Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 251, 4 August 1891 — Page 2

Page PDF (1.03 MB)

This text was transcribed by:  Betty Yang Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

 

Honolulu , June 22, 1891.

            I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1880.

            O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wa no ka Manawa e pau ana ii Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1891.

            O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.

            O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope ii uku ai.

            Ma ke Keena o ka Oiliana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau.

                                                JOHN C. WHITE.

                                    Luna Hooponopono Oihana Wai

                                                223-24ts.

 

NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS!

 

            Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.

            E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.

            Penei ka waiho ana keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tanatalus.

            Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookai, i-hapa eka a ka 11½ eka a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kapuai.

            He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i hanaia iho nei, a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa.  Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka oiuoiu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mae apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pua, a peia aku.

            Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi paleua o ka aina.

            E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pekahi i ka mea e makemake aua e nana i ua mau aina la, ma ka ninau ana ma ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na kumu kuai hookumu ma ke kudala, na olelo e ae, a pela aku e loaa ai.

                                                C. N. SPENCER.

Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891.           6ts-d.

 

JUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA MALUNA O NA

AINA PA HOME, A MAWAENA O NA AINA O KALOKO, HALEOHIU A ME

KAUPULEHU, N. KONA. HAWAII.

Ma ka Poakola, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o Kaloko.  Haleohiu a me Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku a eiei mai paha, Kona Akau, Hawaii.

NA KUMU: No 15 makahiki, he $60 ke koho mua no ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.

            Ua kuai ia ua hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana, na hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo, ke lawe nona a ke holilo aku a pau a i kekahi mahele paha a ua aina la, no ua mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimilima.

                                    C. N SPENCER.

                                                Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 11, 1891.         236 4t-6.

 

HOOLAHA I KA POE HOOKAA AUHAU.

 

            Ua hookaa ia o L. Jas. Alett i keia la i hope Luna Helu no ka Apana o Koo iau-loa Mokupuni o Oahu, ma kahi o W. C. Lane, i haalele mai.

                                                C. A. BROWN.

                        Luna Helu. Mahele 1, Mok. Oahu.

Apenoia-

                                    SAMUEL PARKER,

                                                Kuhina Waiwai.

Honolulu , H. I. Iulai 28, 1891.           3ts.

 

            Ua hookohu ia i keia la o JOHN L. KANAKAOLUNA i Luna Haawa Palapala Mare, no ka apana o Hamakuamokupani o Hawaii.

                                                C. N. SPENCER.

                                                            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 28, 1891.        

 

Ua hookohu ia i keia la o JOHN NAHINU Luna Haawa Palapala Mare, no ka apana o Kona Hema, Hawaii.

                                                C. N. SPENCER.

                                                            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 28, ‘91.           247-3t.

 

            Ua hookohuia o Geoge P. Kamauoha Esp., i keia la i Agena e lawe i na Hooiaio i na Olelo Aelike Hana no ka Apana o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii.

                                                C. N. SPENCER.

                                                            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 30, ‘91.           249-3ts.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO, E. BUSH.

 

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POALUA, AUGATE 4, 1891

 

KA LA HOIHOI E-A

 

            Ua Malama ia he paina ma Ewa i ka la 31 iho nei o Iulai, ma kahi i kapaia “Ka Ululaau o Reymona.”  He mau haneri ka nui o ka poe iholo aku mai Honolulu aku, ma ke Kaa Ahi.  He hula haole, he ai, a he launa a hoonanea na hana, i hoomakaukau ia e na hoahanau, Haila a me Star Kapu.  Ua ai ka poe i hele aku a haalele wale; ua hula, a huahuha a pau kea ho; ua hoohia aku a hie mai, aole nae hoi i oi aka mamua o ke ana hoopono.

