Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 265, 25 August 1891 — Page 1

Page PDF (1013.92 KB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.     HONOLULU, AUGATE 25, 1891.     Helu 265.

He Moolelo Kaao

No

KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIU-

LA ME HINA---KA MOOPU-

NA PUAA A KAMAUNUA-

NIHO---KA HOA PAIO HOI

O PELE, KA WAHINE O KA

LUA I KILAUEA, A HALA

LOA AKU I NA KAPUNA O

KUKULU O KAHIKI.

Ooe ia e haunuu, e Haulani

E Haalokuloku

Ka Mano e ka I'a nui

E ui, e Uilani

Ko inoa Puaa ia e o mai.

U hele aku la ua Kamapuaa nei a enaena ula ohelohelo na papalina i ka ua mea o ka wela o ka la.

Ua hoke ia mai la e ka la, a mo'a unounoa o ua Kamapuaa nei a kaua e ka mea heluhelu.

Hooho mai la na kupuna i ko laua leo aloha moopuna; ua hele hoi oe a wela hopu i ka wela hahana o ka la.

Aole no hoi e noho iuka me ko kupunakane, a malu ae ka la mahope o na pali, alaila, hoi mai no hoi i kai nei, hou ia mai nei e oe iloko o ka la.

Aole ia he mea pilikia, ua maa hoi ko'u ili i ka wela o ka la, a i ka wela o ke ahi, e like no hoi me ka wela ana o ko'u ili i ke ahi a Pelehonuamea.

Ua lilo nae ia mau wela ana maluna o ko'u ili, he wai auau o ia mau la aku la i hala hope aku; no ka mea, he au hoi ko ka manawa e nee nei luna o ko kakou mau la e ola nei.

mahope oia manawa, i ninau mai ai kona hanau mua; pehea aku nei ua ilio aihue nei i na mea ai a Kuolokele? ua loaa aku nei paha ia olua, aole paha i loaa ua ili nei.

I aku la o Kamapuaa i kona hanau, mua, heaha auanei hoi kona mea e pakele ai ia maua, he huakai alualu hoi ka maua iaia, aole ona mea e pakele ai.

A mamua o kona loaa ana aku ia'u, ua haalele mau mai la kona hanu ola iloko ona, a waiho puanuanu iho la kona kino i ke kula oneanea.

Nolaila, ua pau ke kolohe hou ana a kela ilio i na mea ai a Kuo lokele, a ua pono no kona make ana he kolohe.

A ina hoi paha he mau hana mai kai kana, aole la ia e make, aole, o kona hana lapuwale, nolaila, ua make oia.

Ua noho iho la oia me kona kaikuaana, a me na kupunawahine o laua, no kekahi mau la loihi, me ka noho ana maikai mawaena o na kupunawahine a me kona hanau mua.

Aka, iloko o keia manawa a lakou e noho nei me ka maikai, ke uilui nei no ka manao hele iloko o ua puaa nei e hele, a hoopuka okoa aku la no oia i ko laua kupunawahine:

E haalele ana paha wau ia oukou ma keia mua koke io akahi maoli mai la ka hu'i o'u mau waeae i ka i ka hele.

Ia manawa i nana uku ai na maka o kona kupunawahine aloha, oia hoi, o Kamauhuaniho, a pane mai la hoi me na leo o ke aloha maoopuna penei:

Alia hoi e hele, kai no hoi e noho mai oe a huna iho i keia mau iwi, aole no hoi he wa i koe, a huna mai oe i o'u mau iwi, a nalo wau, alaila, hele ia ka hele, no ka hele aku hoi ka nui ou, aohe no paha oe he kanaka noho, aka, he kanaka hele no oe.

Ia manawa, ua kulou iho l ake poo o Kamapuaa ilalo, a helelei iho la kona maju waimaka, i na huaolelo i ku i ka walohia a kona kupunaawahine.

Ea malie ae la ke poo o ua Kamapuaa nei iluna, a nana mai la kona mau maka ilunna i kona kuppunawahine me ka walohia, a puana mai la oia i na mapuna leo meli imua o kona kupunawahine:

He mea oiaio kau e olelo mai nei imua o'u i keia w; aka nae, aole nae ia he mea nou e hopohopo ai, no ka nalo ole o kou mai iwi, e nalo ana no kou mau iwi; no ka mea, oi hoi e, hookahi wale no la au moo puna owau, aole, he elua maua mau moopuna e noho nei imua o kou alo i keia wa.

