Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 237, 15 July 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono"

 

MA KE KAUOHA

 

@AI O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MAU MOOAINA AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.

 

Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka @ 12 awakea ma ke alakomo ma ke @, Aliiolani Hale, e kuai ia ai ka hoolimalima ma ke kuai kudala, o elima @@ moo aina aupuni ma Nienie a me @, Apana o Hamakua, Hawaii, @.

@ Ma Nienie, 10.000 eka.  Uku @ hoolimalima o ka makahiki, @

@ 2.  Ma Kaohe, 15,000 eka.  Uku @ hoolimalima o ka makahiki, @

@ 3.  Ma Kaohe, 37,000 eka.  Uku @ hoolimalima o ka makahiki, @

@ 4.  Ma Kaohe, 138,000 eka.  Uku @ hoolimalima o ka makahiki, @

@ 5.  Ma Kaohe, 25,000 eka.  Uku @ hoolimalima o ka makahiki, @

@ manawa.  He 15 makahiki.

@ uku ana.  Ma ka hapa makahiki.

@ kuai ia keia mau hoolimalima me @ ua hiki no i ke aupuni i kekahi @wa iloko o ka wa e hoolimalima ia @ komo hou maluna o ka aina, e lawe @ @ a pau a i kekahi mahele pa@ ua aika la no na mea pili aina, ho@ @ ka hooemi ana o ke aupuni i ka @ hoolimalima i kulike ai.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiana.

@ Kaiaiaina, Iune 16, 1891.  4ts-d.

 

@AI O NA AINA PA HALE MA KE @ ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA, KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU, OAHU.

 

@ ka Poakolu, Iulai 15, 1891.  ma ke @ mamua o Aliiolani Hale, ma @ 12 awakea, e kuai kudala akea @ aua he 13 apana aina pa hale ma @ Kuhio Alanui Penesekola a me Waila, @pana aina ma ke kihi o Alanui Thursdton @ Prospect, i like ole ka nunui mai @ kapuai a ka 81x150 kupuai ka @.

@ Uku Hookumu.  E like ole ana @ $200 a ka $400 o ka apana aina @, e like me ka nei a me ke kula@ ka aina.

@ dala ke kuai a me na kumu @, a e like paha me ka makemake @ mea kuai ma ka uku hapa dala ma@, a ma ka uku ana i ke koena ma na @hele like ekolu iloko o hookahi, elua, @ makahiki, me ka uku ana i ka @ i ka hapa makahiki ma ka pa @ keneta no ka makahiki.

E hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi makahiki mai ka la ana i kuai ai i ko@pana aina me ke kekahi pa maikai ku@ e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai @ e ke aupuni.

@hoopuka ia aku no na Palapala Sila @ no ka aina ma o ke kaa pau ana mai @ ke kumukuai.

E ike ia no na kii o ka aina a me na @makaka @ilia ana ma ke Keena Aina.

@@ Ua hoomoe a ua hooponopono ia na @ a me na paipu wai, a e hoomoe @ ana i ka wa pokole, a pili ana i @ mau apana aina a pau.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina

@ Kalaiaina, Iune 15, 1891.  4ts-d.

 

@ NA AINA AUPUNI PA HA@E MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU.

 

Ma ka Poako’a, Iulai 22, 1891, ma ka @ 12 awakea, ma ke ala komo ma ke @ Aliiolani Hale, e kuai Kudala is ai @ mau apana aina ma Kaluao@, Kalihi, Oahu, penei:

            @  eka.  koho  @

            @  eka.  koho  @

C.N. SPENCER

Kuhina Kalaiaina.

@, Iune 23, 1891.  4ts-d.

 

            @ hookohuia o John Richardson, @ ia he hoa no ka Papa Ala@ Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mond@ waiho mai.  @ ka huina o ka Papa ana:

            @ G. Treadway, Luna Hoomalu

            W. F. Mossman

            @ Richardson

C.N. SPENCER

@

@

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

 

Honolulu, June 22, 1891.

            I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.

            @ na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku @ ino ka manawa e pau ana @ Dekema@ 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la @ o Iulai, 1891.

            O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.

            O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai.

            Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na auhau.

JOHN C. WHITE.

Luna Hooponopono Oihana Wai

223-24ts.