            Ua maikai na mea a pau, a ua olelo ia mai, na Dilinahama a me na keiki Papa a Kapu, keia mau hana, hooluolu ii ka poe e makeake ana e hoohala Manawa a e hooluolu, no hookahi dala wale no.  He emi keia, oiai, he iwakaluakumamaha mile o ka holokaa ana, a he komo wale hoi ko na kohi kelekele a me na hoolua a Kawewehe i hoomakaukau mai ai malalo o kana mau alakai ana me na keiki eleu kuene ona.

            E hoomau ia aku ana keia paina ana, a pela aku, i kela a me keia mahina, a oiai, ina e mau ke alakai maikai ia ana o na ahaaina e like me keia iho la, aole a makou hole, aka ke hooia aku la, e aho ia.

 

Aole e Hiki Ia’u ke Paeli Hookahi ke ole Oukou e Laulima Mai.

 

            He olelo keia i haule iho mai ke alii ae, oiai oia e kamailio ana imua o kekahi anaina ma Hana.  Iloko o ka nui olelo, he io ko keia olelo a he olelo naauao, e kalokalo ana i ka oluolu o kona mau makaainana e kokua mai iaia a me kona supuni e hiki ai na hana o ka lahui.  He olelo oiaio no hei, a he puana olelo kalaiaina, i oi ae ka naauao mamua o ka makou i hakilo ai iloko o na haiolelo a kona hoahele Kuhina a me na kakaolelo o kea lo kaahele o ka Moiwahine.  Ua oi aku kea no a me ka hohonu o keia wahi mamala olelo mamua o ka na waha pala a me na puniu olohaka ino o Kaunalewa e kaahele ana me ke alii.  He minamina makou i ka panoa o kea lo kaahele o ke alii i kana huakai hooulu a hooiaupai aina: a he ku ko hoi i ka aka, ke hoolohe aku i kea no o ke kalaiolelo ana a kona mau kilo, kuhikuhi puuone, a kalaiaupuni hoi: me he la ke ‘lii ua nele loa i na kanaka makua i maa i ke kilo ana, kalai ana, a pela aku, a he poe kamalii ai-waia wale no koe, a oia poe kana i wae iho nei, e hele pu me ia e kakoo i kana mau olelo alii imua o na makaainana.

            Ua mahalo makou i ka haule ana mai o keia olelo mai ke alii mai, aka, aia ma ka hoohana ana aku a ke ‘lii kahi i waiwai olo ai ka olelo nani a manao maikai.  O ka waipahe, ka lihaliha, a me ke anapanapa o ka olelo, he mea ole ia, ke ole i hooia ia me na hana.  Ma keia wahi makou e kalai aku a, maluna o keia mamala olelo.

 

NA HANA EEPA O KE AU MALAMALAMA.

 

            E ka lahui Hawaii aloha, o ke poo e kau ae la maluna, he hoike ana ia no kekahi moeuhane, a penei kona ano:

Ma ka auina la o ka Lapule iho nei, oiai kekahi makai o ka Halema’i Pupule e hooluolu ana iaia iho, a iaia no a hihio iho, ua ike koke aku la kona uhane i keia kanaka i ka hele ana mai imua ona a olelo mai la e ala ae, a e ku aku i kekahi puolo aia iloko o ke kiowai o Wailuakio; oiai he make ia no oukou.  Ua puoho ae la ua makai nei, a hele aku la e nana he oiaio paha aole paha.

Iaia i hihi aku ai i na luawai la, ua wehe ae la oia i kona aahu a lele aku la iloko o ka luawai e auau ai, aia hoi, ua loaa io aku la keia puolo, ua komi ia i ka pohaku.

Ua lawe me la oia i keia puolo a kau i kula, a o kea no o keia puolo, penei: He elima la-i, ka wa-hi o waho, a he kumimi, ohikiaumoana, awa-hiwa, i’a-ula, kumu iimukala ko loko ukana.

O keia ae la na mea oloko o ua puolo ala, o ke au o Waawaaikinaaupo ma, a ma keia wahi ke kamailio aku nei makou imua ou e Hawaii ponoi.

