Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 237, 15 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.14 MB)

This text was transcribed by:  Kristin Marie Paulo
This work is dedicated to:  To my Son: Ryan Andrew Peauvasa Paulo

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU. IULAI 15, 1891.                    Helu 237

 

He Moolelo Kaao

-NO-

KANA.

KE AHI KANAKA---KA HIAPAIOLE-KAMOOPUNA A ULI-KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

            Aole wau i ike i kekahi mea ma ka'u like me keia a'u i ike ai i ka po nei; ina e hoea keia koa io kakou nei, e papapau ana kakou he aa ko ka hale, aohe o kakou ahailono ma keia kaua ana, ua kiai iho nei kona mau maka maluna o ka puu nei.

            Aole paha e loihi ana na la, alaila, e hoea mai ana keia koa, nana auanei e pulumi ia ksakou a lilo i mea ole iloko o kona mau poho lima kakauha.

            Ia manawa, ua pau ka olelo kakana a ke alii, a ua hoopuka mai la oia i na huaolelo me ke akahele loa.

            Penei ko'u manao; ina a hiki mai kela koa, alaila, e kahea aku no hoi kakou i na Honu, e hoopii ka puu iluna; e pii ae paha ia koa i kona kino i ka loihi, aole kakou e loaa ae.

            He puu pii ko kakou i ka lani pehea ia koa e lanakila mai ai ma luna o kakou? no ka mea, he nui kp kakou mau kokua e noho mai nei; mai ke one Pohuehue mai no o Hawaii, a hiki i ka pali o Haupukele nei: nolaila, aole ia koa e lana kila ana.

            Ninau hou aku la ke alii Keoloewa i ke kahuna ia Mo-i, ke lohe mai la no anei oe i ka'u mea e olelo nei i keia wa?

            Ke lohe nei wau, wahi a M-i; aka e hoike aku wau ia oe e ke alii, ma ka hoike a ko ka po poe ia'u, e like me ko'u ike i ao ia ai ma ka oiha na kahuna, e uwe ana ka uku, a me ka liha i ke anu, ke hiki mai ua la kaua ala.

            Nolaila, oia no ko'u ike e hoike mua aku le ia oe e ke alii, a penei noonoo ana, e ao ke koa, a e ao ka holo, alia nae hoi, e hoi ae wau a hui pu, me ko'u kaikuahine me Nuakea, i nana hoi oia i kana ike i ao ia ai, o ke kilokilo, a pela no hoi me ka'u ike i ao ia ai.

            A ua hookuu aku la ke alii i kona kahuna e hoi no kona hale, ua hiki aku la no hoi o Mo-i, a huipu me kona kaikuahine, no keia manao a ke alii, a ua pono ae la no hoi ia i ka manao o kona kaikuahine.

            Ma ke ahiahi liula oia la, ua ike aku la no Nuakea, he ao ano kaula, o ke poo o ua ao nei. maluna pono o ka puu o Haupukele a o kona hope aole ona ike aku, ua hoomau oia i ka nana ana a hiki i ka nalowale ana o ka ili o kanaka.

            Mamuli o ko Nuakea ike ana i keia mau kahoaka ano e, i kulou iho ai kona poo ilalo, a kulu makawalu iho la kona mau waimaka, me he kuaua eloelo la no ka hooilo, a kani iho la kona u, huli ae la pane i kona kaikunane:

            Ua pololei kau ike e ko'u kaikunane, he koa anei keia, he ahi holapu paha no ka aina, o ka hele no hoi a ka hee nui la. pouli na moku o Kahiki i kona mea ino; ehia ka mea alona o na iwi o kaua.

            Olelo aku la o mo-i i kona kaikuahine, e ai ka ai a maona, alaila, haule aku kaua hiamoe, a nana aku hoi i ka haawina hou o keia po.

            A ina no hoi e like me ka'u i ike mua ai i ka po nei, alaila, aole no wahi a pakele ai; no ka mea, ua lawe aihue ia mai nei keia mau wahine ui a i elua a kela alii hookahi o Hawaii.

            He hana auanei, ka Kapepeekauila no ka pono, e ka ana no nae i na iwi, mai pono loa no nae, ana no o kona iwi a me ko ke alii iwi, a o laua no la ke komo i ka poino, alaila, ua pono loa ia.

            Aka, e make mauwale aku ana kakou i ka laua mau hana, nolaila, ua hoopau iho la laua i ka laua olelo i hoike mua ia ae la maluna, a haule aku la laua ma ko laua wahi moe pakahi, no ka halawai pu ana me Niolopua.

