Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 265, 25 August 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Pamela Witherwax |
| This work is dedicated to: | for my daughter Malia |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KA RULA NO NA KAA.
Mamuli o ka mana i ili mai maluna o u ma o kekahi kanawai e hooponopo no ai i ka lawe ana o na Ohua a me na Ukana a me ka ae ana no ka hoolimali ma o na Kaa, Kaahuilalua, Kaaukana, Kaakikane, a me na ano kaa e ae, ma ke Apana o Honolulu. Ke hana hou aku nei ma keia i na Rula Hou iho ma hope nei e pili ana i ke ku ana o na Kaa ohua, e heluhelu ia Rula 12 A., pene:
12. A-O ke Kaa ohua laikini ia e kali ana ma kahi Hoolulu ma Honolulu o ke Aianui Kaamahu Oahu, e hoolaina ia ia kou ma ka aoao Ewa o ka aeao hema aku o ke Alanui Moi, o kahi e Kipoho Manienie ia la, a ke alanui kapae makai, a ma ia ala aku a ke alakapae ma ke kihi o ka Hale Hoolulu o ke Alakaamahu.
A ma ka lihi makai o ke Kipoho Ma nienie Waena, e huli la ma Ewa.
A ma ka lihi o ke Kipoho Manienie akau Hema, mai ke Alanui Moi aku e huli la makai.
C.N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina Keena Kalaiaina, 262-3ts-d.
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kulueana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku @@ no ka manawa e pau ana@ Dekamaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hoo kaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1891.
O na auahau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumanmalima la mahope iho o ia wa, e pakui ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko kakou auhau wai e hoike pu mai i ko la kou likiki hope i uku ai.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na au@au.
JOHN C. WHITE.
Luna Hooponopono Oihana Wai 223-24ts.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O AINA AUPUNI E WAIHO @A MAWAENA O HUMUULA A ME WAIPUNALEI, HILO, HAWAII.
Ma ka Poaha, Augate 6, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke komona alo o Aliiolani Hale, e kuai ku@ala ia aku ai ka hoolimalima o na aina aupuani e waiho la mawaena o Humuula a me Waipunalei, Hilo, Hawaii, non aka ili he 375 eka, oi aku a emi mai paha.
Ka Manawa he umi makahiki.
Ka uku ko ho mua $100 no ka makahiki e uku mua ia i ka hapa makahiki.
Ua ho moe ia ka manawa o ke kuai ana a hiki i ka Poaha, Sepatemaba 10, 1891, ma ia hora no a ma ia wahi no.
C.H. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina Keena Kalaiaina, Aug 6, 1891. td
Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. George Ross i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o James Chamlers i haalele mai,
Penei iho la ka Papa e ku nei:
C.M. Leman, Luna Hoomalu @W.G. Walker, @Geo.Ross.
C.N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina Keena Kalaiaina, Aug, 1891. td
KUAI HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O KAAPOKO APANA O HILO HAWAII.
Ma ka Poakolu, Sepatemaba 6, 1891, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai ia aku ana ma ke ku@ala akea ana ka hoolimalima o kela apana aina aupuni o Kaapoko, e kokoke ana ma ke poo o ke alanui aupuni. @iloko o ka apana o Hilo, Hawaii.
A o kona ili he 106 eka, a oi a emi mai paha.
Ka manawa hoolimalima i ko@ he 10 makahiki.
Kumu koho mua he $300, a e uku mua ia ka hoolimalima i kela a me keia makahiki.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina Keena Kalaiaina, Aug. 8, 1891. 256-4td.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI, O MAUUKA A ME KAULANAMAUNA, ILOKO O KA APANA O KAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Separtmaba 23, 1891, ma ku hora 12 awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, ua makaukaue hoolilo ia aku ma ke kuai ku@ala akea ana, ka hoo limalima o na Aina Aupuni o Mauu-ka a me Kaulanamauna, iloko o ka apana o Kau. Hawaii. O ka nui o ko laua ili, he 15,000 eka oi, a emi mai paha.
Ka manawa hoolimalima 10 makahiki
Uku koho mua, $100. A ma ka hapa makahiki ka ukii ana.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina Keena Kalaiaina, Aug. 21 1891. 4t-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA AUGATE 25, 1891.
MINAMINA MAKOU I KA LO HE ANA.
He minamina makou i ka lohe ana, eia ka Moiwahine ke hoole hou nei a kana i hoike a@i ke akea, o ka “Hoopono” oia ke kahua o kana mau hana hookele aupuni. O ka hoopono, oia maoli no ka hahai ana i ko ke Akua ano, ka hooko ana i kana mau kauoha a pau he umi - no@a na mahele elua a kana Keiki i olelo ai – e aloha i Kou Akua me kou naa@ a pau, oia ka mahele mua, a e aloha i kou hoakanaka e like me kou aloha ia oe iho, oia ka lua. Aia maluna o keia mau aloha kahi i kau a@ ke kanawai, - ko ke Akua hoopono.
