Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 258, 13 August 1891 — Page 2

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	my hero yuri kochiyama

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

MA KE KAUOHA.

HOOLAHA OIHANA WAI.

Honolulu, June 22, 1891.

I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 188@.

O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku @ no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1893.

O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku'i ia aku ana no ke umi @a haneri keneta.

O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou @kiki hope i uku ai.

Me ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuniwa e uku ia na auhau.

JOHN C. WHITE.

Luna Hooponopono Oihana Wai

223-24ts.

KUAI O KA HOOLIMALIMA O AINA

AUPUNI E WAIHO LA MAWAE-

NA O HUMUULA A ME

WAIPUNALEI, HILO,

HAWAII.

Maka Poaha, Augate 6, 1893, ma ka hora 12 awakea, ma ke komo'na alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai ka hoolimalima o na aina aupuni e waiho la mawaena o Humuula a me Waipunalei, Hilo, Hawaii, nona ka ili he 375 eka, oi aku a emi mai paha.

Ka manawa--he umi makahiki.

Ka uku koho mua--$100 no ka makahiki o uku mua ia i ka hapa makahiki.

Ua hoomoe ia ka manawa o ke kuai ana a hiki i ka Poaha, Sepatemaba 10, 1891, ma la hora no a @a@a wahi no.

C. N. Spencer

Kuhina Kalaiaina

Keena Kalainaina. Aug 6, 1891. td

Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. George Ross i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o James Chamlers i haalele mai.

Penei iho la ka Papa e ku nei:

C. M. Leman, Luna Hoomalu

W. G. Walker,

Geo. Ross.

C. N. Spencer.

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Aug, 1891. td

KUAI O KA HOOLIMALIMA O

NA AIA AUPUNI A PAU E

WAIHO LA MALUNA O NA

AINA PA HOME, A MAWAE-

NA O NA AINA O KALOKO,

HALEOHIU A ME KAUPULE-

HU, N. KONA, HAWAII.

Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala la ia, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o Kuloko, Haleohiu a me Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku a e@ mai paha, Kona Akau, Hawaii.

NA KUMU: No 15 makahiki, he $60 ke koho mua no ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.

Ua kuai ia na hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo, ke lawe nona

ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o ua aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 11, '91. 236-tr-d.

KUAI HOOLIMALIMA O KA AI-

NA AUPUNI O KA APO-

KO, APANA O

HILO HA-

WAII.

Ma ka Poakolu, Sepatemaba 6, 1891, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ana ka noolimalima o kela apana aina aupuni o Kaapoko, e kokoke ana ma ke poo o ke alanui aupuni, iloko o ka apana o Hilo, Hawaii.

A o kona ili he 106 eka, a oi a emi mai paha.

Ka manawa hoolimalima i koe he 10 makahiki.

Kumu koho mua he $300, a e uku mua ia ka hoolimalima i keia a me keia makahiki.

C. N. SPENCER,

Kuhina @

Keena Kalaiaina, Aug @ 1891 @

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAHA, AUGATE 13, 1891.

"HAWAII NO NA HAWAII."

He olelo keia e hoolaha mau ia ana, a e hoopuka ia ana i mea e apuapu mai ai na makaainana. Ua hoopuka kekahi poe me ka manao io maoli no ka pono o ka aoao a lakou i lili ai, a ua hoopuka hoi kekahi poe me ka manao hookamani, i mea e huli mai ai ka lahui Hawaii a maliu aku ia lakou. Ke hoolaha mau nei makou i keia, no ko makou hoohalahala i ka mahele kapakahi ia o na haawina a me na pono o ka aina, a me ka hoinoino a hoohana kupono ole ia o ka lahui; ka auhau mama ia o ka poe waiwai--na misionari a me na haole mahiko

Ina nae ka Hawaii e hoomaka e kamailio no kona mau pono a me kona mau kuleana, alaila, ua lilo iho la ia he mea manaoino loa no na nupepa haole e hookele ia nei no ka pono o ka poe waiwai wale no. O keia ko makou kumu e paio ai ma ka olelo haole, a e hoolilo hou nei i ka aoao eha o ko kakou nupepa KA LEO.

Eia na olelo hoinoino ia oe e Hawaii ponoi ke hele nei imua o ka poe e ake ana e mau kou noho maikai a lanakila ana. ma na olelo i hiki ole i ka lahui ke paio aku. Ua kokua ia keia mau olelo e na leta malu a ka poe hookamani, e hoopalaimaka ana imua o oukou; oia poe oia no ka mea e alakai nei ka lahui Hawaii me na olelo e kuhi ana iluna, i ka lani, me kekahi lima, a me kekahi lima e elieli ana i kou kulana i haule ae, a e poonao mau ana hoi i kou mau pono a pau, oiai ua pau mua kou mau aina.

