Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 245, 27 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.00 MB)

This text was transcribed by:  Kristin Marie Paulo
This work is dedicated to:  To my Son: Ty Matthew Paulo

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                       HONOLULU. IULAI 27, 1891.                    Helu 245

 

He Moolelo Kaao

-NO-

KANA.

KE AHI KANAKA---KA HIAPAIOLE-KAMOOPUNA A ULI-KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

            Mahope iho o ka pau ana Kana mau kamailio ana i kona makuakane: hoea ana o Niheu me na heiehelena i ku i ka manaonao, e hiolo mai ana ke koko ma kona lae.

            I ke kau ana mai o ua o Niheu iluna o ka waa, ua lilo e aku la no ia Kana ka ninau e pili ana no ka makuahine o laua.

            E Niheu, auhea ka hoi ka makuahine o kaua, au i kii aku nei a lawe mai?

            Aohe i loaa aku nei ia'u ka makuahine o kaua.

            Pane hou aku la o Niheu; ua ike ia mai nei wau e na koa oluna o ka pau, a ua hailuku mai neui ia'u i ka pohaku , oia keia koko e kaheawai aku nei: nolaila, ua ao no i ke koa, a ua ao pu no hoi i ka kolo, a oia wau i holo mau nei.

            Pa-e hou mai la ka leo o Kana, mailoko mai ne o na pokaa kaula penei:

            Mai hoopunipuni mai oe ia maua, ua ike aku nei no maua ia oe i ko hele ana a komo i ka Hale o Kapepeekauila, a e moe mai ana no hoi oia me ka makuanine o kaua.

            A ua lawe mai no hoi oe i ka ma kuahine o kaua, a waenakonu o ka pali, o ko haalele aku no ia, aole hoi i hiki ilalo nei, hopu e ia mai nei hoi ou mau wahi lauoho kapu e kolea ma, o ko hilahila no ia.

            Heaha kou mea o ka hilahila ana a haalele ino aku nei hoi oe i ka makuahine o kaua, nona hoi ka kakou huakai o ka holo ana mai nei.

            Nona hoi ka kakou huakai o ka holo ana mai nei, ua mauna mai nei kakou i ko kakou mau ola nona, eia ka hoi kau o ka haalele aku.

            Kimomo wale mai nei no oe i ko poo i ka pohaku a kahe ma'u wale mai nei no ke koko o kou poo, aia hoi ke kahe makepono o ke koko a loaa ka hoa paio, alaila, makepono ke kahe ana o ke koko.

            O ka hana ana aku la no hoi ia o ka maalahi, aole la hoi e ike ka ili i ka eha, eia no ka hoi o eha ana ka ili.

            Ua hiki hoi, he huakai no ka hoi no ka eha, moe aku no kakou imua a hiki i ko kakou kanaka hope loa.

            Mai noho oe a hoopunipuni kou, e ko'u hanau mua, e kamalilo i ka mea oiaio, ma ia ano e maopopo ai he kanaka koa oia, aole o like me kau e olelo hoopunipuni mai nei ia mana.

            I kela manawa, ua hilahila loa ia o Niheu, no ka ike ia ana o kana mau olelo hakuepa, me ka manao paha ua nalo; eia ka auanei ua ahuwale ka no'a.

He akaka wale no Haleakala

O ka uwe a ke kiai o Koolau.

            Nolaila, e noho oe me ka makuakane o kaua, a owau hoi o kakou ke pii @e iluna o ka puu. no ke kii ana aku hoi i ko kaua makuahine aloha.

            I nana ae olua ia'u, a i lilo kuu kino i kino punawelewele, alaila, e manao ae no olua, aole wau i lanakila maluna o ka puu.

            He mea maopono no o ka puu no kai lanakila maluna o'u, a owau ua lilo no wau i mea ole imua o kona ikaika.

            A eia ka lua o ka'u kauoha ia olua: I nana ae olua ia'u, a hina kuu kiao i ka la hiki, a i ole i ka la kau, a i ole ia i ka la kono paha, alaila, e manao olua ua make wau, a o ke ala no keia o ke ola, huli hoi ana no olua no Hawaii, i ike aku i ka maka o ka ohana e noho kali mai la ia kakou.

            Na olua auanei hea ia e aloha wa le aku i ke one hanau o kakou.