 

            Ua hookohu ia o MR. C. K. FALK, i keia la i Agena no wa lawe ana i na Hooia ana i na Palapala Aelike, no ka Apana o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.

C. N. SPENCER,

Kuhin Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 7, ’91.  233 3ts-d.

 

            Ua hookohuiia o Mr. Anton Cropp i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, ma Kahi o Louis Kahlbaum i haalele mai.

            Penei iho ka papa i keia manawa:

            Jared K. Smith, Luna Hoomalu

A.     Dreier

Anton Cropp.

C. N. SPENCER,

Kuhin Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 10, ’91.  3ts-d.

 

NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.

 

            Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.

            E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.

            Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tantalus.

            Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hooka@-hapa eka a ka11½ eka, a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kap@ai.

            He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i han@ia iho nei. a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa.  Ka nani o ka nana ana aku o ka aina nia keia wahi, i huipuia me ka oluoiu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hoou@u ana hoi i na hua ai, na mala pua, a pela aku.

            Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi paleua o ka aina.

            E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake aua e nana i ua mau aina la, ma ka nina@ ana @ ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na ku@ kuai hookumu @ a ke kudala, na olelo e ae, a pela aku @ paa ai.

C. N. SPENCER,

Kuhin Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891.  6ts-d.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA MALUNA O NA AINA PA HOME, A MAWAENA O NA AINA O KALOKO, HALEOHIU A ME KAUPULEHU, N. KONA. HAWAII.

 

            Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o Kaloko, Haleohiua me Ka@pulehu nana na eka 1160, oi aku @ mai paha, Kona Akau, Hawaii.

            Na Ku@: No @ makahiki, @ $60 E no ka makahiki, e uku ia mamoa ma ka hapa makahiki.

            Ua @ ia na hoolimalima e keia mau aiua me ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi @ iloko o ka manawa o ka hoolimalima, @ komo, ke lawe nona a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o na aina @, no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i na @ ku@ mai ka uku hoolimalima.

C. N. SPENCER,

Kuhin Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 11, @.  @3ts-d.

 

            Ua hookohuia o MR. PHILLIP W. DAVIS i keia la i luna no ka hop@ ana i na liohelehewa mana alanui aupuni mai Leahi a Kapiolani Paka a me Kaimuki a hiki i ka aoao Ewa o alanui Puowaina ma ia alanui aku a hiki i ke alanui Pauoa, a mai ke alanui Pauoa aku a ke alanui Nuuanu, a mahina hoi o na aina aupuni ma Palolo Manoa, a e Kewalu, Honolulu, Oahu.

C. N. SPENCER,

Kuhin Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 14, 1891.  237 3ts-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU, IULAI 15, 1891

 

He Hoohalahala

 

            Ma ke ano he mau Hawaii o Messrs. Kakina a me Wanabaga ua nonoi aku ka Loio G. W. Akipoka i ka Aha Hookolokolo e hoihoihoi ia ka hihia hoopii poho a laua ia Mr. Bush, ma ka papa hihia o na Jure Hawaii.  E like me ia e ku nei ma keia hoopii, he haole laua, ma ka hanau ana nae a ma ka lawe ana i na pono o ka noho ana ma ke kanawai ma na mea e ae, he mau Hawaii laua.  O na mea kupanaha keia e ike ia nei; o ka lawe o kekohi poe i ka inoa Hawaii, a mahope i na he mea e pono ai lakou, a lele hou aku la, i ka aoao haole o lakou.  Ua ano like keia me ka poe aialo o na ‘lii, ina he paina no ke ilii, alaila o lakou pu mai la. a i na hoi he hana alaila he poe okoa oe la aole o lakou.

 

Make Kekahi Alii Nui o a Aina.

