Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 248, 30 July 1891 — Page 3
| This text was transcribed by: | Sachi Nagai-kobori |
| This work is dedicated to: | Aunt Mimi and Flower Siters |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HE KOKUA I KA “LEO.”
Mr. Lunahooponopono;
ALOHA OE:--Ua ike au i kau mau wehewehe ma ka LEO O KA LAHUI onehinei, i pili aloha no ko kaua lahui. Pono oe ma ia alahele, a e kimokimo ana oe ia “Hawaii Holokiki,” ma kuu nana a@a me ka noo noo nui, i kau mau hoike, no ko kana lahui, o kaua ia uo ka pono a me ke aloha, a nui hoi ko’u olioli ia oe, no kou hoike kumu ana mai i ka manao.
Noia mau hoakaka au, a me na wehewehe au e pili ana i ke aloha lahui, a ma kahi o ko’u ehaeha, a nipoa, a me ka lahui pu no, e olelo ana; no ka haakei, aole ka he waiwai o ke kauoha i na kauka akamai e hele mai e lapaau i na noe i loohia i ka ma’i lepera, oiai, aole ka e ola, a ina no ka e ola, aole no ka he waiwai.
Kaumaha, a ko’iko’i keia olelo au, a he hoonaaikola maoli no, o ke ano, he makona i kou i’o, a he Hawaii ili ula oe, i hoolilo ia oe iho, malalo o ka aahu o ka poe i olelo ia, aole he uhane; aka, he holoholona; a ina no ka e ola, aole no he waiwai oia ola ana, oia ka manao, a pehea oe i manao ai aole he waiwai; he waiwai no, ua ola ka ma’i, a ua maikai a ikaika hoi ke kino, a e kau aku ana maluna ona he auhau aupuni, a he mau loaa e ae nona iho. A pehea hoi ko waha i lalapa mai nei, aole he waiwai ke ola; nonohua kau olelo a maikai ole no hoi, he hoike ana mai keia i kou ana maoli, aole oe no makou.
Aia oe me ka poe e, a ke lele oi nei kau mau olelo mawaho aku o ka pono, me kou hoowahawaha i kou mau hoalauna, ka mea a ke Akua i ae ole ai e hana oe pela.
A ke ike mai la oukou a pau e ka lahui i na olelo hohono, a aloha ole a “Hawaii Holomua” i hoole maoli mai ai aole e pono ke ola ka ohana, a o ka lahui hoi. He pupule nui keia olelo a ke kanaka i hoike, a kaena ae me ka naau koa i piha i ka hewa ino, a ka hookiekie me ke keha ana ae i na olelo penei: “A i hoouluia, hooponoponoia, a hoomahuahuai hou ia, e Levi, i Levi ole ia ka Akeakamai o ke kenekulia 19.” Heaha ke ano o keia mau olelo au, eia he kaena a he, hopo wale no ka nui loa, a ua piha loa oe i ka hookiekie ino nou iho, aka, no’u nei aole he mahalo, he kaumaha au nou.
A kiekie kou hupo? no kou kaena ia oe iho, me kou kaupono ana iluna o ka hilahila, eia ke ao ia oe, aole oe nau iho e pai, a aole pu hoi nau e hoike nou iho no kou kulana; aka, na makou ia e ike a mahalo nui aku ia oe no kou kulana, a pai pu aku hoi no kou kiekie a me kou naauao pouli, ua haalele oe i ke Akua, kahi o ka naauao kumu, a lilo ia mea nou e nanea ai, e uilani ai i o a ianei, e ke kanaka i piha mau i ka haakei o ka hookiekie, oia ka manao nou.
A nou iho e H.H., mai imi oe i na kumu ino e oni ai kou hoa launa, a mai lawelawe oe e pane a e hooulu i ka LEO; no ka mea, o ko na Lunahooponopono, aole ana mea maka’u a hopohopo, ma ke alanui o ka pono a me ke aloha lahui, aole oe ilaila, a ua hili loa iaia ke luku aku i na makao ino a pau, e oili mai ana a e pili ana i ke ola o ka lahui, a me na pono, e ka lahui e na@ mai i ka hana hoopa@lua a Hawaii ili ula, e kulai ana ia kakou e hina, me na olelo a ke aloha ole, a e pono kakou e nana aku no na ike @a la, a no mua aku.
