Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 239, 17 July 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Karen Evangelista |
This work is dedicated to: | Thanks to my husband for watching our daughter so that I can get some typing done. |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU. IULAI 17. 1891 Helu 239
He Moolelo Kaao
-NO-
KANA.
__
KE AHI KANANA-KA HIAPAIOLE-KA MOOPUNA A ULI-KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.
____
Ua noho iho la ua mau kahuna nei, ma kela la a po, a ma ia po, ua moe laua, ma ke kakahiaka ae o kekahi la ae, ua ala like ae la laua mai ko laua wahi moe mai, a hoike aku la hoi kekahi i ka haawina i loaa iaia ma ia po, a pela no hoi me kekahi.
Ua hooholo iho la no laua, e hele aku no imua o ke alii ma ia kakahiaka, e hoike i ka mea oiaio loa, a ina e paa laua ma ia mea, alaila, ua pono ia paa ana. no ka mea. ua hoi ke no i ka mea oiaio.
Ua hele io aku no laua imua o ke alii. a ua hoike aku la no hoi laua e like me ko laua ike.
Me ia hoike ana o laua i ka mea oiaio, ua kena koke ae la ke alii i na koa, e hoopaa i na lima o ua mau kahuna nei i ke kaula.
Aole a laua wahi pono i koe e malama aku ai, a aole no hoi he wahi pala iki.
Aka, e o’u. mau hoa heluhelu, ua ike ae la kaua, aohe i loaa he hewa ma ko Mo-i ma aoao, eia nae. ua hoopaa ia aku la laua ma na wahi like ole, e like me keia:
Ma ka nuu mua o ka paepae puka pa o ko ke alii hale, malaila o Nuakea; ma ka nuu paepae puka hale Pakaka o ke alii, malaila o Mo-i kahi i hoopaa ia ai, o ka la ko luna, a o laua nei ko lalo, o ka ua ko uka, o laua nei ko kai, o ka makani e pa ana me ka ikaika, e pupue ana laua nei i ke anu o Kawaikoloa.
Ua hoomanawanui nae laua nei ma ia kakahiaka a po. ma ia po, aole laua nei e hiki ke moe, no ka mea. e iniki ana ke kehau o ka po, a he maeele hoi ka ka makani he malualua kii wai.
E oluolu mai e ko’u mea heluhelu, e hoike aku kou mea kakau i ka la i hoopaa ia o Mo-i ma, oia ka la o Kaloapau, a oia po iho, oia ka po o Kane.
A ma ke ao ae o ka la o Kane, oia ka la a Hakalanileo ma i haalele ai ia Hilo. a ma keia wahi hoi o ko kakou moolelo, e waiho loa aku ai kakou ia Mo-i ma, a me na mea a pau o luna o ka puu o Haupukele, a e huli ae kana no ka manawa a Hakalanileo ma i holo mai ai me na keiki ana.
Ia holo ana mai nei a lakou, ua halawai mua aku la no lakou nei me ka enemi.
He mau mea keakea nae keia i ko Hakalanileo ma ke alanui holo moana i holo mai ai, no ka mea, ua hoonoho ia na kiai he lehulehu ma na wahi like ole.
He poe kupua wale no keia i hoonohoia, a he mau kiai no keia no luna o ka puu o Haupu, ua hoonoho ia e honu Maeleka a me honu Kuaeaea. he mau kaikaina wale no ia no laua.
O ke kupua i paio mua loa ai me Kana ma, oia no o Ohikimakaloa, e hao ae ana keia kupua i kona ikaika. o ka pohuehue a me ka mahikihiki ku kahakai, a ke one.
Ua uhi pu ia aku la ia mau mea a pau iluna o ko lakou nei mau waa, e kokoke iho ana na waa o lakou nei e poho. no ka mea hoi. ua komo mua no ko lakou nei mau waa i ke kino o kekahi o lakou, oia hoi, o ke kino kaula o Kana.
Ia manawa, ua hooho ae la no o Hakalanileo, me ka leo nui o ka pihoihoi:
E poho ana na waa o kakou. a e pau paha auanei kakaou i ka haule iloko o ke kai. a make aku.
Aole wahi huaolelo i pane ia mai e kana wahi keiki e Niheu. a ua no ho mumule iho la laua i kela manawa.