            Aole nae i li'uli'u mahope iho, halawai hou mai la no o Mo-i, ma ka moeuhane, e like no me ka haawina moe no i loaa ai iaia i ka po mua, a pela no i loaa hou ai ka moe ia Mo-i ma ka lua o ka po.

            He oi loa aku nae keia o ka hoomaka'uka'u, o ka hoaa i ka maka, me ka anehe pu mai o na lima, me he mea la, e hopu okoa mai ana no i ke kanaka a uhaki ae.

            Me keia haawina moe a Mo-i, aohe e hiki iaia ke moe hou ma ia po, i ala wale ia no eia a hiki i ka oili ana mai o ka la.

            Ua ala ae la no hoi a Nuakea, a ua nana hou ae la oia ma kana oihana i ike, o ke kilokilo, a o na haawina no i loaa iaia ma ke ahiahi, pela no oia i nana hou ai ma ke kakahiaka.

            Nolaila, ua kuka pu hou iho la laua, no ka mea pono a laua e hoike aku ai imua o ke alii Keoleewa; no ka mea hoi, ina e hoike hou aku no laua e like me ko laua ike i ao ia ai ma ka laua kumu ia ai.

 

HE KUAI MAKEPONO.

            I keia la 13. e kuai aku ana na mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko laua halekuai ma ke kumukuai makepono loa. I ike ole ia ka lua ma keia kaona. No elua pule wale no, mamua o ko maua nee ana aku. O na ano waiwai a pau, he mau waiwai hou loa, a me na ano paikini o kela a me keia ano o na keonimana. Na hulu, na Papale, Papale kapu, na paikini o na Lede, i kinohinohi ia me na ano ike ole.

EGAN & GUNN.

July 13, 1891.              235-tfd.

 

He Moo'elo Nai ea.

NO

De Atanani.

Ke Koa O ka Lio Olohe,

A I OLE

NA KIAI EKOLU O FARANI.

            Aia ma kela a me keia aoao o na puka pa, e hamama ana ka waha weliweli o na pukuniahi, me na koa a holoholo ana ma ko lakou mau aoao.

            O keia mau mea ae la a pau e ka makamaka a kaua i ike ae nei, oia iho la ke kulaua ikaika o kela pakaua, a kaua hoi e olelo ae o ka makamaka:

"Ku kaena a Halaaniani

Kaena pono i Waialeale."

            Nolaila, ia kaua e hoomau aku ai i ke kamailio ana no mua e maikai aku kaua maloko o na paia o ua hale kakela pohaku la o Basetile, a e halawai mai no auanei me ko kaua mau kiinohi kekahi mau hana ano nui e hana ia an'a, maloko o ua kakela pohaku la.

            Aia ma kekahi o na keena o ua kakela la, e ike ia aku ana he wahi kanaka poupou e ku ana mawaena o ne koa; a ma ke alo aku o ua wahi kanaka poupou, e noho ana kekahi kanaka maluna o kekahi noho a e kakau ena oia maluna o kekahi buke nui.

            No kekahi mau sekona, aea ae la ke poo o ua kanaka la, a haawi mai la he hoailona i na koa no ko laua haalele ana iho iaia a e ke kanaka poupou.

            E like me ke kauoha a ke kanaka e noho ana ma ke pakaukau, pe la na koa i huli ae ai maluna o ko laua mau kapuai a haalele iho la i ke keena.

            Ina koa i hala aku ai, huli ae la ua kanaka la maluna o kahi kanaka poupou a pane mai la me ka leo oolea:

            E ke kanaka, owai kou inoa, a o hea kou wahi noho o loko nei o Parisa?

            Pane aku la kahi kanaka poupou penei: O Iace Mikela Bonacio ko'u inoa e noho ana ma Rue des Fosoia helu 14.

            Mahope iho a ka pane ana aku o kahi kanaka poupou no na ninau a ke kanaka (a kaua hoi i ike ae nei aole ua wahi kanaka poupou la he mea okoa, aka, o Bonacio no ia) haawi mai la ua kanaka la a Basetile i na nana pono ana maluna o Bonacio me na maka oolea, e kilo ana hoi mai ka piko o kona poo, a hiki i ka hila o kona mau kamaa, alaila, luai hou mai la ia i keia mau hua olelo:

            E Bonacio, ua maopopo no ane ia oe ke kumu o kou hoea ana mai ma Basetile nei?

            Aole e ka Monasiua, aole au i ike a maopopo i na kumu i ko'u lawe ia ana mai maanei.

