Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 249, 31 July 1891 — Page 1

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Kailianu V. Michaels
This work is dedicated to:  In loving memory of my father, Mervin Apana Lee Kwai

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.           HONOLULU, IULAI 31,1891.         Helu 2@

 

He Moolelo Kaao

- NO -

KANA.

 

KE AHI KANANA - KA HIAPAIOLE - KA MOOPUNA A ULI - KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.

 

Mai kali oe, hookuli no oe make, hakihaki ia aku ou mau hui e aʻu, o ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.

 

I ae la o honu Maeleka; aohe e hiki iaʻu ka pun ke hoopii iluna i keia manawa, ua pau kaʻu wahi nono.  he hope mai nei kau huaolelo make iaʻu, a me ko uhaki i koʻu mau hui, ua uhaki mua ia iho nei koʻu mau hua e keia koa ikaika nui wale.

 

Ua olelo aku nei wau i ua koa nei, e hoola mai iaʻu, no ka mea.  he pilikoko hoi wau no ke kahu hanai ona.

 

Ua hoole mai nei, aole ka wau e ola, he mau hana ino ka kaʻu.  i ka hoopii i ka puu iluna.

 

Nolaila, ua pau kaʻu wahi pono.  e kau aku ko kakou manaolana ma luna o honu Kuaeʻaeʻa.  a ina e haki kona hui e like me aʻu nei, alaila.  ua pau ko kakou wahi pono.

 

E aho e haawi pio koke mai oukou, ka poe o luna o ka puu; aohe oʻu, he kino lehulehu koʻu, o oukou ka hoi o ke kino hookahi.

 

Nolaila, ua piha loa ia iho la o Kapepeekauila e ka inaina nui, no ke poho o kona manaolana.

 

A ma keia wahi o ka puu, ke pii la kekahi aoao iluna.  a o kekahi aoao hoi, ke hoololohe la no mahooe me he kia pohaku la.

 

Nolaila, ua lilo ia manawa no lakou e pihoihoi loa ai; a ua kahea iho la o Kapepeekauila i ua mau honu nei a i elua:

 

O ka honu i uhake ia o kona hui, e hele mai ka honu i eha ole, oia hoi ka honu i uhaki ole ia o kona hui, a kokua pu mai me ka honu i eha, no ka hoopii ana ae i kekahi aoao o ka puu iluna.

 

Ua ike ae nei kakou, aohe pii o ka puu oia aoao, no ka mea, ua uha ki ia ka hui oia honu, oia ke kumu i pii ole ai ia aoao o ka puu.

 

Ke hoomau la no o Kana i kona pii ae malalo pono o ka puu, a ua hele ua Kana nei a kau like me ka aoao pii ole e ka puu.

 

Ma ke kauoha hoi a Kapepeekauila i na honu, e kokua kekahi i ***kekahi.  ua neole aku ia o honu Kuaeʻaeʻa.  a aole oia e haalele i kona aoao.

 

Ina oia e haalele ana, a hele ae ma ka aoao o kona hoa e kokua ai.  e emi iho ana kana aoao o ka puu, a he mea ia e nui loa ai ka hana.  e aho no wau e hoomanawanui hookahi u.  kaʻu aoao, i ole ai e emi iho kaʻu aoao.

 

Ua hoomau iho la no ia honu i ka upai i kona mau hui, no ka hoopii ana i ka puu iluna.

 

He mea oiaio, ke pii la no ka puu iluna.  aole nae he manaolana no ko lakou pono.

 

E pau ana lakou i ka luku ia e ke koa kupanaha a lakou e ike nei i keia wa, a ua kau no hoi ka lakou weli me ka hopohopo nui no ka @@@@ aku i ko lakou hopena.

 

Ma ia ike ana o Kapepeekauila e hoea io mai ana paha ka hopena o lakou, no ka mea hoi, aohe pu o ka puu, kahi e kau ai o ko lakou manaolana.

 

Nolaila, ua kauoha ae la oia i na kanaka a pau loa o luna o ka puu, e hopu like na lima i ka pohaku.  a hailuku iho i na pohaku maluna pono o ke koa e pii ae nei.

 

Ua hooko na kanaka a pau o luna o ua puu hana apiki nei.  i ke kauoha a ko lakou pukaua.

 

Iloko o kela manawa, ua hiolo like iho la na pohaku, a me na pohaku i maa ia mailuna mai o ka puu.

 

Ua hoolele ia mai la na ihe laumeki, na polohu maluna pono o Kana, ko lakou hoa paio.  ke lawe la ka akau, ke hiolo nei ka hema, a ua hele hoi a ku kaina o na kanaka oluna o ka puu.

 

Ua pouli o lalo o ka puu i ka lepo a me na pohaku e hailuku ia iho ana maluna o Kana.

 

A heaha ka mea i loaa mai ma keia kaua huliamahi ana?  O ka poe o luna o ka puu, aohe mea i loaa, aohe i eha o Kana ia lakou.

