Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 251, 4 August 1891 — He Moolelo No KAMAPUAA. [ARTICLE]

He Moolelo No KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIU LA ME HINA —KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUA- - NIHO—KA HOA PAIO HOl O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.

O oe ia e Haanun, e Haulani E Haalokoloku Ka Mano e ka I*a nui E ui, e Uilani " Ko inoa ia e o naai. Aia a pakolu ia ka nui o ka Kuolokele haawe kowali, alaila like aku me ka Kamapuaa haawe kowali ka nui. ___ I aku 3a o Kamapuaa i kona kupunakane, e komo ae hoi paha ou mau lima e Kuolokeie iloko o ka haawe a kaua, a haele aku hoi kaua. Aole paha i hiki ia'u kefa haawe nui a ka launa ole, ke manao nei au o ka mula loa keia o ka haawe nui hewahewā loa a*u e manao nei e haawe, aole paha e hiki ana ia'u, wahi a kona kupunakane. Ole loa no ka hoi oe, ke makau honua nei o$ i ko kaumaha, aole ia hoi i hoao a hiki ole, he nani hiii ole ana hoi ie ua hoao ia. Me ia ni.\ o ka lana apa ana i ke "kowali rae kaunoa, kB hele ala ka la mahope o ka aina awakea. A i ke komo ana aku o na lima o Kuolokele iloko o ka haawe kowali a laua. ua kauoha aku la o Kamapuaa iaia e moe malie. Aia a kena aku o Kaina iaia e ala ae e hapaii ka haawe kowali a & laua, alaiia, ala ae a hapai i kela haawe. j I kela manawa a kona kupunakane e moe mal,e ana, ua kapakapa ae la o Kamapuaa i na kupunakane ona, e lawe kkou i ke kauinuha o ka haawe kowali h Kuolokele. | Kolaila, ua hooko na kuuunaka-1 i ka leo kauoha a ka lakou moo-!

puna. Ia manawa i kena - aku ai o Kamapuaa ia Kiwlokele, e makaukau e uumi ka hanu, i make ka boa paio. E make ka leo, ke namu, ke nawa, kahuki} pa'o laau, o k$ kuli ka make o ka loihe ke-ola, hookuli no oe e Kuolokel», make no ia'u i ka moopuna puaa a Kamaummniho, 3E hoolohe, ano « onioni. e uiui, e e« e kil iluna a maloeloe, e ku a e Kuolokele. E ke kanaka ikaika o ke kula o Kehumoe, e moea imua a loaa ka i'a a kaua. He i'a kanaka na ke akua ia e ai a he Ta loko o ke kai, na ke kanaka ia i'a e ai. Ua ku io ae la kona kupunakane, ma ke kauoha hoi a kana moopuna, a i kona i ku ae ai iluna, he oi ka mama o ua haawe kowali nui nei a laua, ana hoi i maka'u mua ai, he mea haohao nui ia i kona manao. i ka lilo o keia haawe kowali nui. he mea mama loa. Uf hele m ai 1 a laūa, a hiki i Aiea, heie mai la laua a kahawai o Halawa, ua make Wai loa ia o Kuolokele. I aku la oia ia Kamapuaa, e hookaua maanei. e makemake ana au e inu wai. ■ Ae, ua pono, wahi a Kamapuaa a auhea aku auanei kou wai e inu aku ai, no ka mea, ke ike nei kaua he kahawai maloo keia, aohe wai, aia paha a hiki mai ka hooilo, ka wa ua, alaila, leaa. ka wai o keia kahawai. I aku la kona kupunakane, he hi punawai no ko keia kahawai,.ai ae maluna pono o ke kahawai. 0 ke kamaaim nae kai ike, aole o ka malihini. ? Owai ka inoa o ia punawai ? Aohe inoa E heie ana kaua e nana ia punawai wahi a Kama. Ua hele aku la laua a hiki i ka p nawai, a i ko laua hiki ana i ka punawai, he uliuli lipolipo maikai ka wai. * A hoomaka koke aku la o Kuolo kele e inu i ka wai, ma ke kulou ana o kona poo ilalo, me kona nape ino ana i ka wahi, a hiki i ka lawa ana o kona makemake inu wai. 1 ka ike ana o Kamapuaa i keia noke ino o Kuoiokele i ka wai, mino aka iho 1h oia, a, i ke ea ana ae o ke poo o Kuolokele, a ike ae la i ke ano akaaka o Kamapuaa, nolaila, ua ninau ae ia oia, heaha kau e ikaakamei? Aole, e akaaka ae ana hoi au ia oe, i ko hnie ino i ka inu ana i ka wai, nolaiia ea. ua loaa iho la ka inoa o keia panawai. A owai ka inoa, wahi a Kuolo- j kele ? Eia ka iooa a'a e manao nei, o < hea ia i kaia imnawai o ka | inoa, e bea ia oia kainoa o keia pu- | nawai e na hanauna ma keia hope ' < aku. j O Kamapuaa ka mea i kapa i ka i inoa o keia punawai, a ma ka muo- j