            Nolaila, e noho no olua me ka makaala, a me ka malama pono loa i na waa o kakou, malia a holo mai na enemi iluna nei o na waa o kakou o hanaino ai; no ka mea, o ko kakou alanui no keia e hiki ai i Hawaii.

            Nolaila, ua hoomaka ae la o Kana e ala iluna. O keia ka manawa i loli ano e ae ai o ke kino o Kana mai kona kino kaula ae, a loli ae ia he kino kanaka.

            Aka nae, he oia mau no ua pokaa kaula nei, ka waiho ana iluna o na waa.

            O keia no hoi ka wa o Hakalanileo ma laua o Niheu i ano maka@u loa mai ai.

            Akahi no o Hakalanileo ma a hoomaopopo loa i ke ano o ke kino o Kana, ma ke ano eepa o ka hookala kupua ana.

            Ua ku o kana iluna pono o ka waa, o kekahi wawae i kekahi waa, a pela no hoi me kekahi wawae.

            Nolaila, ke hooki nei ka mea kakau ma keia wahi o ka kakou moolelo no ka hoopuka hou ana aku ma ke kakahiaka o ka la apopo.

            Aole i pau.

 

            Ma ke ahiahi o ka la apopo e ma lama ia ai he paina hoonanea ma ka Hotele Hawaii ia Mrs. G. E. Bordman, a oe no e nele ana ne lealea Europa, hui pu mai hoi na hokeo kani, uheuhene lua kela i ka @ Koolau e Malama.

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa O ka Lio Olohe,

A I OLE

NA KIAI EKOLU O FARANI.

            Wahahee! owau anei ka i wahahee aku ia oe? aole loa, aole loa e ke alii! wahi a Bonacio.

            Aole oe ia wahahee maoli mai ia'u o Bonacio, aka, o na hana a ko wahine, oia ka i wahahee mai ua hoopunipuni mai oia no na hana lole kana i hele ai e ike, aka, ua loaa pono aho nei oia ia'u, aole oia i hele no ke ano he hana lole.

            Aka, no kekahi mau mea kino uhane, a o ua mau mea la, oia no ka madame Caverausa a me kela Duke o Bakinehana.

            A! i hooho ae ai o Bonacio, ua pololei i'o kau mau olelo e ke Cadinela, akahi no au a hoomaopopo ae la.

            Ua hoike pinepine aku au i kuu wahine no ko'u pahaohao i keia mau hana ana a me ka aa ana o kela mau mea e noho iloko o kekahi mau hale e like me ia ke ano, me ke kau ole ia o na hoailona e pili ana i ka laua hana.

            Aka, ua akaaka wale mai no oia ia'u, a ano e ke alii. e kala mai ia'u no ka'u mau olelo hoohaahaa i kou ihiihi a'u hoi i hoopuka mua iho nei.

            Me keia au olelo ua Bonacio la, haule iho la oia maluna o kona mau kuli, a e noi ae la i ke Cadinela e huikala aku iaia.

            Me ka leo oluolu, pane aku la ke Cadinela Raceliu, e kuu hoaloha, e kuu hoaloha, e ku ae iluna ma kou mau kapuai, a e hoomanao, ua huikala ia oe.

            Ua hele koke ae la ne helehelena hauoli o kahi Bonacio, me kona pa nai pu ana mai i keia mau huaolelo:

            Ke haawi aku nei au i na hoomaikai ana maluna o ka haku Cadinela, a ano, mai keia sekona aku, aia mau au malalo o kau mau kauoha e ke alii Cadinela a hiki i ka hop@ na o Farani nei.

            Me ka mahalo e Bonacio, a ano, e hele a e lawe pu me oe i na hoomaikai ana a Roceliu ke Cadinela o Farani nei, a eia he wahi aa-mo-ni, e lawe pu ia mea me oe, he hoike o ka noho'na hoaloha mawaena o kaua.

            Me keia mau olelo a ke Cadinela haawi aku la ia i ka aa moni i piha me ke dala ia Bonacio, a me ke gula; me kona panai hope ana aku i keia mau huaolelo:

            Aurevoi! aurevoi!!

            Ua haawi mai la no hoi Bonacio nei i kona aolha maluna o ke Cadinela me ka hoopuka pu ana ae i keia mau olelo:

            E ola loihi ke Cadinela! e ola loi hi ka haku Raceliu!!

            Maikai, wahi a ua Cadinela la i namunamu iho ai iaia iho, aia he la e hiki mai ana, e haawi no auanei kela kanaka i kona ola no'u nei, ina he make a me ka poino na mea e loaa aku ana iaia.