 

Ke hoomau la no o Kana i kona kulana pii, a pela no hoi kahi honu e hoopii nei i ka ouu.

 

Ua kaomi iho la kahi lima o Kana i kahi aoao o ka puu, me kona manao e like i ko Kapepeekauila ikaika e kaulana nei.

            Aole i pau.

-----

 

HE MOOLELO NO BURO A ME ROE, NA ILIO HANU MEHEU POLOLEI.

 

KA LAUA HANA ALOHA I KA POE PILIKIA MALUNA O KA HAU - KO LAUA PAIO ANA ME KA MOO NO KE OLA O KEKAHI KAIKAMAHINE, - A ME KA MAKE ANA O BURO KA ILIO MUA.

 

Hoomau aku la no ua Toronoto nei i ka hele ana a hiki wale i kona hoea ana aku malalo pono o kekahi kumulaau e uhi paa ia ana e ka hau, malaila, hoomaha iho la oia no ka maluhiluhi a me ka makahiamoe pu.

 

Iaia e hoomaha ana, a i ka hala ana ae he mau sekona pokole mahope iho.  me he hanehane la, lohe ae la ia, me he @@.  ala i kahi mamao loa.  ka leo o kana mau ilio, alaila, puiwa ae la oia me ka hoolohe pololei loa ana aku no kahi o ka leo i pa-e mai ai.  a lohe pololei loa aku la oia, aia ma kona aoao akau-hikina.

 

Haalele koke iho la oia i kona wahi e hoomaha ana, a hookolo pololei aku la oia no kana wahi i hoomaopopo aku ai i kahi a ka leo aoa o kana mau ilio i pa-e mai ai.

 

A iaia i kaawale loa mai ai mai kona kulana mua mai.  hoea mai la ia i kekahi wahi oneanea pu.  aole hoi e uhi ia ana ia wahi e ka hau, aka nae, he ma-u pu ka lepo.

 

Ke hookokoke loa mai nei ka leo o ua mau ilio ia imua o na Toronoto nei, a ma ka hoomaopopo aku a ko laua kahu, me he la, he hana weliweli loa ka laua e lawelawe ana a i ole, heaha la i ka noonoo ana o ua Toronoto nei.

 

Ke ano wehewehe ae nei kaiao, a o ka leo ikuwa o na manu noho anu.  ke hoomaka mai la ia e kupinai, a o na kehau anu huʻihuʻi a me ka haule-hau.  ke alapino mau nei no ia me ka hala ole; a oia no hoi ka ua Toronoto nei i hoomaopopo iho ai  ua kaa loa mai oia ma kekahi huli o ka aina kahi hoi aole i uhi paa nui ia e ka hau.  a e hele ana hoi kona mau kapuai iluna o ka honua lepo, aole hoi iluna o na apana hau.  e like me ia ana i hele mai ai ma ia po.  A e ike powehiwehi loa mai ana oia i kahi he mau mile i kana hoomaopopo mai.  he uwati e punohu ae ana. a hoomanao ae la oia, he kanaka ko ia wahi.

 

A oia no hoi kona wa i lohe ae ai i ka nunulu me he helena nui ala o na kino kanaka e apuepue ana no ko lakou ano hope loa, a o ka leo aoa a kana mau ilio. me he la. ua ano ha ia, a o ka mea apiki i kona noonooana, oia no kona lohe ole ana i ka leo o kekahi o kana ilio, oia hoi o Buro.

 

Ua hoohikilee ia oia i kona lohe pu ana aku i kekahi leo uwe kapalili o kekahi wahine. a e pu-a pu ae ana hoi ia leo uwe, i ka wa o ka leo o ka ilio e aoa aeai.

 

Na keia mea hoolele hauli a ua Toronoto nei i lohe aku ai, hapai hikiwawe ae la ia ikona mau kaina wawae, no kona ake ana e hoea koke aku ma kahi kokoke aku i kahi o keia leo uwe ana e lohe nei.

 

E like me ka mea i hoakaka ia ae nei ua wehewehe loa ae kaiao ia manawa, aia hoi, e ku aku ana maluna o kekahi ahua au me ka naka haalulu nui ua Toronoto la,  a e mili ana oia i ka makao kana pahi o puuwai holoholona @@ ka maopopo ole o kana mea e ha@ ai.

 

O ka mea a ua Toronoto nei e ike nei, oia no kona ike na aku i kekahi moo nui e wili ana i kona kino holookoa i kekahi pohaku nui a ka launa ole, a i hele hoi kekahi hapa o kona kino a weluwelu liilii, a e waiho apanapana ana hoi kona huelo me kiheʻaheʻa ana o ko koko.

            Aoli i pau.

-----

 

HE ANAINA HOOMANA MA BRITS HALE.

O na Halewai i malama mau ia iho nei ma Ariona Hale, ua uwai ia ae nei ma Brits Hale, ma ke kihi o na alanui Moi a me Kamilea.  E hoomaka ana ma na Lapule a pau ke anaina haipule i ka hora 10, o ka haiolelo ana i ka hora 11, ma o ka mahele olelo la, a i ka hora 7 ahiahi no na mea a pau i lohe i ka olelo haole

            Lunakahiko A Haws.

