Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 266, 26 August 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Maggie Butterfield |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II HONOLULU, AUGATE 26, 1891 Helu 226
He Moolelo
no
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA –KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO- KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI,
O oe ia e Haunuu, e Ilaulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I’a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
Ia manawa i hoomaopopo iho ai na kupnnawahine, a me ke kaikua ana o Kamapuaa. i ka manao hele e ua kaeaea nei.
A ia manawa kona hanau inua i pane mai me ka leo aloha i kona kaikaina:
Ae, e hele io ana oe, a e haalele iho ana oe ia makou i kou mau ohana ponoi. a na makou no hoi ia e noho i kahi o kakou nei; no ka mea, ua pau aku nei i ka hele ko kakou mau makua, a me ko kaua hanau mua, aia lakou i Kauai kahi i hoho ai.
A o oe aku paha auanei ka lua o ka hele, ke koi mai nei hoi oe no ka hele, a e ae akku ana no makou i kou hele ana.
O ka hele nae paha ka ko kakou mau makua. a me ko kaua hanau mua a lohe ae i ke ao; ei ae koke no lakou i ke ao aina ae nei i Kauai, he ole loa aku paha auanei kauno ka mea, ua olelo iho uei oe, ina e puni o Hawaii nei ia oe, alaila, o kou hele hou no ia i kukulu o Kahiki, o kou hele ana paha ia, aole e ike hou ia ko kakou mau helehelena.
Pela paha, aole i maopopo ia’u ia, aka. na ke au o ka manawa e hoike mai, wahi a Kamapuaa.
I aku la o Kekeleiaiku ikon a kaikaina, oia hoi o Kamapuaa; e o ahea, e hoho hoi kakou a hala na anakulu elua, alaila oe hele.
O ke kumu o keia aua ana o Kekeleiaiku ia Kamapuaa, no kona alo’ nui no i kona kaikaina puaa.
Ia manawa i olelo mai ai o Kamapuaa i kona hanau mua; ke ae aku nei wau i kau aua mai nei ia’u e noho hou kakou a hala na anahu lu elua i koe, alaila, hookuu oukou ia’u, me na manao maikai a oluolu no hoi.
Ua ae koko mai la no hoi kona mau kupunawahine a me kona kaikaina.
Ua noho iho la lakou nei, a hala ka manawa i hoike mua ia ae nei maluna.
Ua hoomakaukau iho la o Kamapuaa no kana huakai hele, a ue olelo aku la i kona mau kupunawahine, a me kona kaikuaana:
Ua piha ae mei ka anahulu a’u i ae aku ai i ka noho pu ana o kakou mamalu o ka aua ana a ko’u kaikuaana aloha nui.
Nolaila, e hookuu mai oukou ia’u e hele wau, a ua ae like aku la lakou, e like me ka lakou i ae mua aku ai. a ua haawi ae la lakou i ke aloha nui loa no Kamapuaa, a pela no hoi ka puaa i panai aku ai ma ia haa@@ hookahi.
Ua ku ae la o Kamapuaa iluna a pololei, a hoomaka aku la oia e hele a hiki i Koolina.
Oiai nae ua puaa nei a kaua e ku noni hele ana ma kona alahele o ke akaka ole, aia hoi, ua hoohiki loa aku la oia maka @lae kahakai.
No ko ia nei halawai ana me ia kuia; nolaila, ua hooki iho la oia i ka hoonee hou ana aku i kona mau kappai wawae imua, a huli mai la oia a nana ia Puuokapolei, i ke ku aku mahope ona, me he mea Ia e paeahi okoi mai ana no iaia e hoi aku, e noho pu hoi me na kupunawahine, a me kona kaikuaana, a ke hoopulu la na waimaka ma kona mau lihilihi; no ka mea, he hale ki pa ka waimaka na ke aloha ohana a me ke aloha i ka aina hanau.
Ua pale wale ia ae la no nae ia mau mea o Kamapuaa, a ua iho aku la oia iloko o ke kai, a komo ma kona kino i’a, oia hoi, ka Humuhumunukunukuapuaa.
Me ia kino ua puaa mei a kaua i haulani aku ai i na ale kualoloa o Kaieiewaho, a hiki i kona pae ana aku i ka aina kaili la, oia hoi o Kauai o Manokalanipo.
Ua pae mua aku la oia ma Kipu i ka po, a pii aku la oia he wahi pa li, a ma kehahi ana, ua eku aku la ua puaa nei, a puka aku la he wai,oia kahi wai o Kipu.
Haule akku la ua puaa nei iloko o ua ana nei ma kona ano kino puaa, hiamoe aku la.
I ua puaa nei e moe la i Makuaipalalau, ike iho la o Kane, laua o Kanaloa, he mau akua laua, i ka moe o keia puaa nui a ka launa ole ma, o ka hele ka hoi ia a lana i ka wai ua nea he momona, aohe hoi paha ia he puaa, he ola.
E na Luna Lawe Pepa o ka LEO O KA LAHUI, ke hai ia aku nei ka lohe ia oukou, ma he mau helu koe o ka la 3 o Augate nei, oia hoi ka Poakahi mua, alaila e poono e hoi hoi mai i keia keena.
He Moolelo Nanea.
No
De Atanani.
Ke koa o ka Lio
Olohe
A I OLE
NAKIAIEKOULU O FARANI.
E Roceliu! e Roceliu!! heaha kau mea i kamailio mai la?