A @o Hon. J.E. Bush, aole e loaa ia keiki a oe, ma ke ano hopaipai nupepa oia ka hiki mua ma ia hana a he lae ula, a he keiki no ke kai oo no na hua kepau, aole e hiki ia oe ke hoopapa aku, no ka mea aia oia iloko o ka makaukau mau; a o kaua he opiopio loa, aole i laula a kuonoono na ike e lawa ai ka hoopaipai nupepa a he hapapa ka ike e pili ana i na kohola ae kai aloha.
KAHAPOKO
Iulai 28, 1891.
NU HOU KULOKO.
He leo kauoha, ke hai ia aku nei i na mea a pau e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO, e hookaa koke mai i ko oukou mau koena i koe. E hoolohe i keia leo, o i mai auanei no hoike mua ole ia aku ka hewa.
Ma ke kauoha.
O ka la apopo ka la i hoihoi ia mai ai ko kakou hae aloha, i lawe limanui ia ai e ka hao-wale.
He au ko ka manawa, aohe no e nele, e puiwa mai ana o Atanani la oia ia, ua hoea mai la.
I keia kakahiaka, hora 10, e kuai kudala aku ai o Mr. Mokana i kekahi mau lako hale ma alanui Likeke me Palace Walk.
E haawi ana o Rev. Dr. Hammond he haiolelo ma Queen Emma Hall, i na ahiahi a pau o keia pule. E hele ae e na makamaka.
M ka mokuahi Ausetaralia i hala aku no ka ipuka gula, ma ka Poalua nei, ua lawo aku oia he 5,086 ahui maia, me 33 pahu hua ai o na ano e ae.
Ua nui ka poe makaikai i hele ae e nana i@ka kaawai hou o ka helu 1, o kekahi keia o na Enegini nani i hiki mai ianei. E haaheo ana na keiki o ka Number 1.
Ua hoopa’i ia o Joseph Libornio no ka hoeha me ka mea make, he hookahi makahik@ ma ka hana oolea. O kekahi keia o na keiki puhi ohe o ka bana Hawaii.
Ua paa i ka hopu ia e na makai, ka pake i manao ia ai nana i puhi i ke ahi, kela hale makai iho o ka Honolulu Makeke, i ka po o nehinei, ma ewa o Alanui Nuuanu.
I ke kani ana o ke oeoe o ka hora ehiku o ka Poalua nei, ua oili mai la mai ka puhaka mai o Mrs. Ashley he keiki kane nui nepunepu, he 11 ¼ paona kona kaumaha. Nui kela.
Aia ma ka puka-aniani o kahi o Sopa, kekahi mau hua manako nu@ui ano hou kahi i kau ai, ua nui ka poe i hele ae e ike maka i keia mau hua ono, na ka lima ulu o Mr. A. Kraft i kanu keia manako.
Aohe no hoi he wa a haule aku ka la ilalo i ke ahiahi o nehinei, paa e i ke kaohi ia e ka pola o ka lupe a kekahi o ko makou hoaloha o ka Wai-ume-hupe. Lele maoli no paha.
Pa iuka, pa i kai, pa i ka ho-aa, pa i ka lalau me ka hoka, he hoi nele i ke ku’a o Malama ka mea i loaa, a hala ka manawa kupono i ka la inehinei. Nowai ka hemahema?
Ua lohe mai makou, e kukulu ia aku ana kekahi lanai ahaaina nui, e ko kakou Moiwahine, no ka liuliu ana no kona la nui e hiki mai ana, oia ka la 2 o Sepatemaba, oia ka Poakolu maa oia malama, o Mu ku hoi ua la ala i kau helu e ka Hawaii@.
He Elua mokuahi o keia la, Ala meda mai ka Hema mai, a o Monowai hoi mai ka Hikina mai, huhuhui ae na maka i kou, lawe ka Alameda hala i ka Hikina, pahee hoi ka Monowai kapalulu i ka Hema.
O ka nui o na Leka a me na Nupepa a ko kakou Hale Leka, Nui i hoouna ai no na aina e, he 4,753 mau Leka, he 2,058 mau owili nupepa, nui kela, oiak, ua hora a oi ka wa i hookomo ia ai i loko o na e ke Leka.
O ka mea nona kekahi kuka hele ua i haule, e pono oe e kii aku, aia ma ka lima o Lukanela D. W. Aiwohi, o ka puali makai, ma ke alanui Papu kahi i loaa ai, a me ka uku pu aku i kona luhi.
