Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 257, 12 August 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

                                                                                                                                         HONOLULU, JUNE 22, 1891.

        I kulile ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.

        Ona mea a pau e lawe nei i ke kule ana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku w@ no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a na kupono e hoo kaa ia ma ke Keena oka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1891.

        O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku'i ia aku ana no he umi pa nane@@ keneta.

        O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i @o lakou likiki hope i uku ai.

        Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na auhau.

JOHN C. WHITE.         Luna Hooponopono Oihana Wai    223-24ts.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O AINA AUPUNI E WAIHO LA MAWAENA O HUMUULA A ME WAIPUNALEI, HILO, HAWAII.

        Ma ka Poaha, Augate 6, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke komo'na alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai ka hoolimalima o na aina aupuni e waiho la mawaena o Humuula a me Waipunalei, Hilo, Hawaii, nona ka ili he 375 eka, oi aku a emi mai paha.

        Ka manawa ---- he umi makahiki.

        Ka uku koho mua ---- $100 no ka makahiki e uku @@a ia i ka hapa makahiki.

        Ua hoomoe ia ka manawa o ke kuai ana a hiki i ka Poaha, Sepatemaba 10, 1891, ma ia hora no a maia wahi no.

C.N. Spencer, Kuhina Kalaiaina    Keena Kalaiaina, Aug 6, 1891.      td

 

        Ua hookoho ia aku i keia la o Mr. George Ross i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o James Chamlers i haalele mai.

        Penei iho la ka Papa e ku nei:

                C.M. Leman, Luna Hoo@ alu

                W.G. Walker

                Geo. Ross.

C.N. Spencer, Kuhina Kalaiaina, Keena Kalaiaina, Aug 1891.  td

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA MALUNA O NA AINA PA HOME, A MAWAE NA O NA AINA O KALOKO HALEOHIU A ME KAUPULEHU, N. KONA, HAWAII.

        Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o Kaloko, Haleohiu a me Kaupuleho nona na eka H60, oi aku a e@@ mai paha, Kona Akau, Hawaii.

        NA KUMU:  No 15 makahiki, he $60 ke koho mua no ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.

        Ua kuai ia no hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ke hoolimalima, ke komo, kelawe nona @ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o na aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i ua hoemi, kupono mai ka uku hoolimalima.

C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.       Keena Kalaiaina, Iulai 11, '91.        236 41-d.

 

KUAI HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI OKAAPOKO, APANA O HILO HAWAII.

        Ma ka Poakolu, Sepatemaba 6, 1891, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ana ka noohinahina o kela apana aina aupuni o Kaapoko, e kokoke ana ma ke poo o ke alanui aupuni, iloko o ka apana o Hilo, Hawaii.

        A o kona ili he 100 eka, a oi a emi mai paha.

        Ka manawa hoolimalima i koe he @@ makahiki.

        Kumu koho mau he $@90. a e aku maa ia ka hoolimalima i kela a me keia makahiki.

C.N. SPENCER      Kuhina Kalaiaina.   Keena Kalaiaina     Aug 8, 1891.        @{unreadable]

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKOLU, AUGATE 12, 1891.

KA LEHULEHU KUE I KA POAI WAIWAI.

        Ina e mau ana keia ano o ke auaupuni Hawaii a hiki i ka Poakolu mua iloko o Feberuari, 1892, alaila ia wa e koho ia ai he poe Alii a he poe Lunamakaainana o ka lahui.  O ka poe e kohoia ana ia wa, a me ka poe hoi e mau ana mai kela kau mai o na 'lii, o lakou ana ka Hale Ahaolelo no elua makahiki mai ko lakou koho ia ana.