            Alaila, ina aole oe i ike i ke kumu o kou lawe ia ana mai maanei, pehea ka hoi oe i hoea mai ai ma Basetile nei?

            Pane aku la o Bonacio, e like me ka'u i ha'i mua aku nei, aole au i ike, a pelo no au e hoole hou aku nei.

            Ua haawi mai ke kanaka Basetile i na nana pono ana maluna o Bonacio a liuliu, pane mai la oia:

            Ma ka hanohano o ka inoa o basetile a me ka ikaika o kona mau mana kaua, he pio oe nana i hopu ia no ka hewa kipi! aole anei pela ka oiaio?

            Kipi! i hooho ae ai o Bonacio, he kipi ana ko'u hewa i hoopaa ia mai ai maloko nei o Basetile, alaila, ia wai la au i kipi ai? e ha'i mai, e ha'i mai e ka Monasiua?

            Wahi a ke kanaka o Basetile i pane mai ai: E Bonacio he wahine mare no anei kau?

            Ae e ka Monasiua, he wahine mare ka'u.

            Aha he wahine mare i'o no ka kau ea?

            Ae e ka monasiua, aka, ua kaili malu ia aku oia mai a'u aku.

            Aha, ua kaili ia aku ka oia mai ia oe aku, alaila, owai ke kolohe nui nana keia mau hana, ua ike no anei oe iaia?

            Ae e ka monasiua ua ike o au iaia.

            Aole i pau.

 

$10                              MAKANA                              $10

            E makaua ia ana he umi dala i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana i kuu lio i nalowale aku mai ko'u wahi e noho nei ma kauhale o na paahana alanui hou Pautalus, ma ke kua o Puowaina. Lie lio ahinahina kane, i kuni ia ma ka aha hope akau C. K.          J. B. Grant.

220-tf.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na mea a pau, oia ma ka Pa Aupuni o Makiki Nei, kekahi mau no kane keokeo ahinahina, huelo poomuku, hao kuni @no e, ua ka aoao akau o ka mea @ mau @ paha nona koia lio e @o no e kii koke mai iloko o na la he 5. E hoomaka ana ka heia ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia @e olo hoolaha; a i ole pola alaila, o kuai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulaoi ae nei 1891.      J. KALEI.

June 16, 1891. @s-d.  Luna I'a Aupuni.

 

Na Hui Kinipopo

Iune 13 Kamehameha             vs        Honoulu

  "     20 Hawaii                    vs         Honolulu

  "        27 Kamehameha         vs         Hawaii

Iulai   4 Kamehameha                        vs         Honoulu

  "     11 Honolulu                vs         Hawaii

  "        18 Kamehameha         vs         Hawaii

  "        25 Kamehameha         vs         Honolulu

Aug   1 Hawaii                      vs         Honolulu

  "      8 Kamehameha                      vs         Hawaii

  "    15 Kamehameha                       vs         Honolulu

  "    22 Honolulu                  vs         Hawaii

  "    29 Kamehameha                       vs         Hawaii            

           

OLELO HOOLAHA.

            Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a @nu kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.

JNO H. POLIHALE.

Auwaiolimu, Honolulu. Apr. 30.        3ts-d.

 

Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka mea nona O inoa makalo iho e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waho mai i ka lakou mau kauoha me Ioani Akina.

J. BOWLER

Sept. 22, '90,d-1y

 

H. P. K. Malulani.

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene an@ me ipo la, a Hamakua a u i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aio me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio                    Nov 8 '90. d-1y

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.       Owau no.

3ms-d.             PAULO ISENBBERG.

 

Ua Makemakeia

KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dala ka hana. I Ike i ka olelo a me ke kakau Beritania. E ninau ma k@ hi o N. S. SACHS.

104, Alanui Papu.       3t-d 2@7.

 

OLELO HOOLAHA.

            Ma keia ke haawi nei au i ka nana is George H. Mclane, e ohi i na aie a pau o ka poe aie i ka waiwai o George H. McLane o Nawiliwili, Kauai, a e haawi i na likiki ma ko'u inoa.

June 29, '91 1wd         K. PODEYN.

 

Hoolaha Hookapa.

            Ke hoike ia aku nei ke @e i @ ano kanaka a pau @. Ua poakapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleola a @ Puuoihala, no lakou na eha @ e waiho la ma ka Pali , Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (W) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku mei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookau wale is maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha o kua ana i keia, o hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like ma ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a paa e makemake ana e komo iloke o keia Hoi. e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka haahea

MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu. Oct. 8, 1890. 3@@-d