Nolaila, ua menemene ia makou i ka lohe ana, ua hoole hou ke Alii i kana i olelo ai, ia makou, a i ka nui lehulehu aku, a i kaulana a pu ni ka aina. He hoi hope ana keia o na olelo, e ukaliia ai e na hoi hope o ka noho ana, a he manao kuhihewa.
O keia mau hana a ka Moiwahine, ho hoailona e hoike mai ana, he alii lohi wale, a he paa oke ka olelo, e like me kela olelo kaulana a Shakespere i olelo ai, “Mai waiho i kou hilinai maluna o ka olelo a na ‘lii.” He hooia ana keia i ka oiaio o keia olelo kaulana. Hoomanao ae la makou i keia hoole ana o ke ‘lii, i kona hoole Akua, a puni mahope o na hana pegana e lohea nei. a me kona hookamani ma na luakini o ke Akua, a me ka hookamani pu mai hoi o na hoahanau e kukulu i na noho no kekahi mea i maopopo, he hoole i ke Akua.
He minamina makou no ke alii a no ka lahui, no ka mea, wahi a ka olelo hemolele, aole e loihi ka noho ana o ka mea hoowahawaha ia Iehova, ka mea nona mai na pono a pau o ke kanaka.
No ka hoowahawaha i ko ke Akua hoopono i kapae ia ai o Saulo, mai ka noho alii ana maluna o ka lahui kanaka a ke Akua i hana ai, as loohia hoi oia i na ma’i pupule, a puni i na ao hewa ia, a hoomake maoli no iaia iho. Ua hoohalike makou i keia mau hoole a puni mahope o na hana hoopunipuni o ke ao e like me Saulo, e holohele ana e ninau ana i na wahine hoonohonoho uhane a hoomanamana hoi no na mea e pono ai kona noho ana, mahope o ko ke Akua haalele ana iaia e hana mahope o na alakai hewa a ka mana o keia ao, ka mea i olelo aku, i ke Keiki a ke Akua, e hoomana mai oe ia’u, a nou ke ao holookoa.
He hana ulupuni keia a ke alii e hoopoino ana iaia iho, a e hoopilikia ai i ka poe e ukali pouli ana manope o na kuhihewa o ke ‘lii. A he oiaio ua hoopouli ia ke alii, oiai oia ke kalele nei, me ka hauoli maluna o na lala popopo i na hewa o keia ao, oia kona mau kanaka: ka poe e noho moekolohe ana me na anoai kuko no na mea o keia ao, me ka hoowahawaha a hoole i ke Akua Mana Loa. E, eo oukou, he palena ko ke Akua hoomanawanui i na hana hewa a kanaka o ke ao, a mai kahi loihi ka mihi, no ka mea, he aihue ka make, aole i ike ia kona la e lalau iho ai, a e hoomanao i ke akelekele o na ulia e hahai nei i ka poe hoomaloka. O ka lohe ke ola, a oia iho la ko makou aloha, o ka wehewehe aku e like ai ma Naia Davida, “E ooe no ua kanaka la!”
MINAMINA INO.
Malalo o keia poo i kakau ia ai kekahi manao, e ahewa ana i ka hoopau ia ana o kekahi makai kahiko ku-huina, o Kia Laioho kona inoa, a no ke kakau inoa ole ana mai o ka mea nana i haku ka manao, nolaila makou i hoolaha ole aku ai. Aka, i mea e na ai ka lili o ka mea nona ka manao, ua lawe iki ae makou i na mea kupono, o ilihewa aku hoi anei ka ahewa mamuli o ke kuhihewa maluna o ka Ilamuku a me ka oihana makai.
Ke olelo nei ka leia a ka makamaka, he makai kilo haole ka mea e hele nei ma na wahi a pau, a e komo nei iloko o kaunale o ka poe mea hale me ke kumu ole a kanawai ole. Ina he oiaio keia, na hewa keia makai, a he hiki loa i ka mea hale ke hoopii i keia makai, a e kipaku aku iaia, no ka mea, aole he kuleana o kekahi makai e komo wale i ke kauhale o na kanaka a haole paha, me ke kauoha ole a kuleana e ae ma ke Kanawai.
Ina ua ike ia keia makai e komo ana a e lawelawe ana, a ohi wale aua i na dala ulaula a kekahi mea me ke kumu ole, alaila, aole o ka nupepa kahi e hoopii ai, e hoi hou mai na lilo na poho a e hoopa’i ia’i keia hana hewa. O ka aha hookolokolo kahi kupono e hele ai, a e waiho aku ma ka hoohiki i keia mau hana kue kanawai, a ina aole e hiki ke hele ma kahi o Nawahi a me Huntsman, na loio o ka lahui, a na laua e kokua mai e like me ke ano o na mea i hana ia a me ka pili i ke kanawai.