Ke hao nei ka ikaika lua ole o keia kupua maluna o lakou, ke hele la a pouli ka lani. a poele ka la. i keia me maikai o ka hana a keia ikaika.
Ke manao nei o Hakalanileo, o ko lakou manawa hope loa ia, iloko kela manawa a ka enemi e holapu mai ana maluna o lakou.
Ia manawa laua nei i lohe aku ai i kekahi leo kahea mai loko ae o ua mau pokaa kaula nei penei:
E Niheu! E Niheu!! E Niheu kolohe!!! E lalau ae ou mau lima oolea me ka wikani, i na niho o Ohikimakaloa, ei ae ma na hope o na waa o kakou kahi i paa ai, e haehae ae oe i kona kino a liilii loa. malia paha oia ke oolea.
Ia manawa i hooko aku ai o Niheu i kana apana hana. ua lalau aku la oia i ke kino nui o Ohikimakaloa, a uhai ae la i kona mau niho, a haehae liilii ae la i ke kino nui o Ohikimakaloa.
HE KUAI MAKEPONO.
I keia la 13. e kuai aku ana na mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko laua halekuai ma ke kumukuai makepono loa. i ike ole ia ka lua ma keia kaona. No elua pule wale no. mamua o ko maua nee ana aku. O na ano waiwai a pau, he mau waiwai hou loa, a me na ano paikini o kela a me keia ano o na keonimana. Na hulu. na Papale. Palale kapu. na paikini o na Lede, i kinohinohi ia me ua ano like ole. EGAN & GUNN.
July 13, 1891. 235-tfd.
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
___
Ke Koa o ka Lio Olohe,
-A I OLE –
NAKIAIEKOLU
O FARANI.
___
Aole ka oe i ike, o De Atanani, malaila oe i hoohala ai ne manawa loihi ma kela la ou i hopu ia mai ai, e hoole mai ana anei oe?
Ae e ka m@nasiua, malaila i’o au, wahi a Bonacio.
Alaila: heaha kau hana malaila, wahi a ke kiai me ka leo ko’iko.i.
Wahi a Bonacio i pane hou aku ai, i hele aku au ma ke keena o ua koa opio la, no ke noi ana aku i ka na mau kokua ana mai ia o, no ka hanu ana ma ka meheu o ka’u wahine, a ke manao nei au, ua loaa ia’u he kuleana piha ma ia wahi.
A heaha mai ka pane a ua kanaka opio ia?
O ka pane a ua kanaka opio la, oia no kona hoohiki ana mai, e haa w@ mai ana ia i na kokua ana no’u; aka, he manawa pokole mahope iho, ike iho la au, ike iho la au i ko’u kuhihewa nui. ma o kona ku makaia ana mai ia’u.
Aha! ke paiau palau mai nei oe me ka manao e huna iho i ka aelike a olua me Atanani, a no ka pono o ua aelike la a olua, ua kaiehu ia aku na makai i hoouna ia aku ai no ka hopu ana i ko wahine. a no keia wa a’u e ha’i aku nei ia oe, aia kau wahine mawaho loa o na palena e hiki ai ke loaa oia.
Na keia pane a ke kiai. na ia mea i hoano-e ae i na helehelena o kahi Bonacio. a oia kana i pane mai me ke pihoihoi nui:
Ua lilo aku auanei kuu wahine me De Atanani. heaha ke ano o ka’u mea e lohe nei?-
Ae e Bonacio, a eia ua Atanani la malalo o ko makou malu, a e ku aku ana oe he alo a he alo me ia i kekahi wa koke no o keia mua iho e hiki mai ana.
Aha! ua paa mai no ka oia? ke hauoli loa nei au i ka ike aku i na helehelena o ka mea nana au i kumakaia.
Me keia mau olelo a Bonacio, hu li ae la ke kanaka kiai a kahea aku la i ke koa no ka lawe ana mai ia Atanani no ke keena o Bonacio, a iloko o na minute pokole, aia ua Atanani la e ku ana he alo a he alo me Bonacio.
E Atanani, wahi a ke kanaka kiai, no kou ola iho. e ha’i mai i na mea i hana ia mawaena ou a me Bonacio ma kela mau. la aku nei i hala.
O keia mau ninau a ke kanaka kiai, aole ia i pane ia aku, e ke kanaka ana i olelo ae ai o Atanani ia, aka, ua miei e ae la kahi Bonacio ma ka olelo ana me keia mau huaolelo:
E ka monasina, ua kuhihewa oe i keia kanaka o Atanani, aka, o ka mea pololei nae, aole keia o Atanani.