            Me kela mau olelo ao la a ua Cadinela nei iaia iho, huli ae la o a maluna o ke kii palapala aina aina o Farani e kau ana maluna o ke pakaukau, a haawi iho la i na naua loihi ana maluna o kahi kauhale o Racela.

            Oisi ua Cadinela nei e nana ana maluna o ke kii o kahi kauhale o Racela, aia hoi. hemo mai la ka pa ka a komo mai la o Kauna Rocefota.

            Ua huli ae ma helehelena o ke Cadinela mai ke kii palapala aina ae a maluna o Rocefota, me ka pane pu ana aku:

            Heaha mai nei ka mea hou o kau huakai, a heaha mai nei hoi na mea au i lohe walo mai nei?

            Pane mai la o kauna Rocefota, o ka me hpu o ka'u huakai. ma ka po mua iho neo i hala, ua ha'i ia mai nei ia'u, he wahine a me ke ka ne na mea i hoaumoe maloko o ua ma hale la.

            O ka wahine, he lede opio mawaena o ka 26 a me ka 28 makakiki, a o ke kane hoi, aia mawaena o ke kanakokumalima a me ke 40 o kona mau makahiki.

            Aka, ma ka po nei, ua haalele mua iho no ka wahine, a o ke kane, ma ke kakahiaka nei no kona haalele ana i kona keena.

            Aha! o laua no ua mau mea ia, wahi a ke Cadinela me ka huli ana ae a nana aku ia: ka uwati, alaila, ua kamailio hou ae la oia:

            Ua lohi loa ia kakou no ke alualu ana aku i kela mau mea mahu ka, oiai, ke ike nei au, o ka wahine aia i ke T@ur i keia wa, a o ke Duke hoi ma Boulana, a me he la, e halawai like ana laua aia Enelani.

            Aole i pau.

 

Na Hui Kinipopo.

Iulai 25 Kamehameha vs         Honolulu

Aug   1 Hawaii          vs         Honolulu

  "      8 Kamehameha          vs         Hawaii

  "    15 Kamehameha           vs         Honolulu

  "    22 Honolulu      vs         Hawaii

  "    29 Kamehameha           vs         Hawaii            

 

Olelo Hoolaha.

            Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau. a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioani Akina.

J. BOWLER

Sept. 22, '90. d-1y *

 

H. P. K. Malulani.

            HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene au me ipo la, a Hamakua a u i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aio me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio                    Nov 8 '90. d-1y

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

            Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.       Owau no.

3ms-d.             PAULO ISENBBERG.

 

HE KUAI MAKEPONO

            I keia 13. e kuai aku ana na mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko laua halekuai ma ke kumukuai makepono loa. i ike ole ia ka lua ma keia kaona. No elua pule wale no. mamua o ko mana nee ana aku. O na ano waiwai a pau, he mau waiwai hou loa, a me na ano paikini o kela a me keia @ o na keonimana. Na hulu na Papale, Papale kapu , na paikini o na Lede, i kinohinohi ia me na ano like ole.                      EGAN & GUNN.

July 13, 1891. 235-tfd.

 

Hoolaha Hookapa.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i @oa ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (W) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale is maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha o kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like ma ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui. e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka haahaa

MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu. Oct. 8, 1890. @@@-d

 

OLELO HOOLAHA.

            1. E ike auanei na mea a pau. eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi lio k, keokeo kikokiko kua nalo huelo poomuku hoailona kuni ano-e ak. uha hope.

            2. Lio k. ulaula hauliuli kiko keokeo ma ka iae e 2 wawae keokeo mua hema kiko keokeo ma ke kua aole hoailona kuni.

            3. Lio k. ulaula lae kea elua wawae keokeo hope 2 wawae eleele mua hoailona kuni ano-e ak, uha hope.

            4. Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae kikokiko keokeo ma ke kua 4 wawae eleele hoailona kuni C. J. ak. aia ma ka aoao akau o ka ai.

            5. Lio w. ulaula lae kea i wawae eleele huelo poomuku hoailona kuni ano-e ak, uha hope.

            O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio e pono e kii koke mai ina aole e kii koke mai a hala na la he 13, alaila, e kuai kudala aku no wau ma ka la 18 o Iulai M. H. 1891 awakea Poaono hola 12.

            David Kuoao.

231 6ts-d*       Luna Pa Aupuni