Ke hele nei keia mau olelo e like ae la me ia, me ka hoopunipuni maka keleawe, e hookahuli ana i ka oiaio--i mea oiaio ole, i kela a me keia moku lawe leta. Mamuli o keia mau olelo ua hooliloia ke kulana o ka poe e noho ana ma Hawaii nei, i mea hoowahawaha ia, a i ka wa e lohe pono ai ko waho poe i ka oiaio, ua kahaha loa lakou. Pela aku nei ia Wilikoki i ninaninau ia ai ma Kaleponi.

Nolaila, ua hiki ole ia makou ke nana maka i ka hoopunipuni e hoinoino ana i ka lahui e hele kohana ma na nupepa i mea e poino a e hoowahawaha kumu ole ia ai kakou. No ia kumu ua hoomaka hou makou e hoopuka i ka olelo haole, e paio ana, a e pale ana i na olelo o kela a me keia ano i mea e lohe ia ai ka oiaio, o na mea a pau mai ka noho mua ana mai o na misionari e alakai i ke aupuni malalo o ka lakou kalai ana, a hiki i ka hoilihune ia ana o na 'lii a me na kanaka Hawaii; a me ka lilo ana o na mea a pau i lilo ia lakou mai ka Hawaii aka no ia mai kinohi mai.

Ma keia hana, he oiaio, ua lilo makou he punalua no lakou a no ka poe waiwai hoi, ia hoa paio i ulu mai i keia wa i ka wa ilihune o ka lahui.

He hiki anei i kekahi Hawaii ke noho ma Enelani, Amerika, Kanada, a ma Austeralia, a koi aku he kuleana kona mamua o ka maoli o ka aina, ma na oihana, a i ole he kuleana like la ho@ Aole loa. I ka manawa o kekahi Hawaii e hoo@aka ai kona lehelehe i kekahi hua @kie ola ana, a punuku koke ia oia me ka lini@ oolea. Aka, maanei hoi, ua lilo anei ka hookiekie i ka mea akahi no a pae mai iloko o ka aina; i ka mea e noho kupa ana no kekahi aupuni o--A o keia mau hana a pau eia ke kakoo ia nei e na hana a ka Moiwahine, a e hookoia nei hoi e ka Aha Kuhina.

E aho iki o Keoni Kamaki ia Kamuela Paka ma ia mea; no ka mea, ua hoonoho ae oia he poe Hawaii a pau ma kona Keena. I ko Kamuela Paka noho ana ae, ua hoopau ia aku la o C. P. Iaukea, he Hawaii a hoonoho ia aku ma kona wahi he Amerika, he hope Kauikela, he oiaio he naauao a he Keonimana maikai oia, aka, aole nae ia he kuleana, nona e hoolilo ai i ka oihana a me ka mana o ke aupuni ma kona lima ia ha'i aku, a o ia mea, he kauwa iloko o kona naau no kekahi aupuni e. Aole wale hoi oia, pela iho la na kokua, a hoonohonoho ana a keia kanak, e nui ana ka leo ma na pipa alanui he Hawaii oia.

Pela iho no ke Kuhina Wilimana, a pela mai no a hiki i ka Ilamu ku, a haalele loa aku i ka welelau o na oihana.

He oi loa aku hoi ka Moiwahine, aia a he punahele a he mea e hoopili wale ana mahope o ke aupuni a me ia pu, alaila, loaa mai la kahi haawina, e like me ka mahele i haawi ia ai ia Umi, o ke au kahiko, o ka i'o ia hai, o ka iwi ka ke kamaaina.

Aka, aola he kumu o keia, a aole no hoi he kuleana ma ke kanawai, a aole no hoi he alakai na ka moolelo o na hookele aupuni e aku o ke ao nei. Maanei a ma keia wahi hookahi wale no e ike ia nei, ke kii ia a wae ia mai na malihini, ka poe e noho ma ka oihana, a o ke kamaaina hoi e hoilihune ia, a e hoowahawaha ia, no kona makemake ole e hele e hoomalimali a e makilo, a e nelo aku i ka Moi a i ka Aha Kuhina paha.