Heaha! aole keia o Atanani, wahi a ke kiai me ke ano ioena.
Aole! aole loa keia kanaka i like iki na ano me Atanani. me ka oolea o na olelo.
Alaila, owai ka inoa o keia keonimana?
Pane aku la o Bonacio, aole au e hiki ke ha’i aku i kona inoa, no ka mea, aole au i ike iaia.
Aha! aole ka oe i ikeia ianei ea?
Aole!
Alaila, aole loa i’o no oe i ike iaia nei ea?
Ka! na ike no au ia ianei, aka, o kona inoa no nae, aole loa au i ike a lohe hoi.
Ua huli ae la ke kanaka maluna o ka lua o na paahao a ninau aku la penei:
Ea! owai la hoi kou inoa e neia keonimana?
O La Fere, kekahi o na koa kiai o ka puali uahu eleele.
Kahaha! he inoa ae nei ka hoi ia ko ke kanaka. kai no he inoa ia no kekahi mauna, wahi a ke kanaka kiai me ke okalakala mamuli o kona manao ana, he mau apuhi wa le no keia, aka, ua pane hou mai la o La Fere, me ka haka pono ana mai me na maka, oolea maluna o ke kanaka kiai:
O ko’u inoa ia i lohe oe, aole hoi he kuahiwi o like me kau i olelo mai nei.
Alaila, ua wahahee mai oe me ke la inoa Atanani ea?
Aole i pau.
$10 MAKANA $10
E makana ia ana he umi dala i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana i kuu lio i nalowale aku mai ko’u wahi e noho nei ma kanhale o na paahana alanui hou Pantalus, ma ke kua o Puowaina. He lio ahinahina kane, i kuni ia ma ka uha hope akau C.K. J.B. GRANT.
229-tfJ
Na Hui Kinipopo.
____
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
“ 20 Hawaii vs Honolulu
“ 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
“ 11 Honolulu vs Hawaii
“ 18 Kamehameha vs Hawaii
“ 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
“ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
___________________________________________
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] hu@la lae ke loihi a he man wawae kee@ a pau kona eha, i kuni ole ia i ku haa, a e loaa no ka uku makana o $5.00_ E leaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.
JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimu, Honolulu. Apr. 30. 3ta-@
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona @ inoa malalo iho, e hana i na Puna HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia-hoomamea. O ka poe makemake e waiho mea 8 ka lakou mau kauoha me loo@ Akina
J. BOWLER
Sept. 22, ’90, d-ly
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo nei ke Kanawai. E loaa no au mai ke ku i hawanawana o Kawaihae e hoene au me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kakaiau ma ke alo o na pali. E ohiia oe hoi na aio me ke ku i ka eleu a ua @ puahiehie. Nov 8, ’90 d-ly
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookau@ iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, @ poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no,
3ms-d. PAULO ISENBERG.
Ua Makemakeia.
KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke doda ka hana. I ike i ka olelo a me ka Pakau Beritania. E ninau ma kahi o N. S. SACHS,
104. Alanui Papu. 3t-d.227.
OLELO HOOLAHA.
Ma keia, ke haawi nei au i ka mema i George H. McLane, e hi i na aie a pau o ka poe aie i ka waiwai o oai@ H. McLane o Nawiliwili, Kauai, a e @ wi i na likiki ma ko’u inoa.
June 29. ’91. 1wd. K. PODEYN.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i oa ana kanaka a pau loa. Ua hookapu loa moua i ko mana mau Apana Aina oi ole i kapaia o Kalaheo, Kahaleuia a mo Punoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa @ aku nei na holonalona o keia a me @ ano, aole e hookuu wale ia maluna @ mau Apana Aina la, a o ka mea a @ mea paha e kue ana i keia e hopunio na e maua, a i ole ia, o ko maua mau hopapaha, a e hooko ia e like me ke ka@hi a ke kanawai. O na poe a pau o makemake ana e komo iloko o keia. Hoi nono lakou e hele mai e hui pu me MR. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVIS DAYTON, a i olu ia KUKA.
Owau no me ka heahaa
MRS. C. I. HIRAM.
Honolulu, Oahu. Oct. 8, 1890. @