-----

 

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau.  eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei.  kekahi lio ka puakea, lae kea, elua wawae keokeo hope, elua wawae hope paa i kapuai-hao; hao-kani NA. akau.  O ka mea, a mau mea nona keia lio, e pono e kii koke mai, o hala na la he 15.  e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 8 o Augate. 1891, ma ke awakea Poaono. hora 12.

            DAVID KAOAO, Luna Pa Aupuni

Iulai 23.           3ts d*.

-----

 

NAWAHI & HUNTSMAN

NA LOIO LAHUI!

Ua makaukau maua e kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia kivila a hewa paha; a e  ko@ a e hoopii aku ma kekahi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku @e ike i @.  Aia no ko maua keena Loio ma ke kii akau o na alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu.  Na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a 3pm., ma ke Poaono nae e pau ana i ka hora 12m.

 

O na hana a na aina, mahele aina a me ke kaha ana o na kii a me ua palapala aina a pau ua waiho aku maua na ka Loea Ana Aina a Civila Enekiniz kaula na R. W. WILIKOKI e lawelawe, a e hooko me ka eleu.

 

No na mea i koe, e kipa mai no ma ko maua keena nei e kuka pu ai.  O maua no me ke aloha.

            J. NAWAHI me D. L. HUNTSMAN.

Honolulu, Iune 3, 1891.                      208-dtf.

-----

 

Ka Buke Akeakamai.

. . A O . .

KE KI GULA

NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO HIHIHI I HULIIA E KA NOE AU O KE KANAKA.

KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hooulua, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.

MAHELE o ka Buke.

MAHELE I.

ZODIALOGIA - Hoike Ouli ma na kaulana Mahina.

MAHELE II.

NAEVIALOGIA - Hoike Ouli no ka Ila o ke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA - Ka hoike Ouli ma ka Hoonohonoho Huahelu ma ka Helu Kabala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

MAHELE VI.

Ke Arimatika Kamahao

J. M. POEPOE.

-----

 

NA HUI KINIPOPO.

Iulai 25            Kamehameha vs Honolulu

   "      1       Hawaii vs Honolulu

   "      3       Kamehameha vs Hawaii

   "     15       Kamehameha vs Honolulu

   "     22       Honolulu vs Hawaii

   "     29       Kamehameha vs Hawaii

-----

 

Olelo Hoolaha.

Ua makaukau ka mea nona O-inoa malalo iho, e hana i na Pna HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

            J. BOWLER

Sept. 22, ʻ90, d - 1y*

-----

 

H. P. K. Malulani.

HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai.  E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihao, e hoene au me ipo la, a Hamakua au i ka laʻi o Kukaiau ma ke alo o na pali.  E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.

-----

 

HOOLAHA KAI KONOHIKI.

Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.

            Owau no, PAULO ISENBERG.       3ms-d.

-----

 

HE KUAI MAKEPONO.

I keia la 13. e kuai aku ana na mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko laua halekuai ma ke kumukuai makepono loa.  i ike ole ia ka lua ma keia kaona.  No elua pule wale no.  mamua o ko maua nee ana aku.  O na ano waiwai a pau, he mau waiwai hou loa, a me na ano paikini o kela a me keia ano o na keonimana.  Na Hulu, na Papale, Papale kapa, na naikini o na Lede, i konohinohi ia me na ano like ole.

            EGAN & GUNN.

July 13, 1891.              235-tfd

-----

 

Hoolaha Hookapu.

Hoolaha Hookapu.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hopo paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

            Owau no me ka haahaa,

            MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.           3mo-d.

-----

 

OLELO HOOLAHA.

            1.  E ike auanei na mea a pau.  eia oia ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi lio k, keokeo kikokiko kua nalo huelo poomuku hoailona kuni ano-e ak. uha hope.

 

            2.  Lio k. ulaula hauliuli kiko keokeo ma ka lae e 2 wawae keokeo hope hookahi waiwai keokeo mua hema kiko keokeo ma ko kua.  aole hoailona kuni.

 

            3.  Lio k. ulaula lae kea olua wawae keokeo hope 3 wawae eleele mua hoailona kuni ano-e ak.  uha hope.

 

            4.  Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae kikokiko keokeo ma ke kua 4 wawae eleele hoailona kuni C. J. ak.  aia ma ka aoao akau o ka ai.

 

            5.  Leo w. ulaula lae kea 4 wawae eleele huelo poomuku hoailona kuni ano-e ak. uha hope.

 

O ka mea a mau mea paha nona ke ia mau lio e pono e kii koke mai ina aole e kii koke mai a hala na la he 1, alaila, e kuai kudala aku no wau ma ka la 18 o Iulai M.H. 1891 awakea Poaono hola 12.

            David Kaoao, Luna Pa Aupuni.

281 6ts-d*