Nui, a lehule ka poe i ukali aku i ka huakai a ka Moiwahine, no ka aina ua Lani haahaa, a o ka poe nae i oi loa aku, oia no na wahine, a ua hapa na kane, he Moiwahine no la hoi aole no he hewa oia.
He Holomua hoi ka inoa la, o ka holohope nae ka mea e ike ia nei i ke akea.
HOOPOLOLEI.
E na kini o na kaiaulu aloha ou e Hawaii, o kela poo manao e kau ae la maluna, he mea ia e pili ana i kekahi lala o ka Papa Ola, oia iho keia, H. Waterhouse, oiai, mamuli o ka pahee loa o ka makapeni, pela i komo ai kela hua H. O ka pololei ma ia wahi o John Waterhouse.
Nolaila, i mea e pau ai ke pohihihi o oukou e na hoaloha, eia iho na hoa o ua Papa la.
Peresidena—David Dayton,
Na hoa—J. O. Carter, Jno Ena, S. Parker, Jno. Waterhouse.
O keia na lala o ka Papa Ola Hawaii i koho ia e ko kakou. Moiwahine, i poe nana e nana i kou ola e ke kanaka Hawaii, a iwaena o keia poe, he ekolu mau haole piha, a he elua he mau hapa Hawaii; oia hoi, he hookahi hapa no ka aina pua o Kina, a nona iho keia hooheno ana:
“Aia i Hiloone ka pua o Kina
I lokua e ka ua Kanilehua.”
A o kekahi hapa hoi, no ka aina ia nona ka olelo ana, aole loa e na poo ka la ma kona mau kapakai. Nolaila, ua pau ae la kuhihewa ia Hilo paliku, ua hala aku ia, a nona keia kanaenae ana a ka ua:
“Waahila i Waialoha
Ua hala ka Puulena aia i Hilo,
Ua imi aku la ia Papalauahi
I hoa kakelo no Puhikeoka
Loaa koke aku no i Makanoni
E walea ana me ka la i Kukii-e.”
NALOWALE.
Ua haule ka Buke Banako Hale Leta Helu 2222. E oluolu i ka mea e loaa ana e hoihoi mai ma keia keena pa’i. 247-tf.
NAWAHI ME HUNTSMAN!
NA LOIO LAHUI!
Ua makaukau maua e kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia kivila a hewa paha; a e koi a e hoopii aku ma kekahi o ia mau ano i@nua o na Aha Kanawai, mamuli o na oku i aelike ia. Aia no ko maua keena @oio ma ke kihi akau o na alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu. Na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a 3 pm., ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12 m.
O na hana a na aina, mahele aina a me ke kaha ana o na kii a me na palapala aina a pau ua waiho aku @uana na ka Loea Ana Aina a Civila Enekinia kaulana R. W. WILIKOKI e lawelawe, a e hoo ko me ka eleu.
No na mea i koe, e kipa mai no ma ko maua keena nei e kuka pu ai. O maua no me ke aloha.
J. NAWAHI me D.L. HUNTSMAN.
Honolulu, Inue @ 1891. 208-@.
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio hele hewa. Hookahi lio kane ulaula kiko keokeo ma ka lae, hao kuni 67 ma ka aoao akau o ka a i a aia ma ka uha hope ak Y hao kuni hou no ma ka uha hope hema me keia*. A he hookahi lio kane hulupala lae ke’a a o na kapuai apau he keokeo wale no a ua paa no na wawae i ke kapili ia i ke ka pili ia i ke kapuai-hao hao kuni T. hema, o ka mea a mau nona keia mau lio e pono e kii koke mai o hala auanei na la he 15, pau ia’u i ke kudala ia i ke awakea Poaono o ka la 8 o Augate 1891 e hiki i ka hora 12 nae.
David Kaoao.
Luna Pa Aupuni.
July 27 1891, 5ts-d*
HE KAUKA PAKE AKAMAI, A HE LOEA MA KA LAPAAU.
E ka nupepa KA LEO O KA LAHUI ALOHA OE:--
E ae mai oe e lawe hele aku i keia manao mai Hawaii a Kauai, ka poe e noho ana i ka ehaeaha o kela o keia ano mai.
Oiai ua makaukau au e lapaau me ka pauaho ole, i ke kanaka i loaa i na ano mai a pau loa. He nui ka poe i hele mai imua o’u, ua hana au ia lakou a ua loaa ke ola.