He Hanau Like Ana.
Ma ka hoike helu kanaka o Dekemaba, 1890, ua ike ia he 6,186 ka nui o na hapa-haole, i mahele ia, he 3085 kape a he 3,101 wahine, he 16 ka oi o na wahine. Ma keiakakou e ike ai i ka hanau ana e laws like ai ka noho ana o ke ao nei e like me ka olelo a ka mea nana mai kakou. Iwaena o na haole i hanau @@ Hawaii nei, he 7,495 ka nui, he 3,904 kane, he 3,586 wahine, he 523 ka oi o na kane. Na Hawaii ponoi, he 34,436, - he 18,364 kane, he 16,072 wahine; he 2,292 ka oi o na kane. Ua oleloia o ka poe hoomakaulii ana, o ka like o na ano o ka lahui, ka mea e ulu ni o ka lahui a o ka paewa oia ka mea e poino ai ina ka haule ma ka aoao o na wahine. Mawaena o na Hawaii maoli, ua nui ka paewa o ka heiuna, a aia no hoi ma ka aoao hoopoino, a ina e hoolawe ia ke pae wa hou ma o ka lilo ana aku o na wahine Hawaii i na lahui e, e like me ka puke, alaiia, oi loa aku, oiai, he 14,958 kane@a he 779 na wahine o keia iahui, e ma@e nui nei i na wahine Hawaii. Aole hoi pela ka lahui hapa.
O keia paewa ke kumu o ka emi o ka lahui, a o keia poino o na wahine, no ko lakou lilo mamuli o na moekolohe, moelehulehu, a noho haukae, i pai ia mai hoi e na hoowalewale a na kane oi aku. Ke helu ia ka paewa o na lahui a pau, he anoano 64,000 kane i 31,276 wahine. Make a o ke kumu o ka ma ke no ka hookuli, hookae i ka “hoopono,” e like me ke poo o ke aupuni e hoole la, a lilo mahope o na anoai a puni lealea. Ina he aloha aina ko kakou, e hoolohe i ke kanawai o ke Akua, oia hoi e hoomana ia Iehova, aole i na mea o keia ao, a e hoopono ka noho ana o ka lahui. Ina kakou e hooko i keia, alaila, e like ana ka Hawaii me ke one o na kahakai, a me na hoku o ka lewa, a no lakou na pomaikai o keia a me kela noho ana, no ka mea, he olelo paa ia na Iehova ponoi.
HE LETA MAI KONA MAI.
He leta kai loaa mai ia makou mai Kona mai, e hoike mai ana i na hana pono ole a kekahi mau Lu na Aupuni o Kona-hema, Hawaii. Oia hoi ke agena o ka Papa Ola a me ka Luna Hoohana alanui, ua hoike ia mai keia mea i ko makou nei Keena.
O ka agena o ka Papa Ola malaila, aole ka ona hookaawale i na mea ino wale ma haki kaawale, mai kahi aku e noho ana ka lehulehu, oia hoi kahi e kokoke ana i kahi o D.H. Nahinu, a ma keia leta, ua hoike ia he mau mean ino wale ma kahi e kokoke ana i kahi o keia keonimana, aka, aole nae ka agena o ka Papa Ola i ao aku i ka poe nana ua mau mea ino wale ala.
No ka luna lu dala hoi o ke aupuni, ke hoohana ia ala ka na paa hana a ke aupuni e uku nei, i kana hana ponoi, aole i ko ka lanui, a o kahi ka ana i hana ai, he oi aku ka o ka inoino a me ke kapulu.
A e hoike ana hoi keia leta, aole ka e like me ke alanui a Mr. R. Kalanipoo i hana ai, ka nani, ka maemae, a me ka milolii, a he nele loa no ka keia, o ke dala nae kai puehu ka hulu.
Nolaila, e na lima hooko o ke aupuni, e hoopono oukou ma ka oukou hana ma na ano a pau alaila, o kakooo aku no makou ia oukou a e paio hoi no ko oukou pono ma kela a me keia ano.
Aka, ina e like me keia e ike ia nei, ke kau kapakahi o ka Lai Makanoni, alaila, ua makaukau ka pahi oi lua a ka Leo, e hoike aku iaia iho imua o oukou.
Nolailai, e na luna o ke aupuni, e lawe i kelaolelo kaulana a ka Moi Kauikeaouli i i mai ai; “O ke kanaka pono, o ko’u kanaka ia, o ke kanaka hewa aole ia no’u.”
