Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 236, 14 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.                     HONOLULU, UILAI 13, 1891…………….Helu 236.

-----------------------------------------------------

He Moolelo Kaao

----NO----.

KANA.

 

-----------

KE AHI KANANA—KA HIAPAIOLE---KA MOOPUNA A ULI----KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

-----------

   E hoi oe i ka la apopo, a hiki i kai, a halawai pu hoi oe me ko makuakane; alaila, hoopuka

aku oe i keia mau huaolelo iaia penei; e hoomakaukau oia iaia iho, a me oe pu hoi kekahi, no ko olua mau wahi pono kino iho, no ka hoo moana ana; a ma ke kakahiaka poniponi i ka la i o Kane, e hele koke aku olua ma kahakai.

   Ina olua e hoea aku ma kahakai, a ike hoi olua he elua mau waa nunui, me ka laua mau ukana, he pokaa kaula, a e kauoha aku wau i na kini o ka po, e mahele i ka pokaa kaula i elua apana; no ka mea, aole e hiki i ka waa hookahi kela pokaa kaula, oia no ko kaikaina kaula, o Kana kona inoa.

   E malama pono loa olua i kela pokaa kaula, a i ka wa la okoa no oukou e holo ai no Molokai, i ike ia aku ka laau maloo o ka moana; no ka mea, he nui na enemi o ke ala moana a oukou e holoaku ai, a e hoolohe loa olua i ka leo kanaka i ke kahea ae mailoko mai o kela mau pokaa kaula; a ma kana kuhikuhi, e hoolohe wale aku no olua.

   Ina e kahea mai ana kona leo, he enemi, alaila ua halawai oukou i kela wa, e makaala loa olua iloko o kela manawa, mai hoohaule i kekahi huaolelo hookahi a olua e lohe aku ai.

   E pono i koou mea kakau e hoike aku i ka inoa o keia mau waa; o Kaumeelieli, a me Kaumuelihonua, oia na inoa o keia mau waa.

   I ka manawa i hiki mai ai o ka la i hoikeia maluna, ua hoomakaukau mua aku la o Niheu ma, ma ke awa pae waa, e kali ana o ka hoea mai o ua mau waa nei o laua, a me ka laua koa hoopahaohao i ka noonoo o ke kanaka.

   Ia laua nei no e nanea ana i ka uwe hone mai a ke kai, ua ike aku la laua nei i ka hoea ana mai o ua mau waa nei, a mamua nae o ko Niheu haalele ana aku i kona kupunawahine iuka o ke kuahiwi ua pane mai la oia penei:

   Ke hoi la oe, a i ka la auanei o oukkou e haalele ai ia Hawaii nei, a oia auanei ko’u la e hele aku ai ma ka mauna, a noho aku wau iluna o ka mauna o Hualalai, a nana aku wau i ka oukou kaua ana.

   A ina no nae oe e hoolohe ana i na olelo a kou polii kaula a Kana, aole e eha ko ili; aka i hoolohe ole no ka hoi oe, a o oe no ke ike ana i nei mea he eha.

   O keia la a Niheu e halawai pu nei me Uli, o Olepau, oia na ole ma ka pukana mahina ana mauka, a oia po iho, o ka po ia o Kaloa kukahi.

   E oluolu mai ka mea heluhelu i ka hoakaka a kou mea kakau, no ka mea e pili ana i ka noeuhane a Moi, a ke kahuna mana o Haupu.

   Ma kela po i olelo ia ae ia maluna, o ka po o Kaloa kukahi—ma ia po, ua hele aku la ka uhane o Kana, a hoaa iho la i kona mau maka hooweliweli, i ku i ka weli okooko o kona maka nunui, me he ahi enaena la, maluna pono iho o ka Mo-i mau maka, ma a moeuha ne keia ike ana ona.

   Ua ala ae la oia me kona kino haalulu, me he mea la, ua piha i ka uhane hehena, a ano pupule hoi.

   No keia kau kumu; ua ala loa aku la oia ma kela po, a hiki i ke ao ana, a ua hele koke aku la oia imua o ke alii o Keoloewa, a me ko na koa kaulana, oia hoi o Kapepeokauila, a hoike aku la i keia mea hou ku i ka weliweli me ka maka’u nui imua o ke alii.

   Ua lilo ia mau olelo a ia nei, i mea hoonaukiuki, a ku i ka huhu o ke alii.

   Iloko o keia manawa i huli ae ai ke alii, a ninau koke ae la i kona koa penei:

   Ke lohe ae no anei oe i ka olelo a ke kahuna a kaua, ke kahuna hoi oluna nei o ka puu?