Ina hoi wau e hele ana, alaila, e koe ana hoi oia kei, a noho pu no hoi oukou i kahi hookahi, a i ku ae ka pilikia, e noho ana no hoi ka olua moopuna, a nana hoi ia e huna iho i ko olua mau iwi.

He hewa ia la, nawai hoi ka hewa o ka mea maikai, na ka mea kama ole hoi paha ka pilikia, e noho ana no hoi me ke kama moopuna i ke alo, a o ka nalo ole iho la no ka hoi ia ou mau iwi.

Nolaila, e hoopau i kou noonoo ana ma ia kumu au i manao ai; e hookuu mai no oe ia'u me ka maikai, mai aua oe ia'u o puni ole ana nei hoi na moku; a ina e puni ana o Hawaii nei ia'u, alaila, o ko'u hoi hou no ia i kukulu o kahiki.

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa o ka Lio

Olohe.

---A I OLE---

NA KIAI EKOLU

O FARANI.

Ua kamailio ae nei au e like me ka mana o ke kauoha i waiho ia mai ia'u, a o ia kauoha, oia ka'u e hooko aku ai maluna o kou kiuo, ano, ua makaukau anei oe e hooko mai i ke kauoha?

Aole e ka monasiua, aole loa au e hooko ana i kela kauoha o ka hohe wale a me ka hoohaahaa ino lao, ua maopopo aku la anei ia oe e ka monasiua?

Ae e ka madame, o ke kauoha a ka moi, oia ka'u e hooko ai, wahi a ka haku Seguier.

Alaila e ka monasiua, ua lohe oe i ka'u mau olelo, a e hoomanao iho oe aole loa au e hopohopo ana, aole hoi au e ae e haawi pio aku malalo ou a hiki i ka hopena o kau misiona, ina paha no ka make, a i ole, ola paha.

O keia mau huaolelo a ka moiwahine, ua luai ia mai ia me ka hahana nui.

Aka, e ka mea heluhelu, o ia mau huaolelo welawela nae a ka moiwahine, aole loa ia i hookuemi hope mai i na kapuai o Seguier.

A me ka puuwai hoohe wale malalo o kela kauoha o ka hookekena, lele aku la oia imja me ka lima kakauha o ka hohe haahaa loa, me ka manao e hopu aku i ka moiwahine a kaili ae i kela leta mai iaia ae.

Aka, mamua ae o ka hooko ia ana o kona makemake, ua emi hope aku la ka moiwahine he hookahi keehina kapuai, me ke kalele hope ana aku o kona lima hema i ke pakaukau, a me kona lima akau. unuhi ae la ia i ka leta mailoko ae o kona poli, a haawi mai la i ka haku Seguier, me ka panai pu ana mai i keia mau huaolelo o ka wiwo ole.

Eia mai ua leta la e monasiua Seguier, e lawe aku oe ia mea me ka hoomanao ana, ua pakaha aku oe ia mea mai ia'u aku me ka puu wai hoohe o ka maka'u wale!

Ua haka haalulu ae ke kino o ua haku Seguier la iaia i lalau aku ai i ka pala, a me na kunou haahaa ana, haawi mai la i ka hoomaikai ana i ka moiwahine, a haalele koke iho la ia i ke keena me ka hakalia ole.

O ka moiwahine hoi, kulan hope aku la oia me ke ano maule ana iho iloko o na lima o kona mau le de hoohanohano.

Ua lawe aku ka haku Segnier i ka palapala imua o ka moi, a iaia i haawi aku ai, ua lalau mai la ua moi nei me na lima e haka haalulu ana.

A iaia i ike iho ai i ka inoa e kau ana mawaho, ua haikea koke ae la kona helehelena, oiai, o ka inoa e kau ana mawaho, na ka moi no ia o Sepania.

Ua wehe ae ua moi Lui la i ua palapala nei, a o na olelo o loko, oia no ko ka moiwahine Ane palapala ana aku i ka moi o Sepania, i na hana hoohaahaa a ke Cadinela iaai, ma ke ano, e koi aku ana i na mana kaua o Sepania a me Auseturia e kue mai ia Farani.

Mamuli o kela mau olelo ae la, ua ike iho la ka moi Lui i kona haule ana a walawala pahu ilalo o ka honua mai kona kuhihewa nui na ke Duke o Bakinehama ua leka nei.

Nolaila, me na haawina kaumaha huli ae la moi nei a ninau aku la i ke kauwa ina aia no ke Cadinela iloko.

A o ka pane a ke kauwa, aia ua Cadinela nei maloko o ka rumi oihana o ka moi.