I- | lelo o Keinohoomanawai laua o Kalelealuaka. - f Ma keia punawai o Napeha i loaa aku ai i» Kaleiealuaka» o Maliu ke kaikaieia kuapuu o Kakuihewa, a ! nana i lawe aku ia Maliu, a hiki i Puuokamalii hoonoho malaila; oia no kahi ilina kupapau maluna aku o ka liale pupule, E oluolu kou mea heluhelu e ka* la mai i mea kakau T he eiua wale no moolelo o Hawaii nei e loaa ai ka inoa o keia punawai. O ka rooofeio o Kamapuaa a me Keinohoomanawanui laua o ICalelealaaka. A i ka pa&'ana o ko Kuolokele inu wai a»a ua hoomaha iho laua * kuu ka nae, a hoomaka aku la laua e hele a hiki iluna o Kapukaki. Hele aku nei laua nei a hiki.i ka ihona o Huluomanu ke kahawai, Kapapakole ke ahua, o Kealapu pu a Kihaapiilani, kahi piina pali a kau iluna, a loaa aku o Kapapakolea. O Kealakipapa pupu a Kihapiiiani uia i Molokai, o Kealapupu a Kihapiilani ko Oahu nei. E loaa no keia m a u alapupu, ma ka moolelo o Kihapiilani, na alii nui o Maui & Kamamawalu. Ua hele mai la laua a hiki i Moa nalua, ke hele ala ka la e ahiahi, nolaila, ua hoōinau aku la no laua i ka hele ana, a hiki i Kahauiki, a hele aku la no laua nei a hiki i Kalihi, ma ia wani kapoo ko laua nei la.

E hele aku kaua a moe i Kapalama, aao hoi la, alaila hele loa ! aku hoi i kahi o na alii, no ka mea he kaou kahi o na alii i ka po, hoea no ke kanaka ilai.la, he make wale no ko laila, wahi a Kuolokele i pane mai ai. f Aole pela,. e hele akn no kaua a moe ma kahkhale e ae, wahi a Kauia puaa. He maka'u au i na alii i ko kaua liele aku ika po, o lohe ia mai kaua, aiaila o ko kaua pilikia mai no ia. Aole kaua e makau, he punahele hoi oe i na alii Ae, he punshele io no au i na alii i ke ao, a aole hoi i ka po e like me keia au e hpopaakiki nei e ka moouuna. I loihi kaua i kou kamailio, ina Uaua e heie, aole ia Jie mea hooloihi kamailio. Ke ike nei Kuolokele i keia wa, ke ano pii la kona kokoolua ia īa nei, nolaila, ua ae wale aku la ao keia. Ua hele aku la laua a hiki poeleele i Leleo, h«le aku la no laua nei a au aku lr i ka muliwui o Makaaho. mauka jki iho o ka uwapo a Kauiika. Ta i:aj>eku ae la o Kamapuaa i k<Mia inau wawae iloko oka wai, ma ke ano heonakeke i ka w,v, a kahea mai la na kanaka o ke alii, me ka ninau uu ana mii ia laua nei. K Aole i pau.