   Ua nui ae nei na koa ikaika i kele mai e kau ia kaua, aohe hookahi o lakou i lanakila; na kaua wale no ka ai i na wa a pau; a ua oihi ae nei no hoi ko kakkou noho mana ana maluna o keia pu; a o ke kokoke wale aku no hoi koe e waiho na iwi maluna o keia puu.

   I aku la o Kapepeekauila; e oluolu oe e ke kahuna e hoike i kou ike a pau i loaa ia oe.

   Eia ka olelo a ke kahuna; e ola mau ke alii i ke Akua; ina e aloha mai ke Akua ia kaua, alaila, pakele kaua i ka la e hiki mai ai o ka hoili kaua.

   He koa auanei keia, he ku i ka welilweli, i na maka no oe, ku i ka maka’u, he maka’u i ike ole ia e oe mamaua, mai kou la i hanau mai ai mai ka puhaka mai o kou makuahine a hiki i keia la a kakou e halawai pu nei.

                   

Aole i pau.

--------…------

I na Luna Lawe Pepa o Ka Leo o ka Lahui, ke ha’i ia ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei o ka hupepa Ka Leo, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.

Ma ke kauoha.

-----------------------------------------------

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

---------------

Ke Koa o ka Lio Olohe.

----A I OLE-----

NAKIAIEKOLU O FARANI.

--------

   A e owaka ana hoi ko lakou mau hoohiluhilu umua a o ka malamalama o ke kukui.

   Ee ka leo malie, pane aku la ua mowahine nei, e lawe aku i keia wahi holowaa ana, a e hiipoi hoi iaia i kia hoomanao no’u.

   Ua lalau mai la ke Duke o Bakinehama i ua wahi holowaa la, me ka haawi pu ana iho i na muki honi maluna o na lima palupalu o ua moiwahine nei; alaila, leha mai la ia maluna o ka moiwahine a pane mai la:

   Iloko o eono malama mai keia po aku, e ike hou mai ai au ia oe, a i ole, ina o ka honua holookoa ka’u e huli ai, e ike hou mai ana no au ia oe.  Ano e ka moiwahine, e alohoa aumao auanei kaua.

   Me kela mau olelo ae la a ua Duke nei, o madame Bonacio a me ko na mau helehelena e ulumahiehie ia ana e na minoaka waipahe o ka hoohie.

   E kali ana ua madame la iaia ma ia wahi, a i aa wa a ke Duke i pili aku ai ma ka aoao o ua madame la, ia wa koke no i hao aku ai ka mana o ke kaikamahine Farani no waho o ka halealii Lewere ka pa hu hopu.

   Mawaena o na koa kiai wiwo ole, me ka lakou mau elau pu e hulali ana, pailata aku la ua madame nei i kana waa kia loa me na manao loa o ka wiwo ole, a iloko na seko na pokole, aia ua Duke la mawaho o ka upena ku’u a ka lawakua, no koona holo ana aku i ka loa a me ka laula o Farani no kona aupuni ka pahu hopu.

-------------------

Ka Monasina Bonacio.

   O ke kakahiaka o kela la a ke Duke o Bakinehama i haalele iho i na kapakai o Farani, me ka malu loa, oia ka la a na nu olelo e wa ana ma na lehelehe o ko Parisa holookoa, no ka hoea ana mai o ua Duke la malna o ka lepo o Farani.

   Ma ua kakahiaka la, e lohe ia ku ana ka leo kapalili o na pahu a me ka leo uheuhene o na mea kani, a o na bataliona koa wawae, ke maki ae la lakou no ko lakou mau kahua hoolulu like ole mai, no ka pakaua o Basetile.

   Emoole, mahope iho o kela mau  hiona hoolele hauli e ike ia nei maloko o Parisa, aia hoi holo mama ae la ka loonoo me he poka pukuniahi la, ua haawi ia aku he akuoha paa i na moku Farani, aole loa lakou e haalele iho i na kapakai o Farani, me ka loaa ole he palapala ae mai ke Cadinela aku, a o ka mea e kue ana i keia kauoha,he ma ke wale no kona hoopa’i.

   O keia kauoha paa loa a ke Cadinela, he kauoha ia na ua Cadinela la i nauoli loa ai pela e paa pio ai kona enemi iaia, ke Duke o Bakinehama, aka, e kuu makamaka heluhelu, ua aha’i e ke akule i ka hohono.