E nana ae kakou i ke Kuhina Waiwai hou o ka Moiwahine i hookohu iho nei. Aole wale o ka Hawaii ka i hookae ia, aka, ua ike pu na Hawaii ilikea, i noho a kupa a kamaaina i keia mau hana hoomaukiuki ia lakou. Ua weia lakou e noho nei; no ka mea, eia kekahi haole i haalele i kona noho ana ia Hawaii nei, a ua piha he umikumamalima makahiki o kona noho ana ma kona aina hanau poina ole iaia, me ke kuleana ole iloko o ka aina koe wale no ke kuleona o ke omo ana aku i ka loaa e ola ai oia i kahi e mai ke lepo aku o Hawaii. O keia kaupka iho la ka ka Moiwahine o Hawaii i kauoha aku nei, a pue aku nei paha e holo mai e noho kuhina.

He mau hana kupaianaha keia, he mau hana hookiekie e hulihia mai ana no e ai hou i ke kumu e like me ke ano mau a na aumakua, ke nele iki ae no ka hoopunahele ana a ke kahu.

No keia mau kumu, ke haalele nei na keiki ponoi, i naauao a makaukau ma na ano a pau o ke aupuni, a ke holo nei ma na aina e i@ ai @ ola a i pono no ko lakou noho ana.

Aka, aole no he kumu o kei aano hana, hookahi wale no o ka Moiwahine. Me he la, na kuhikewa ke 'lii, h@ noho ka noho'na Moi, i mea hoopunahele, a i mea e hoopo maikai ai ia ha'i i kumu e kue mai ai i kona ili ponoi. He mea kupahana no keia, oiai, oia maoli no ka mea i olelo i kona makemake ole e lilo i mea makaikai na na haole, a mahope, hele ia aku e kuamuamu @ ka w@ pupuka a i ka pupuka

Aka, o ka loina iho la no paha ia o kekahi poe; aka, he loina ku i ka ino a hoowahawaha ia e na punahele ma kahi malu, a i hakalia no a loaa ke kaawale aku i na aina e, e hele ana ua mau olelo ino ala me he wai la o ke au ka awaawa. Oia iho la kona hopena.

Akahi mea i hewa ai a i mau ai o keia hoino a hoohaahaa ia o kakou a pau, mai ke kuamuamu ia o ke 'Lii a kona kupa haahae loa. O ka lua, o ka lahui no i ko lakou lokahi ole, oiai, ke hamama iki nei he wahi kowa i koe a pau loa ka hiki ke oni ae. E lokahi kakou ma kapono, maemae ka noho ana he lahui ma ke ao nei.

NU HOU KULOKO.

I na Luna Lawe Pepa o KA LEO O KA LAHUI, ke ha'i ia'ku nei ka lohe ia oukou in a he mau helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei, o ka nupepa KA LEO, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.

Ma ke kauoha.

Ua makemake ia kekahi ke kahi kanaka Hawaii oiaio, i ike i na moolelo pololei o Hawaii nei e kipa mai ma ke Keena o ka Nupepa KA LEO, ma ke Alanui Pa'i-palapala. Ma ke Kauoha.

E kii oe i ko papa niho, mai hilahila oe, kali loa mai auanei o Mu ko'i ia oe.

A popo hoa 10 kakahiaka, e hiu aku ai ka Maiulani no kona mau awa maa mau.

O ke kaawai ili Helu Elua no ka hiki mua ma ke kahua o ka hale paahao o Kawa, i kakahiaka o ka la inehinei.

Aia la ihea o John Maui, hoohiu loa mai nei oe ia kakou, e kipa mai oe ma ke keena nei i keia la, oiai, ua makemake ia oe.

Nui ka pihoihoi o ka lehulehu i ke kakahiaka onehinei, no ka lohe ia ana, ua make o Wilikoki, a ma ka hookolo ia ana aku, ua ike ia aole he oiaio.

O olua no ka oi i ka hookiki mea kanu, o ka hoohikihiki wai ka kekahi, a o ka hookahuli pakini wai hoi ka kekahi. Ea i o ka poohiwi ka iuahi.

Nui ko makou malalo i na keiki kinai ahi o keia kulanakauhale, no ko lakou eleu, e kokua i ka pono o ka lehulehu, a he mea kupono no hoi ia e kokua ia a e haawi ia hoi na mahalo ana.

Ia oe a me kou kaikuahine, e hoihoi koke mai olua i ke kini ko o makou, a olua hoi i lawe ai; mai kuhihewa olua i ka palupalu o ke kini he limu, a hookahi ka ai pu ana. Au--wi--hauli au.

Aohe kanaka Hawaii oiaio, a me wahine Hawaii oiaio hoi i ike i ke aloha no kona one hanau, i nele i ke kaumaha luuluu, a ua uwe hamama maoli no kekahi poe; oiai hoi ka lono e pahoia ana i ke k@la nakauhale nei, ua make o Wilikoki.