O ka wa hea ka wa e pau ai o kou eepa, e na leleiona o ka waapae, oiai he au keia o ka malamalama oi kelakela e pahola nei maluna ou e Hawaii ponoi, e ke 71 hoi o na makahiki o ka olelo o ke ola i pahola ai maluna ou e ka lahui Hawaii.

           A i ka wa hea la e pau ai keia mau hana pegana, maluna o na kiaiulu ou e Hawaii nei.  E kela kanaka poupou, puipui o ke kino, hoopau koke oe i keia hana au i hana iho la, oiai ua maloo ae la na iwi o Hua i ka la, a aole no hoi i keia no ka lehulehu, a pehea oe i makemake ai e hookomo i kau paolo hoomanamana iloko o ka waieinu o ka lehulehu.  Nolaila, e ka makamaka o e hoopau loa i kau mau hana daimonio lapuale, hilahila ole o keia ano, oiai o ko ka LEO kuleana ia o kea o aku, o ka lohe ke ola, a o ke kuii oia ka make.

 

            He leo kauoha, ke hai ia aka nei i na mea a pau e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO, e hookaa koke mai i ko oukou mau keena i koe E hoolohe i keia leo o i mai auanei no hoike mua ole ia aku ka hewa.

                                                Ma ke kauoha

 

            Ina Luna iawe pepa a pau o KA LEO, ka hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, i na o ka luna, a mau luna paha o oukou he koepa papa kaua o ka la 8 o Iune nei, e hoihoi mai i ke keena me.  Ma ke

 

NU HOU KULOKO.

 

            E niau aku ana ka Malulani no kona mau awa maa mau o Maui a me Hawaii, i keia kakahiaka ii ka hora 10.

            Ma Maui, ua komo aku la kekahi keiki pukiki elima makahiki iloko o wiliko a paki liilii iho la.  Manaonao wale.

            Eia mai ka moolelo o kekahi puolo hoomanamana i loaa ai iloko o ka lua wai o Wailuakio i ka la Sabati nei.  Ino mohi-moa, kakele mai-pa.

            Ei a eke Zealandia ke hookokoke mai nei, i hakalia no a makili ae ka la i keia kakahiaka, o ka loaa no ia o na, mea hou o na aina e mai.

            Ua makaukau makou e hoike aku i ka moolelo piha o ke Kamahiwahine Abigaila Kalanikuikapooloku, i ku like ai hoi me ka makou i hoolaha mua aku ai.

            Ua lohe mai makou, ua nuha ia na makai, no ka lawe ia ana elima dala a me hapalua no ka papale a lakou e papale nei, nui mai ka pilikia o kea no hana keia.

            I keia la e ku mai ai ka mokuahi Zealandia, mai Kaleponi mai, a me he mea ala o ke koa kaulana mai ana kekahi o Hawaii maluna ona, oia hoi ka Hon. R. W. Wilikoki.

            Aole i lohe ia ka leo o ka hana ma ka Ema Kuea i ka ponei, oiai, ua kono ia mai la e hele aku e hoolealea i ka mare o Stevens-Barnard he mea kaikai ka mare no na mea apau.

            He anaina hulahula kai malama ia ma Mililani Hale i ka po nei, ua nui ka poe i hiki ae malaila, pela mai ka makou mau ilio hanu mea hou o keia mau la, oia hoi o Buro a me Roe.

            I ka hora 4:30 o keia kakahiaka, i haalele iho ai ka huakai alii ia Honolulu nei no Waimanalo ka pahu hopu.  Ua kau aku ka Moiwahine, na Keiki ALii a me ka huakai alii a pau, maluna o ka mokuahi Kamaki.