   Oiai na bataliona koa i hoohiki aku ai ma na palena o ka pakaua o Basetile, ua haawi koke ia mai la ke kauoha ma ka inoa o ke Carinela, no ka nee awiwi ana aku o keia mau pualikoa no ke kahua hoolulu moku lehulehu, a me na alahele i manao nui ia ma ia wahi e mahuka aku ai ke Duke o Bakinehama.

   Aole wale hoi oia, aka, ua haawi pu ia ae na hoomakaukau ana no ka ikaika kaua o ka papu, no ka wa e ala mai ai o na haua hoohaunaele kuloko.

   O kela inoa Basetile, he inoa ia i maka’u a weliweli uai ia e ka lahui Farani, kow wale iho no na kanaka i hanau ia mai i keia ao he puuwai ko lakou i nele ia mea he hoohe wa le, no ka aa e komo iloko o na paio looou a pouliuli o ua Basetile nei.

   No ka mea, ma na wahi a pau o ua pakaua la, e hekau iho ana na nanaina hoomakaukau a me ka weliweli, me he la, e hoike okoa mai ana no, ua lawa kona paa a me ka ikaika, no hookai keneturia e ku ai.

                                    Aole i pau.

---------------------------------------

$10        MAKANA       $10

   E makana ia ana he umi dala i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana i kuu lio i ualowale aku mai ko’@ wahi e noho nei ma kauhale o na paahana alanui hou Pantalus, ma ke kua o Puowaina.  He lio ahinahina kane, i kuni ia ma ka uha hope akau C. K.        J.D. Grant.

229-tf.

----------------------------------

OLELO HOOLAHA.

   E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki @ei, kekahi amu lio kane keokeo ahinahina, huelo poomuku, hao kuni ano e, ma ka aoao akau o ka mea a mau mea paha nona keia lio, e pono e kii koke mai iloko o na la he 5.  E hoomaka ana ka helu ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia ole elo hoolaha; a i ole pela alaila, e kuai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulai ae nei 1891.                             J. KALEI.

Iune 16, 1891.    3ts-d. Luna Pa Aupuni.

---------------------------------------------

Na Hui Kinipopo.

--------

Iune   13 Kamehameha vs  Honolulu

  “    20 Hawaii       vs  Honolulu

  “    27 Kamehameha vs  Hawaii

Iulai   4 Kamehameha  vs  Honolulu

  “    11 Honolulu      vs  Hawaii

  “    18 Kamehameha  vs  Hawaii

  “    25 Kamehameha  vs  Honolulu

Aug    1 Hawaii        vs   Honolulu

  ‘    8 Kamehameha   vs   Hawaii

  “   15 Kamehameha   vs  Honolulu

  “   22 Honolulu       vs  Hawaii

  “   29 Kamehameha   vs  Hawaii

------------------------------------------------

OLELO HOOLAHA.

   Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mao wawae keokeoa pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00.  E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapa.

                                   JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimu, Honolulu, apr. 30.  3te-d.

------------------------------------------------

Olelo Hoolaha.

   Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Puna HAKAU PUNA ELEELE a me ka pohakue ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

                                      J> BOWLER.

Sept. 22, 1890 d—1y.

----------------------------------------

H. P.. K. Malulani.

HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae, e hoene ana me iopo la, a Hamakua au i ka la’i o KU@ ma ke alo o na palli.  E o@iia no hoi na aie me ke ku i loa eleu a me ka puahiohio.             Nov. 8,’90. d-1y.

---------------------------------------------------

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

   Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a molaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.                 Owau no.3 ms-d.                          PAULO ISENBERG.

-----------------------------------------------------

Ua Makemakeia.

KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dala ka hana. I ike i ka olelo a me ke kakau Bertania.  E ninau ma kahi o N. S. SACHS.

104 Alanui Papu.                      3t-d 227.

-----------------------------------------------------

OLELO HOOLAHA.

   Ma keia, ke haawi nei au i ka mana ia George H. McLane, e ohi i na aie a pau o ka p@e aie i ka awaiwai o Georgew h. McLane o Nawiliwilli, Kauai, a e haa wi i na likii ma ko’u inoa.

June 289, 1891 1wd. C                    K. PODEYN.

-------------------------------------------------

Hoolaha Hookapu.

   Ke hoike ia aku nei ka lohe i oa ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Pauoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoke, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooke ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia @ui, e C. I. HIRAM, a i ole na, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

                  Owau no me ka haahaa

                       Mrs. C. I. HIRAM

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.                @@e-d.