Ma ka hora 10:10, o ke kakahiaka onehinei, ua lohe ia aku la ka leo o ke kiai Helu Elua, e hoike mai ana i ka lono i ke kapitala nei, aia he pauahi ma ka Papa o Kawa, a me ka eleu mai, ua hoea aku la @ keiki kinai ahi i kahi @ ka po@ ka @ ua pau @ kia.

OLELO HOOLAHA

E ike auanei na mea a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoike nei penei: O ka waiwai paa o Hulupii (k) a me ka waiwai o Puamana (k) i @a ke no Honokua S. Kona Hawaii. Nolaila o kela mau apan aaina ua lilo loa ia'u me ka'u dala ponoi ma o ka'u kuai ana, aku i ke kaikamahine ponoi a Hulu pii (k) a me Puamana (k) i make a o ka inoa o na kaikamahine la a na mea i hoi ke ia ae la mahina o Pahupu (w) no Keanae Koolau Maui a o keia Pahupu (w) ua ku i a hoolilo loa mai oia ia'u i kela mau apana aina i hoike ia ma ka inoa o kona maa makuakane a ua hoopili pu mai i kona sila i na dala he $30 a'u i haawi a hoopili pu aku i kona lima i ka la 7 o Mei A. D. 1893 ma Keanae; a o keia mau apana aina i lilo mai nei ia'u me ka'u dala. Na'u ponoi e uku nei ka auhau kuke i na makahiki he 21 i hala a ma na ano a pau na lilo loa ia'u a owau no ka on a maluna oia mau waiwai paa.

Kon Oiaio

J. W. P. MILIKAA.

Honokua S. Kona Hawaii. 251-4tsd

OLELO HOOLAHA.

Eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio helehewa. lio w eleele kiko keokeo ma ka lae, hao kuni ano e hema hope, hookahi wawae keokeo o mua hema. hao kuni ano e hema hope, hao kuni 111 ak. hope, kiko keokeo ma ka lae; lio w ulaula elua wawae keoeko hope, keoeko loihi ma ka lae, hao P ak hope haol l l hemahope; lio u ulaula hauliuli keokeo loihi ma ka lae, eha wawae keokeo, he mau hao kuni ano e ma ka aoao o na a-i. O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono e kii koke mai o hala na la he 13, e kuai kudala aku no ai ke hiki aku i ka la 22 o Augate, 1891, hora 12 awakea Poaono.

David Kaoao.

256-dtf. Luna Pa Aupuni.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio wahine kikokiko keokeo. hao kuni. H ma ka uha hope hema. Lio kane ulaula iokia elua wawae hope keokeo, lae-kea, eha waewae paa i kamaa hao, haokuni, K, hema hope, hao-kuni. A k, hapala K, uha hope, akau. Lio kane keokeo kikokiko, hao Y@. akau Lio kane keokeo, ahinahina ka wawae a pau. hao JM, akau. O ka mea, a mau mea nona keia poe lio, e pono e kii koke mai, o hala na ia he 12, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 15 o Aguate, 1891, ma ke awakea Poaono, hora 12. DAVID KAOAO,

Aug. 4 3ts-d*. Luna Pa Aupuni.

NAWAHI HUTNSMAN

NA LOIO LAHUI!

Ua makaukau nana e kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia kivila a hewa paha; a e koa a e hoopii aku ma kekahi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku i aelike ia. aia no ko mana keena Loio ma ke kahi akau o ua alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu. Na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a 3 pm., ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12 m.

O na hana a na aina, mahele aina a me ke kaha ana o na kii a me na palapala aina a pau, ua waiho aku maua @ ke Loea Ana Aina a Civila Enekinia kaula na R. W. WILIKOKI e lawelawe, a e hooko me ka eleu.

No na mea i koe, e kipa mai no ma ko maua keena nei e kuka nu ai. O maua no me ke aloha,

J. NAWAHI me D. L. HUNTSMAN.

Honolulu, Iune 3, 1891. @-d@

Hoolaha Hoakapu.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa @ i ko maua mau Apana, Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahalepia a me Pun@hala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i @ olimalima ia e maua mai ia Keleau @ aiai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona e kela a me keia ane, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina la, a o ka mea a @uu mea paha e k@ ana i keia o hopu ia no e mana, a i ole ia, e ko maua mau @ a e hooko ia e like no kekahi@ ke kanawai. O na poe a p@ ana o koina iloko o keia @ lakou e hele mai e @ Mr@ @ HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i @

Owau no me ka haahaa,

MRS@