        Aole no hoi i kaa mamua o ka manawa ka ike ia ana aku o na ouli manao kalaiaina e oi kelakela ana iloko o keia nau holo balota aku, a aole no hoi he mea pohihihi i ka hoomaopopo aku i na hoailona o ke kahua o ka paie e hiki mai ana.  Aole he kanalua ana, o ka mamala olelo oka mokamoka mawaena o na aoao kalaiaina elua, oia no "Ka Lehulehu kue i ka Poai Waiwai."  He mea moakaka loa ua hoohana aku hoi ka poe waiwai a poe mana e noho nei iloko o ka aina i ka lakou mau hana hao wale i ko hai pono a hiki i kahi e kono ana i ka poe i haowale ia e kapae i ka nanamaka i keia mau hana, a e ku aku hoi ne poohiwi a he poohiwi ma ka lalani hookahi, e pale aku i keia mau hana i ole ai kakou e anai ia a pili i ka honua, a hoolilo ia hoi e like me na moo, e kolo hele iluna o ka ilihonua, ilalo ke alo, a i mea hehi wale, na ka poe i hoopomaikai ia maluna o na hana haowale a a hooluhi hookina hana i ka poe aku nona ka ikaika i ku ai ka waiwai ma ka lakou aoao.  Ua hele aku nei hoi ke kulana o ka "paio pio ole" mawaena o ka mea ilihune a me ka mea waiwai, a na puni ke ao, a eia ke ala mai nei me ka ikaika ma ke kulana ma Hawaii nei, ma kahi e hiki ole ai ke pale ia aku, a ua kokoke loa a kupono no hoi e apo ia aku me ke kuoo a ma ke ano kanaka makua, a e auwe hoi ka poe waiwai pona mai na hana anunu, pakaha, haowale, ma na hana maalea, nana i hookikina ae i keia kulana mawaena o ka noho'na.

        O na hana o@o koko a ka poe i hele mai io kakou nei i ka wa loihi i kaa hope aku, me ka Buke o ka Oiaio ma ko lakou mau lima, a me kona mau olelo ao ma ko lakou mau lehelehe, e hooiaio ana me na olelo i ko lakou hoolilo ia lakou iho mahope o ka pono uhane o na Hawaii, aole hoi i hoomau aku me ku lakoa manao kahi mamuli o na hana e hoowaiwai ai ia lakou ma ke aupuni o ka Lani, @a kahi e loaa ole ai  ka mu a me ka popo.  Ua hoike akea ae ka Baibala me ka huna ole, aole e hiki i ke kanaka ke hana no ke Akua a no Mamena i ka manawa hookahi.  Ina ke mau nei i kona mau ukali, alaila ua aneane e pau loa ka poe misionari kahiko a me ko lakou mau hanauna i ka haalele kahiko i ka hana a ke Akua -- a eia hoi lakoou malalo o ua hana a Mamena.

        He kanaka hilinai ka Hawaii i @@, misionari mamua a pela @no paha ano, a i ka poe i hiki hope mai ma keia ama ma ke ano hoomana.  Ua, hoomaopopo hoi na misionari a me ka lakou mamo aku, me ka eleu loa, e hoopomaikai ia lakoa iho, mamuli o keia ano oluolu a puni wale o na Hawaii, ma na mea e pili ana i na waiwai o keia ao.  Mahope o ke kai ana a na makahiki pokole, ua ike kakou i keia anaina hoomana akua, i hele mai hoi no ka hoohua ana mai i ke kihapai ae i na uhane no ka Haku e hoohana ia hana ma ke ano he wahi hana kakoo mawaho aku o ka mea i oi aku o ka oluolu ia lakou, ka ohi ana i na apana sekela (dala) a me ke anapuni aku no lakou i na aina o ke kanaka Hawaii e noho palaka ana a nanea hoi malalo o na olelo ae hoonanea a na kumu.

 

        E kue ana i ka lakou mau hoole a hoouhiuhi, a me na olelo hookamaemae a na hoaloha o lakou, no na hana a lakou i olelo ia ae la, ke ku nei na hooiaio imua o ka malamalama o ke ao me he Akua lapu la, e kaomi ia aku ana e moe aole nae he moe iki, e ea mau ana, a me na lima iwi maloo o ka mea i hala, e kuhikuhi ana ia lakou i na aina a pau o na 'lii a me na kanaka Hawaii i pelo leo ia a puehu aku ma ko lakou lima maneo a ana ole.

        Iwaena o na hoailona e ku hoike ana no ka lakou mau hana -- oia keia -- Ua pae olulo mai lakou me ka ole ma na pakeke a ma na puepua o lakou; no na kanaka Hawaii na aina a me na waiwai e ae o keia aina; aka, ano, ua hoololi ia keia kulana, a eia ka waiwai a me na aina ma ka lima o na misionari a me ka iakou mau hanauna aku, ka poe i hele mai no ke Akua, no ka ilihune e like me Karisto.  Ua kaihi ia aku na aina o na hanauna ponoi o ka aina a he kakaikahi loa ka poe i koe i hiki ke puana ae nona ka malumalu hale e nalo ai ka ilihane o ka nohona.  O keia poe i ao aku i ua Hawaii e noomama i ko lakou noho ana mai na waiwai a me na pomaikai o keia ao, ua lawe ae no lakou iho i na mea a pau a lakou i ao aku ai he mea maikai ole e malama ia. -- he mea make he mea e anai ai i ka uhane a lilo he mea ole.  Ma ka pokole -- ua pau na pono, pomaikai, na aina, a me na ohana pu kekahi e hoopilimeaai ana, ma ka lima o na misionari, a ua lilo e lakou ka poe waiwai; o lakou ka mana; o lakou ke aupuni; ua pili wale a ua komo poo hoi ke 'lii malalo o na eheu o keia poe.  O ke kanaka hoi, ka mea i hanauia me ka aina, a me na 'lii,  ua lilo o  lakou ka poe ilihune a poe kuewa maluna o ke one hanau o ko lakou mau kupuna.