            Ua loaa mai ia makou ke kope o ka haiolelo a S. K. Ka-ne Esp., e pili ana no ka la 31 o Iulai i hala, a no ke kowa kupono ole o ka kakou hiwahiwa i keia kakahiaka, nolaila i hoolaha ole ia aku ai, apopo nae pulelo aku.

            I ka hora 4 a me ka hora 5 o keia ahiahi e unu aku ai o Keaumiki laua o Keauka o ka Moana Pakipika nei, i na moku malalo iho: Kalaudine no Kahului.  Likelike no Hakalau, Hilo; Mikahala, Waialeale a me Maki no Kauai.

            He 145 ka nui o na ohua a ka mokuahi Calandine i hii mai ai no Honolulu nei i ka lakapule iho nei, o ka mea nae i nui ai na ohua, no ka poe ii holo pu aku nei me ka Moiwahine i Hana Ua Lani Haahaa.

            Aia ma ka puka aniani o ka hale kuai o Makanani kekahi ki o ka Moiwahine Liliuokalani.  He kii maikai keia o ke laii.  Ma Ladana kahi i hana maiau ia ai e ke laila mau pena kii kaulana, a na ka Hon. S. M. Damon ua kii nei.

            O na mea hana lua wai aniani i manao i ai e eh maluna o kekahi apana aina a ka Moiwahine Kanemake i haawi manawalea ai, ua lawe hou ia aku la a luna o kekahi apana aina o ka Moiwahine Liliuokalani, aia ma Waikiki keia lua wai aniani e eia ia aku ai.

 

WHAT ARE THE MINISTERS DOING TO EARN THEIR SALARIES?

 

            The necessity for the consideration of questions of vita importance to the welfare of the country, demands strict attention to duty on the part of every member of the Cabinet, and more especially that of the Premier.  It is due to the people that her Majesty’s advisers should have inaugurated ere this a policy, something that will restore confidence among all classes of her subjects.  The last Legislature, forseeing the necessity for a reconsideration of our treaty relations, passed by an almost unanimous vote a resolution directing the cabinet to endeavor to extend our commercial relations with the United States, and in no wise prohibiting treaty revisions with other countries.  The editor of this paper said then that there was not need for political treaties, but the country required an extension of our commercial treaty relations with the United States.  The opportunity for obtaining what Mr. Blaine was willing to do for Hawaii was destroyed by the attempt of the Reform administration to make political alliances, under cloak of a commercial treaty with our great and good neighbor, for the selfish purpose of maintaining political supremacy in the hands of the leaders of that party.

            Now, however, the golden opportunity opens up to our embryonic premier to show his statesmanship and to initiate a foreign policy that will restore joy to the capitalist, contentment to the agriculturist and grazier, and hope to the mechanic, laborer and people throughout the country.  What Hawaii needs is full reciprocity with the United States, or eventually free trade.  We want all our producers to be admitted duty free into the United States, as nearly everything is now received here from that country.

            In view of the prospects before us of a general depreciation of values and loss to nearly every product of the country for the want of a profitable market, it behooves our government to embrace the opportunity afforded them of retrieving our waning fortunes, and of embellishing their biographies with the everlasting remembrances of a grateful people.

            Why is the Cabinet not attending to this matter?  The golden opportunity has come unobserved by our Nestors.  Our ministry seem to be better adapted to play the role of courtiers at her Majesty’s Court, than of men suited or capable of appreciating their duties as public servants.

            If Hawaii is to receive the benefits of the reciprocal exchange of commodities which nations are endeavoring to make between one another, her rulers should arouse themselves from that lethargic condition which they have been in since they took office, and apply themselves to the task of opening up negotiations for full reciprocity or free trade with the United States.

 

            Ua lohe mai makou ua make aku kekahi o na keiki papa o ka moku a Manokalanipo, Mr. John Lowell.  Ua lohe wale mai no makou i keia mea mai kekahi mai o na makamaka mai Kanai mai, aka, aole he leta i hiki mai i kekani o na nui kini o ka aea i oleloia ai