Ua ku ae la ua moi nei a hele pololei aku la no ke alo o ke Cadinela, a iaia i hoea aku ai imua o ke alo o ua haku nei o ka aahu loihi, a me ka leo haalulu o ka mihi, pane aku la oia:

Ua pono io oe o kaua, a ua hewa loa ia hoi au, aia he manao nui ilo ko o keia leta e pili ana hou.

Ua lalau mai la ke Cadinela i ka leta a heluhelu iho la me ke akahele no na manawa elua, alaila, me ka leo o ke pihoihoi, pane mai la oia:

Ae e ke alii, ke ike ala oe i ka loa a me ka laula o na wahi a ko'u mau enemi i noho ai, e lawe mai ana lakou he elua mau kaua kue ia oe, ina aole oe e hookuu mai ia'u mai ko'u noho lawelawe ana no na hana pili aupuni.

Ma o'u ala, i hoomau mai ai no ke Cadinela i kana kamailio ana, ua ikaika na olelo o keia palapala, a ma kou aoao hoi e ka moi aole he hewa ma kou aoao, na hana oe i ka pololei wale no.

Aole i pau.

He Mau Aina Kahua

Hale, Halekuai a

Mau Waiwai

e ae.

Ua loaa mai ke kauoha ia'u ke kuai kudala akea aku mai ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine,

MA KA POAHA, AUGATE 13, HORA

12 AWAKEA.

I keia mau waiwai malalo ino:

HALE a me AINA---ma ka aoao Komohano o Alanui Hotle a me Kekaulike, e pili la me ka waiwai o Mrs. Mary Foster, a nona hoi ka ilo o 1425 kuea kapuai, me ke alo.  33 kapuai ma Alanui Hotele a me 34 1/2 kapuai ma Alanui Kekaulike; a me kekahi apana aina e holo ana i hope mai ke alanui aku.  E hoolimalima ana ma ka mahina no $20.  Aole he hoolimalima maluna o ka aina.

2.  HE PA AINA---e kokoke la ma ke Komohana o Alanui Alakea a me Moiwahine, he 3667, ka ili.  Ua hoolimalimaia i ka Hui Hana Hao Union, no 15 ma kahiki mai Maraki 1, 1891, me ke kulea na hoolimalima no 15 hou akju makahiki, ma ka uku kaokoa o $150 o ka maka hiki i ukuia ma ka hapaha.  Na ka Hui Union e uku na lilo auhau aupuni a me auhau wai.

3.  HE AINA ma PAUOA---e waiho la ma ke Alanui Pauoa, kokoke i kahi o KEO PU, 137,100 eka, he kahua hale a me ke kahi mau aina lo'i keia aina.  He ku lana hoi e ike pono ia ai ke kulanakauhale a me ka moena.  Hoolimalimaia ia Tai Fook Co., (Yee Wo Chan, agena.) no $100 o ka makahiki, ma ka hapa ma kahiki e uku mua ai.  He 6 1/2 makahiki i koe o ka hoolimalima e paa mai ka la i o Iulai, 1891.  Kala kuike ko na kuai ana a pau.

E ike ia no na kii o na aina a e loaa no hoi na hoakaka ana ma ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine.

JAS. F. MORGAN.

Luna.

Kauka Pake Akamai!

DR. LEONG KANG TONG.

MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA

MA'I A PAU O KELA A ME KEIA

ANO, ME KA ELEU A ME KA

HOLOMUA.

HE OLUOLU KA AUHAU.

KEENA OIHANA:---Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e kuu nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.

HE PALAPALA HOOIA.

Honolulu, April 29, 1891.

Owau o Chu Sam Lau, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Hawaii Pae Aina.  Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imuao ke akea, ua ike au a na maopopo ia'u a ke haawi nei au i ko'u mahalu piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia'u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko'u mai'i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko.  Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma'i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola.  Ua loaa au i keia ma'i mai ko'u wa opio loa mai a na  aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma'i i ko'u kino aka, ma keia wa na loaa ia'u ke ola maikai loa.  E hele ae e ka poe luuluu a kau naha.

Mei 12, 1891.

OLELO HOOLAHA.

E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hew; hookahi lio k. ulaula, elua wawae keokeo ma ka hema, hao-kuni A E ma ka hema, kiko keokeo ma ka lae; lio w. hulupala lae kea, elua wawae keokeo hope, hookahi wawae keokeo mua, hao-kuni N O ma ka aoao hema o ka a-i.  O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio e pono e kii koke mai, o hala auanei na la i e 15, alaila, e kuai kudala aku no au ma ka la 22 o Augate, 1891, hora 12 awakea Poaono.

D. KAOAO.

Luan Pa Aupuni.