola e uku no ia mea.

Ae e ka madame, he mea kamahao maoli keia a’u e hoopunipuni ole ai ke olelo ae, aia he mau la po kle i koe, a e hoomaha iho au me na luuluu o keia ao; alaila, hoomahi iho la ua Duke nei i kana kamailio ama mai.

Mamuli o keia mau olelo a ke Duke, ua wawahi ia akuka puuwai o ka moiwahine Ane a weluwe lu liilii iloko o ke pihoihoi a me ka haalulu nui, a oia ka ua moiwahine la i pane aku ai me kaia mau olelo hauli o ke pihoihoi nui: E kuu Akua! E kuu akua!!

Wahi a ke Duke i pane mai ai: E ka madame, aole au i kamailio ae nei i keia mau olelo ma ke ano e hooweliweli aku ana ia oe, aka, i hoopuka ae nei au me ka manao oiaio, aia no he la e hiki mai ana e uku piha ia aku no ka lokomaikai au i haawi mai ai ia’u, a o ua uku piha la, o ko’u ola ka uku o na lokomaikai ai i pahela mai ai ia’u, ke ola hoi au e kaniuhu iho ai me ka waimaka.

Ua hooi ia ae la pihoihoi o na helehelena o ka moiwahine e keia mau olelo a ke Duke o Bakineha ma, me ka luai pu ana aku e ua moiwahine la i kaia mau huaolelo walohia:

Ua oi aku kena mau olelo au e ke duke mamua o ka mea kupono ia’u ke hoolohe; ina oe e make ana iloko nei o Farani, a lohe ia i make oe no kou aloha ana ia;u auwe! Heaha la ka’u mea e hana ae ai? E liio apei au hehena?  Ano e Vilelie, e hele a e haalele mai ia’u!

            Ae o Keoki Vilelia, e hele oe a haalele mai ia’u, aka, e huliheihou mai me na haawina o ka hano hano, e laa ke kulana emebasedoa, Kuhina, a i ole, he Kenela paha e hoopuni ia ana e na koa no ka paio ana no kou pono, a e hauoli anei au ke ike aku ia oe ma keia mua aku, oiai, aohe a’u mea e hopohopo ai no kou ola.

            Pane mai la ke Duke-o Bakinehama, he oiaio anei keia mau mea a’u lohe nei mai na lehaleha mai o ka moiwahine o Farani?

            Ae e Duke, wahi a ka moiwahine i pane aku ai.

            Alaila, wahi hou a ke Duke i pane mai ai, i heeia no ka oiaio o kau mau olelo, a haawi mai i kekahi o na mea au i punahele l@ @ @ @@ Keiki Vilelia ia ke Duke o Bakinenama e hiipoi ia ai o ka’u hoohiki, ma ka waha o na pukuniahi a me na poka kila.

            Alaila e hooko anei oe e like me ka’u noi ia oe, ke haawi aku au i ka mea au i noi mai nei? wahi a ka moiwahine i ninau aku ai.

            Ae ka madame, ma ka oiaio o ka’u olelo, e hooko no au i ka’u ole lo hoohiki.

            O keia pane a ke Duke, oia ka ka moiwahine i pana’i hou aku ai me keia mau olelo:

            E hoomanawanui iki iho i mau sekona, a e hoea hou mai no au me ka mea au i noi mai nei.

            Me keia mau huaolelo a ua moiwahine la haalele mai la oia ke Duke e noho mehameha hou iloko o ua wahi keena nei, a no kekahi mau minute, hoea hou mai la oia, a e paa ana hoi ma, kon lima kekahi wahi holowaa uuku i kinohinohi ia.

 

$10  MAKANA  $10

            E makana ia ana he umi dala i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana i kuu lio i nalowale aku mai ko’u wahi e noho nei ma kauhale o na paahana alanui hou Pantaus ma ke kua o Puowaina.  He lie ahinahina kane, i kuni ia ma ka uha hope akau C.K.  J.B. GRANT

220-tf.

 

OLELO HOOLAHA

            E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau no kane keokeo ahiinahina. Huelo poomuku, hao kuni uno e, ma ka aoao akau o ka mea a mau mea paha nona keia lio, e po no e kii koke mai iloko o na la he 5.  E hoomaka ana ka helu ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia oleelo hoolaha; a i o;e pela alaila, e kuai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulau ae nei 1891.  J. KALEI

June 16, 1891. Ste-d. Luna Pa Aupuni.

 

 

Na Hui Kinipopo.

Iune 18            Kamehameha vs Honolulu

“    20            Hawaii vs Honolulu

“    27            Kamehameha vs Hawaii

Iulai 4              Kamehameha vs Honolulu

“    11            Honolulu vs Hawaii

“    18            Kamehameha vs Hawaii

“    25            Kamehameha vs Honolulu

Aug 1              Hawaii v. Honolulu

“    8              Kamehameha vs Honolulu

“    15            Kamehameha vs Hawaii

“    22            Honolulu vs Hawaii

“    29            Kamehameha vs Hawaii

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulapula lae kea loihi a ke ma wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa ao ka uku maka@e o $5.00.  E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapa.

JNO P. POLIHALE

Auwaiolimu, Honolulu, Apr.30. Sta-d.

 

Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka @@@ nona oinoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka me na kahua kukulu kia-hooinanao.  O ka poe makemake e waiho iaai i ka lakou mau kauoha me Iope Akina.

J. BOWLER

Sept. 22, ’90, d-ly*

 

H.P.K. MALULANI

            @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

Kawanawana o Kawaihae e home au me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukalau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na ahe me ke ku i ka eleu a me ka puahiehie.  Nov 8, ’90, d-ly.

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i ke’a manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nooa iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia ike a hoomaopopo i keia leo la.     Owao no,

@@@-d.  PAULO ISENBERG.

 

Ua Makemakeia

Keahi keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dala ka hana., I ike i ka olelo a me ko kakau Beretania. E ninau ma kahi o N. 8 SACHS.

104, Alanui Papu. 3@-d 227.

 

OLELO HOOLAHA.

            Ma keia ke haawi nei au i ka mana ia George H. McLane, e uhi i na aie u pau o ka poe ale i ka wawai o George H. McLane o Nawiliwili, Kauai, a e haawi i na likiki ma ko’u inoa.

June 29, ’90. 1@d.  K. PODEYN.

e

Hoolaha Hoakapu.

            Ke hoike ia aku nei ka l@ @@ ano kanaka a pau loa.  Ua @@@@@@@ @@ @@@@@ i ko @@@@ mau Apana Aina @@@@@ i kapala e Kalaheo, Kahalaula a me Puuoihela, no lakou @@ @@ a @@@ e waiho ia noa ka puu, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i he @@@malina ia e maua mai ia K@@@@@ (w) mai.  @@@@@ ke papa lua ia aku nei na holohololewa o keia a me kaia ano, aole e hookuu wale ia maluna o @@ @@@ Apana Aina la, a o ka mea a @@@ e @@@@, a i ole ia, e ke mana mau hope @@ a ke kaaawa.  O na poe a pau e make ake ana e @@@@@ iloko o keia Hui, e C.I. HIRAM, a i ole ia me DAVID DAYTON, a i ole ia KUNA.

O wau no me ka haahaa, MRS. C.I. HIRAM

Honolulu, Oahu, Oc. 8, 1890. @@@@@