        Ma Hawaii wale no i ike ia ai na ao ana a na misionari e like mo keia, ka huli o ka waiwai a me na pono pili paa a me na kuleana kanaka o ke kanaka.  Aole pela ma na wahi a @a misionari Farani a Enelani a hoomana e ae.  He hookahi wale no hoomana Kalawina, nona mai na kumu i hoouna ia mai Poseto@a mai.

        O keia iho la ke kulana, nana i hoala mai i keia mahae-lua o ku nohoina, nana i hoala mai i ka pa-io nana i ao mai i ka lahui e huli aku a kaohi @ na hana hou aku i koe a keia poe i hana ia me na olelo ma ka lehelehe mai ka Buke o ka oiaio, aka i kuu@a ka naau me na hana no Mamena.  No keia e ula ai ka@paio mawaena o ka lehulehu, ka mea i hao ia, i hoilihune ia, me ka poe kakaikahi o ka aoao waiwai.  Ke ala mai nei ka noonoo a me ka ike o na Hawaii i ke ano hou aku a ka poe waiwai e ake nei e hooko e lawe i ka mana o ka aina, e hoolilo o lakou na Haku, a e hookauwa i na kamaaina.  Nolaila, aole keia he mea uuku, a o ka mea a kakou e hana ai, i ili ole mai ai na hana hookauwa a keia poe i hookie kie ia lakou iho, e kulai aku, a e hoihoi ia lakou a ma ke kulana like me ko na lahui kanaka e ae a pau e noho nei ma Hawaii.

 

NU HOU KULOKO.

        I na Luna Lawe Pepa o KA LEO O KA LAHUI, ke ha'i ia'ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koo o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei, o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.  Ma ke kauoha.

 

        Ua makamake ia kekahi ke kahi kanaka Hawaii oiaio, i ike i na moolelo pololei o Hawaii nei e kipa mai ma ke Keena o ka Nupepa KA LEO ma ke Alanui Pa'i-pala-pala.  Ma ke Kauoha.

 

        Nui na kamaaina o kakou, e kuehu aku nei no na aina e, no ka ike ana i ke one hanau o ka oiwi.

        Lehau ka oneki o ka mokuahi Zealandia i na ahui maia aohe paha ia he maia he pokeokeo ui i ka wai o ka niu.

        He aha hulahula ke malama ia ana ma Manamana ae nei, i kekahi o keia mau pule ae, no ka pono o kekahi lede.

        He manawa hoea wale mai no no ka huakai alii i ke kulanakauhale nei ina, aole he mau ke'ake'a ana ma ko lakou alahele.

        Eia ia makou kekahi leta, e pili ana no ka aina o Keauhou, ua kau @ua iki makou i ka hoopuka ana aku a kahi wa aku.

        Pua-ka-uahi i KA LEO o ka lahui kapeke ma oe ika unu @ ai, ke a@awa ae oe i na kolamu haole, aohe paha ia he haole, he ola.

        Ma ke ku ana mai o ka Malulani ua lohea mai la ke kulana o ke alii wahine o Kilauea, he oia mau no ia e noii nowela ala i ka papa lohi o Apua.

        Eleu no ka Lunakanawai Apana o Honolulu nei, i ka ehu kakahiaka wale no, hanane ke kik@la o ka Hilo kini, hoi luuluu i @ one o Kakuhihewa.

        He leka kai loaa mai ia makou, mai Wailuku, Maui mai, e hoike ana na leka la, i ke ano o kekahi kahuna hoopunipuni, ke@ loaa ke ko a kupono, alaila, e hoike ia aku no.

        Aia ma Hanalei, Kauai, ma ka mala k@nu laiki a Chun Hoy, keka hi miki@a oki laiki, nona ka ikaika oki i ka la hookahi, he umi eka e pau, pela @@ai ka leka a J.Z. Kepilino ia makou.  Nani io keia.