 

            MR. LUNAHOOPONOPONO:  Ua make aku la i ka Poaonon nei o Kauluakaaloalohe, e noho maka’i ana ma ka Hale Pupule ma Kalaepohaku, mamuli o ka hoeha ia ana e kekeahi o na pupule.  He 53 ka nui o kona mau makahiki.  He kanaka keia no kekahi ohana alii mai o ka po mai a Keliiwahine Kaleikauwe@mai, kaikuahine of ke ‘lii Kamalalawalu, noho aku nei oia ia Luapuoku (k) hanau o Kilelehaiama, Kalainakaua, Kalanikuihonua (w) Kilelehaiama w, noho ia Kanelaauuli k, hanau o Kealiiakamai w, Kamai w, noho ia Kaaloa k, hanau o Kaupenakakua w, Keumaumaokaalanialii w, elua kaikamahine, Kaupe@akakua w, noho ia Kuihe@naka@@pena k, hanau o Kuihemamakawalu w, Kaupena w, noho elua oia Awihi k, hanau o Mauna k, Kekolo k, Kaupena w, Mauna k. noho ia Ehu w, hanau o Naopala w, Kaulua k, @ hala aku la, he kanaka oluolu oia a he heahea me ka noho haahaa, he aloha ohana, a he hoolohe no hoi i ka leo o kona haku hana.

            Ua waiho iho oia he wahine me ka ohana, a me na hoaloha he nui, e paiauma aku nona ma keia aoao.  Aloha wale.

LILOMAIAWA.

 

Na Kumuhana

            O kekahi o na kumuhana kupono a na hoa kaukanawai o keia mua e hana aku ai oia na ka hooikaika ana e loaa hou na kuleana aina i na kanaka mailoko mai o na aina o ke aupuni.  He oiaio ua loaa mua @ na kuleana aina i ka poe i mak@ @ lilo a pau ma ka lima o na malihini ma@ o ke dala, ka lole, na pupu aniani, a pela aku, i nahele ia ai na Hawaii i na la mua i pahola mai ai na kukuna o ke malamalama ma Hawaii nei.  No ka nui loa o keia malamala i hiki mai i Hawaii nei, ua palaweka ka ike mua o na kanaka, a malalo oia alohilohi ua hou hewa na hana, a pela, oia i hana ahuai ai i kona kuleana a lilo aku la.  Ano hoi ua pau ka olinolino nui o kona maka a me kona ike, a ua ano naauao iki oia i keia manawa; nolaila, a keia maoli ka manawa kupono loa e hoao ia ai oia e hookuonoono maluna o kekahi aina, nona iho, me ka hiki ole iaia ke moraki a ke kuai aku ia hai, a hala he mau kakahiki loihi, he kanalima paha a oi aku.  Ko na kamaaina keia.

 

OLA HOU KA LALANI ALII O HAWAII NEI, INA PELA I’O.

 

Ua lohe mai makou, ia na nae he oiaio ia, oia iho keia: Ua makemake ko kakou Moiwahine, ka makuahine hoi ou e ka lahui Hawaii, e hipuu ia ke Kamaliiwahine Vitoria Kaiulani, ka hooilina hoi o ke Kalaunu o Hawaii nei, me ke Keiki Alii David Kawananakoa.

Ina he oiaio keia, alaila, he mea e ka hauoli o kou mau inakaainana no ke ola hou o na ‘lii hanau o ka aina, oiai, ke emi aku nei na pua alii ‘oiaio ou e Hawaii.

Oiai hoi, o ka mea kiekie, ke Kamaliiwahie Vitoria Kaiulani, oia ka hua mai ka puhaka ponoi mai o ka lalani alii o @ kakou Moiwahine aloha.

O ka mea kiekie, ke Keiki Alii David Kawananakoa, oia ka hua mai ka puhaka mai o ka pokii o ko kakou Moiwahine Kanemake.  O keia hoi ka pa pa ilii kiekie o Kauai o Mano, a he koko alii piha ma na ano a pau.

Aole hui wahi e hoohewahewa ia ai, aka, wahi a Solomona; He auwai ka naau o na ilii.  e hookahe e like me kona makemake.

 

NA MEA HOU O ONOMEA SUGAR CO.

 

E ka Lunahooponopono:

            Aloha oe:

Ma ka po o ka la 1 o Iulai nei, ua miki mai la na popoki o ke aupuni, a po’i iho la i na iole piliwai wai o Papaikou, 8 ko lakou nui, 3 wahine a he 5 kane, ma ka la 2 aeua pau nui i ke kapi ia, ma ko’u lohe mai, he poe hana mau keia ia hana.

I na la mamua iho, ua kono aku nei kokahi hoa i kekahi o keia poe he wahine, e hele kakou i ka halawai i ke Sabati.  Eia ka pane: Aole au e hele ma ia hale, aole hoi e lilo ka’u kenikeni i kekahi hana pili ma ia hale, o ka hele i ka pili waiwai, he hana dala ia e lawa ai ka ohana.