Ua makaukau mau au i na manawa a pau loa, no oukou o na kanaka Hawaii, a me na lahui e ae; e hele mai i ike maka, he ole ka lohe pepeiao.
O kekahi kumu nana e hooia mai; oia hoi keia: Ua lawe mai o A. M. Kahulanui opio i kana bebe imua o’u; ua loohia i ka ma’i, ua loaa ia oia mai kona hanau ana mai, 1 makahiki 4 malama, i ka ma’i ua nana au iaia, a ua haawi aku au i ka laau, a me ia laau oia i inu ai a hiki i ka loaa ana o kona maha, a ke noho nei ia bebe me ke ola maikai; me ka hooia mai o ka makua nana keia bebe, i ka nui o kona lilo i ke kauka haole; aole nae he loaa iki o ka maha, a he nui aku na hooia e pili ana i ke ola, aka, aole e hiki ia’u ke helu papa aku ia mea.
He oluolu ka auhau, a he waipahe na kukai kamailio ana me na makamaka.
Owau iho no me ka oiaio.
DR. LEONG KENG SONG.
[DR. AKINA.]
Huina S. Kamita & Hotele H. Oahu.
July, 27 1891.
July 28 th 1891 3ts-d.*
Kauka Yong Kam Pung.
(APANA.)
Hela 53, Alanui Maunakea.
Ke Kauka Loea o ka Aina Pua!
Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano
ma’i, mai ko na kane, wahine a me
na keiki @i, O na ma’i ha--no
ua hiki loa la ko hoola ia me
ka maalahi. A o na ma’i
e pili ana i ka maka
pau pu ia i ke
ola. Ke ho-
ike ia aku nei.
eia ke ola ia nei, me
ka oluolu pu @ kahi au-
hau. Ka poe pilikia hanau
keiki a hele nui paha o ke koko,
a paa a lohi paha ka hanau ana, paa
paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u nei.
E KIPA mai e ka poe i hoalau luu ia me na naawina pilihaa a ka ma’i, a na’u oukou e hooluolu aku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
Honolulu Iune 2, 1891. 206-d8m*
$5.00 MAKANA.
O ka mea a mau m@a paha e l@ ai kuu lio kane ahinahina, nona @ hao kuni, W. D. ma ka uha akau hope, a ma ka aoao hema o ko@, a-i ua hoailona ia penei: ZZ @ loaa kela makana i ka mea nana @ hoihoi mai ma ke Keena o ka LEO.
Iulai 7, 1891. 5ts-d.
Hale Han Wai Momona
WAI-ANIANI
Sam. Lad me John Grace na Ona.
Ka poe wale no na lakou e hana nei
NA WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA
oia hoi ka
SASEPARILA A ME KA WAI-HAO.
NA WAI MOMONA AWAPUHI,
SASEPARELA, LEMI, WAI
PIPII, SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA, &C.
Mutual 330-TELEPONA—Bell 298
E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau. E hookoia no na kauoha a pau loa mai no Mokupuni mai a me ko ke kulanakauhale nei. 231 1yd
Aila Kuai.
E LOAA NO MA KAHI O
J. F. COLBURN.
{KEONI KOLOBANA.}
Ma ke Kihi o na Alanui
Nuuanu
A ME
Moi.
E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa.
Ko oukou hoaloha,
J.F. COLBURN.
Honolulu, Iulai 8, 1891. 232 dtf.
Kauka Pake Akamai!
DR. LEONG KANG TONG.
MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA MA’I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HOLOMUA.
HE OLUOLU KA AUHAU.
KEENA OIHANA:--Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
HE PALAPALA HOOIA.
Honolulu, April 29, 1891.
Owau o Chu Sam Lan, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haaawaii P@o Aina. Ko hooia, a ko hooiaio aku nei au imua o ke ak@a, ua ike au a ua maopopo ia’u a ke haawi nei au i ko’u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e @o nei ma Alanui Hotele Honolulu, @o ka mea, ua lapaau @ia ia’u a na ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele aua, oiai o ko’u ma’i e akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko, @e noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma’i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma’i mai ko’u wa opio loa mai, a ua an@ano he 4 makahiki o ka hoomai@o ana a keia ma’i i ko’u kino, aka, @a keia wa na loaa ia’u ke ola maikai loa. E holo ae e ka @oo luuluu a kau maha.
Mei 12, 1891 1@.-d.