        Ma ka mokuahi Zealandia i ka ia ihohinei i kaa aku ai o Mr. L. A. Thurston no Kapaiakiko.  Ua ioha mai makou, i holo aku la oia no na mea e pili ana i ka haie Hotele ma ka Luaopele.  He hooikaika ana keia e hoopomaikai ai i ko Hilo poe a me na wahi e ae o ka aina, ma ka hoolaka ana mai i na malihini kaahele, e kipa ma na wahi paua a kaulana o Hawaii e like hei n@@ ka @@@p@ e o Kilauea.

        He nui na lio e komo hewa nei a e hopuhopu ia nei hoi o ka hele auwana.  Eia iho na hoolaha a ka Luna Pa Aupuni D. Kaoao, e kuka la ana i ke ano o na lio ma ka @a aupuni.  E kiei wale aku ka poe mea lio, o pilikia auanei kuhikuhi wale no ha'i ka hewa.

        Ua huli hoi aku o Gen. Limaikaika a malia ua paa pu aku nei oia i "Ka Leo o ka Lahui," o ka @a 9 a me 10 e hoike ana ma ka olelo hao ie i ke kumu i pau loa ai ka waiwai a me na aina o na "Lii a me na kanaka Hawaii ma ka lima o na mamo a Levi, o ka poe i Levi ia.

 

OLELO HOOLAHA.

 

        Eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio helehewa.  Lio w eleele kiko keokeo ma ka lae, hao kui ano-e hema hope, lio w eleele elua wawae keokeo hope, hookaui wawae keokeo o mua hema, hao ku ni  ano e hema hope, hao kuni @@ ak. hope, kiko keokeo ma ka lae; lio w ulaula, elua wawae keokeo hope, keokeo loihi ma ka lae, hao @ ak hope hao@@@ hema hope; lio w ulaula, hauliuli keokeo loihi ma ka lae, eha wawae keokeo, he mau hao kuni ano e ma ka aoao o na a-i.  O ka mea a mau mea nona keia mau lio e nonno e kii koke mai o hala na la he 13 e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 22 o Augate, 1891 hora 12 awakea Poaono.        David Kaoao.  Luna Pa Aupuni.     256 dif.

 

OLELO HOOLAHA.

        E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio wahine kikokiko keokeo, hao kuni.  H ma ka uha hope hema.  Lio kane ulaula lokia elua wawae hope keokeo, lae-kea, eha wawae paa i kamaa hao haokuni, K, hema hope, hao-kui, A k, hapala K. uha hope, akau.  Lio kane keokeo kikokiko, hao

YI akau Lio kane keokeo ahinahina ka wawae a pau hao JM, akau.  O ka mea, a mau mea nona keia poe l@, e pono e kii koke mai, o hala @a la he 12 e kuai kudala aku no @@ ke hiki aku i ka la 15 o Augate 1891, ma ke awakea Poaono, hora 12.                DAVID KAOAO,   Luna Pa Aupuni        Aug. 4, 3@s-d*

 

NAWAHI @ HUNTSMAN @

NA LOIO LAHUI!

        Ua makaukau mana e kokua aku i na poe o ka Lahui i hoohia ia e na pilikia ki@ila a hewa paha; a e koi a e hoopii aku @a kekahi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku i aelike ia.  Aia no ko maua keena Loio ma ke kihi akau o na alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu.  Na hora hana mau, mai ka hora 9 a.m., a @ p.m. ma ka Poaono nae, e paa ana i ka hora 12 @.

        O na hana a na aina, maheleaina a me ke kaha ana e na kii a me na palapala aina a pau, ua waiho @k@ ma@e @@ k@ Loea Ana Aina a Civila Enekinia kania na @. W. Waikoki e lawelawe, a e hooko me ka eleu.

        No na mea i koe, e kipa mai no na ko maua keena nei e k@ka @@ @i.  O mana no me ke aloha, J. NAWAHI me D.I. HUNTSMAN, Honolulu, Iune 3, 1891.

@@@--dti

 

Hoolaha Hookapu.

        Ke hoike ia aku nei ka lohe i ea ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa mana i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka l'aa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e mana mai ia Koleau (w) mai.  Nolaila, ke paua loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina ia, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e mana, a i ole ia, e ko mana mau hope paha, a e hooko ia e like ue ke kuhikuhi a keikanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hai, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C.I. HIRAM, a i oie ia, me DAVID DAYTON a i ole ia KUKA.  Omau no me ka haahaa, MRS. C.I. HIRAM, Honolulu, Oahu @[unreadable]