I keia wa, ua kau mai ke Akua i ka hoopai, he nele, a he wahi waihona, oia ka hopena o ka hana i na hana ku oia @ ka pono; he nele me ka puhik@l@.

            @ Helu a @: Auhau molowa: Ma ka@ @ o Iulai, ua kauoha ma: la o Mr. Tuck i ke Kupakako o ka hui o Onomea Sugar Co. e ohi i ke dala auhau o na ano kanaka a pau e hana ana malalo o keia @ @ ka mana ole ia o na wahi a ke Kanawai i papa ai; a @ @ hoao @ hana; na nui ka @ @ naele, a hoopanee ia a @ @ Augate ae nei mala@ o ka Kana@ kamai@ ana i ka haole e noho mai ka luna ohi auhau i ka wa e akoakoa ai na kanaka e ohi i ko lakou uku malama.

Eia hou keia molowa o ua Luna Helu a Ohi Auhau nei o Hilo.  Ma ka makahiki aku nei i hala, ua hoo kohu aku nei oia ia Wong Haw pake, i mea naua e ohi mai waena mai o na pake e noho ana ma ua pa hana.

I ka ohi ana a keia pake, he 98 ka nui o na pake hana o Wong Haw e noho ana ma Kalaoa-uka. 21 i auhauia ma ka pa 5 dala o ka mea hookahi, 9 ma ka pa 3 dala, a o ke koena, he lawa ole no na makahiki a me ka elemakule.

Ma ka’u ike, he elua wale no mea i kupono ole no ka auhau ia, no ka mai a no ka elemakule; a ua lohe hou iho nei no hoi au, ua loaa hou ka hookohu o Wong Haw no keia makahiki.  Ea!  E Kuhina Kalaiaina e, e nana mai i keia luna o ke aupuni au i hookohu mai ai.  E hoopau koke mai ka oihana ae, o nui auanei ke poho o ke Aupuni.

Hanau  Eia ma Pueopaku he 7 mau hanau keiki, mai Maraki a Iulai nei. a ke ola maikai nei keia poe; he poe kaikamahine wale no lakou a pau; oia nae hoi.  He Moiwahine ko keia wa, a e hoonui mai na hooulu lahui.

Nolaila, ua lawa au maa nei.

K. G. Kahaina.

Hilo Iulai 11. 1891.

 

PIHAKU’I

 

Pihaku’i ke Keena Hookolokolo i ka auina la o nehinei, i na makaikai a me na hoike o ka @ o ka Hon. J. E. Bush, a hiki wale i ke ahiahi ana.  Nawai hoi e ole ka piha ia, o Makalei maopopo iho la no ia, he laau ona ia.

 

NU HOU KULOKO.

He mau puaa opio no ke kuai aku, aia ma ka aina o Kapohulu, ma ke alanui mawaena o Waikiki a me Kamoiliili. e loaa ai, ina e makemake kekahi e hele malaila.

 

He leo kauoha, ke hai ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i ka Leo a me ka Oiaio, e hookaa koke mai i ko oukou mau ko@ i ko@.  E hoolohe i keia leo, o i mai auanei no hoike mua ole ia aku ka hewa.

Ma ke kauoha.

 

Ina Luna lawe pepa a pau o Ka Leo, ke hoike ia aku nei ka lohe is oukou, i na o ka luna, a mau luna paha o oukou he koena pepa kana o ka la 1 o Iune nei, e hoihoi mai i ke keena nei.  Na ke kauoha.

 

Hoomoe ia ka hihia laibila o J. F. Bush mai ka la mai inehinei a keia la.

I ka owala, i ke peku, i ka owala i ke peku, hoea ana makou i ka hora @ o ka auina la.

Ua loli ae ka papa hoonohonoho o ka huakai a ka Moiwahine, iaia i hiki aku nei i Kauai, e holo loa aina no Niihau, a hoi mai pae ae i ka ua loku o Hanalei.

@’a i Honolulu nei ka makai nui o Hawaii, ka mea hoi nana i hoohauhaa i ka Ilamuku o ke Aupuni, ma o D. W. Aiwohi ala, o kana hana e ka hikina ana m@ aole i @ ia. @ ka @ e hoike mai.