Mawaho ae nei o Kewalo i ke awakea onehinei, ua bapetizo hooluu ia kekahi haole o Lucas kona inou e Rev. Hammond, a ua nui ka poe i hele ae e makikai i ke ano o ka bapetizo ia ana. Pela ihe la ka bapetizo ia ana o ke Keiki a ke Akua, sole he pipi wai maluna o ke poo, he hoailona ka bapetizo no ka moo aea o ko kakou haku iloko o ka @@@ o ka h@pua a me Koua ala hou @@@ @@@ Mai@@i keia, eia ka nani.
HE ANAINA HOOMANA MA BRITS HALE.
O na Halawai i malama mau ia iho nei ma Ariona Hale, ua uwai ia ae nei ma Brits Hale, ma ke kihi o na alanui Moi a me Kamika. E hoomaka ana ma na Lapule a pau ke anaina haipule i ka hora 10, o ka haiolelo ana i ka hora 11, mao ka mahele olelo ala, a i ka hora 7 o ke ahiahi no na mea a pau i lohe i ka olelo haole. Lunakahiko.
A. Haws.
OLELO HOOLAHA.
Ua makemake ia I 50,000 kawowo Alani momona, aole e emi malalo o 6 iniha ke kiekie, a e uku ia no he 5 keneta o ke kumu hookahi. No na mea ae i koe, e pono e hele ae e kuka pu me Dilinahama.
B.F. DILINAHAMA.
Luna Nui O. R. & L Co. Honolulu, Aug. 24, ’91. 265-d1m.
HE ILIO PAE HEWA.
Ua loaa ia’u ma ko’u wahi nohe ma Peleula, ika la 20 o Aug. kekahi ilio opiopio; eia kona ano, eleele ka ihu, ulaula ke kino, keokeo na wahi wawae ai eha. O ko ona nana keia wahi ilio, e pono oia e kii koke mai. me ka uku pu mai i ko’u mau lilo o ka hoolaha ana, a me kuu malama ana iaia, a ina e hala na la he 15, e lilo loa no ia’u keia ilio.
Owau no me ka oiaio
Moses Waakahuli. Peleula, a i ole, ma kahi kuai paka.
1w d
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio. Lio k ulaula lokia, 1 wawae keokeo nope hema, hao kuni ano e, hapala ka hao maluna o ka uha hope ak, eha wawae paa i kapuai-hao, ekolu wawae eleele, kiko keokeo ma ka lae. Lio k ulaula kiko keokeo ma ka lae, hookahi wawae keokeo hope hema, elua wawae mua paa i kapuai hao, hao kuni ML hema hope. O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono e kii koke mai, o hala na la he 15, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka 5 o Sept. 1891, hora hora 12, awakea Poaono.
D. Kaoao 264-5tf
Luna Pa Aupuni.
HALAWAI KUIKAWA.
Ua makemake ia na lala a pau o ka Hui Hooulu a Hoola Lahui, e akoakoa ae ma Honuakaha, I ka Poalua ae nei, Augate 25, hora 2 p.m., no ke kuka ana i kekahi hana ano nui e hoike ia aku ana. E hoolohe i keia. Ma ke kauoha.
MRS. ANE K. ULUKOU.
Aug. 21, 3ts.-d.
Olelo hoolaha.
E ike auanei kanaka na a pau, eia ma ka pa aupuni o Makiki nei, kekahi lio hele hewa. He lio ulaula kiko keokeo ma ka lae, a he keokeo na wawae hope a i elua a aia ka hao kuni ma ka uha hope, ano like me ke K. O ka mea nona keia lio, e pono oia e kii koke mai o hala auanei na la he 12, pau ia’u i ke kudaia ia i ka la 29 o Aug i ka hora 12 o ke awakea Poaono.
D. Kaoao.
Luna Pa Aununi.
NAWAHI HUNTSMAN
NA LOIO LAHUI!
Ua makaukau maua o kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia k@vila a hewa puha; a e koi a e hoopii aku ma kokohi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku i aelike ia. Aia no ko maua keena Loio ma ke k@hi akau o na alanui Moi a me Alakea n@loko o ke kulanakauhale o Honolulu. Na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a 3 pm., ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12 m.
O ha hana a@na aina, mahele aina a mo ke kaha ana o na kii a me na palapala aina a p@u ua waiho aku mau@ @@ @@ Loea Ana Aina a Civila Enekinia kaula na R.W. Wai@ok@ e lawelawe, a e hooko me ka @l@u.
No na mea i koe, e kipa mai no ma ko maua koena nei e kuka @@ai. @ @@@@ @@ me ke aloha.
J. NAWAHI @@ @.@. HUNTSMAN. Honolulu, Iune 3, 1891. 2@8-dt@.