Wahi a ke Cadinela i panai mai ai me na huaolelo moa kuka, ua kamailio ae nei au e ke alii ma ke ano e noi aku ana i kou ihiihi, e kapae ae ia’u mawaho o na hana aupuni, a e koho hou ia ma ko’u wahi ia kauna. Conde. a i ole ia. Basomapire. Oiai o koi mau kanaka ae la a elua, he mau olali lau i no kaiuwahi hohonolo ka pauda a me ka winiwini o ka maka o ka pihikaua.
Alaila, pehea iho la ka hoi oe? wahi a ka moi Lui i ninau mai ai iaia.
Pane mai la ke Cadinela, aole e hiki ia’u ke hooko i ka hanohano o ia hana, oiai au e paa ana ma kekahi ao io i ka laahia a me ka ihiihi o ka o hana Iaa.
Aha e Roceliu, ua maopopo aku la ia’u ke ano o kau mau olelo; ano e Rocelio, e hoolana i kou mau manao pihoihoi, a e hoomanao iho oe e loaa ana he uku panai i ka poe no lakou na inoa i kahakaha ia ma loko o keia palapala, a iwaena o lakou, o ka moiwahine pou kekahi e uku ana no keia mea.
Heaha heuha kau mea i olelo ae la, ma ka inoa o na lani, aole loa au e ae ana e kau ia oa ehaeha ana maluna o ka moiwahine, ina na hoi no oia no’u.
Ua manaoio oia he enemi au nona, wahi hou a ke Cadinela, aka e ke alii, o oe ko’u hoike no ia mea, ua kue mau aku au i kou mau manao no kkona hanohano.
Aka, ma he mau hana kumakaia keia i kou ihiihi alaila, e ke alii e, ae mai ia’u e kamailio ae no ka wa mua loa, aole loa he hanohano a ao le hoi he ihiihi ina o ke kahua keia o ka ahewa ana iaia.
A maluna ae o na mea a pau, aole loa he mau hoike maloko o keia leta e like me kau i koho ai e ke alii, nolaila, i mea no kaua e hewa ole ai, e huli hou aku i mau hooia poololei no keia mea.
Okeia mau huaolelo a ke Cadinela, oia ka ka moi i panai aku ai penei:
Ua pololei oe e Roceliu, aka, aole wale maluna o ka moiwahine ko’u inaina.
Pela io no e ke alii aka, ina oia e koi ia aku me na olelo hookekena o ka hoohaahaa, alaila, ke olelo ae nei au, ua hana aku oe e ke alii i kau moiwahine ma ke ano hohe haahaa loa ! wahi a ke Cadinela me ke kuio.
Pane aku la ka moi Lui, oia ke kahua a’u e panai aku ai maluna o ko’u mau enemi, ina he kiekie oia a haahaa paha e lawe ana au i ke koikoi o ke ahewa ana aku ia lakou ma na ano a pau.
Alaila e ke alii, o ka moiwahine, o ko’u enemi ia, aole o kou , nolaila ma ka hoopoina ana ia mau mea. e ae mai ia’u e hoolauna hou aku iaia imua o kou ihiihi, ma ke ano, o kau moiwahine ia.
E waiho aku iaia e naka haalulu nona iho iloko o kkona mau manao wahine, a e mihi mai oia ia’u a pono ai! wahi a ka moi Lui i pane mai ai me ka leo oolea o ka mea i piha i ka inaina.
Aole loa pela e ke alii, o oe ke haawi mua aku i ka huaolelo o ka mihi e pono ai, oiai, nau i hana mua ka hewa, a o oe mua ke mihi aku e pono ai.
O keia pane a ua Cadinela la, he puupuu ikaika loa ia i ku’i ia aku imua o ka lae o ua moi nei, a kulana aku la oia ihope, me na helehelena halkea o ka huhu, alaila, pane aku la oia me ka leo nui:
E aha ! e mihi anei au? O ka moi Lui anei ke mihi mua aku imua o kela moiwahine kipi? Aole loa.
Ma o ka’u kauoha la e haua oe pela ! wahi a ke Cadinela.
Alaila, ma ke ano hea au e hana aku ai iaia?
E hana aku oe iaia ma na ano e hoolaulea ia ai o kkona mau manao, wahi a ke Cadinela.
Alaila, heaha ia mea? wahi a ka moi.
I anaina hulahula oiai, he makehehi loa ka moiwahine ia mea, a iloko o ia anaina hulahula, e kauoha aku oe i kau moiwhine e aahu oia iaia me kona aahu i kahiko ia me na pihidaimana au i haawi ma kana aku ai iaia ma kona la hanau ai.
Na keia mau huaolelo a ke Cadinela, na ia mea i houhola iho i na minoaka hauoli ana maluna o ka moi Lui.
Aole i pau.
He Mau Aina Kahuai Hale Halekuai a Mau Waiwai e ae.
Ua loaa mai ke kauoha ia’u e kuai ke dala akea aku mai ko’u Keena Kudai@ ma Alanui Moiwahine,
MA KA POAHA, AUGATE 13, HORA 12 AWAKEA.
I keia mau waiwai malalo ino:
Hale a me AINA – ma ka aoao Komohana o Alanui Hotele a me Kekaulike, e pili la me ka waiwai o Mrs Mary Foster, a nona hoi ka ili o 1425 kuea kapuai, me ke alo 33 kapuai ma Alanui Hotele a me 34 ½ kapuai ma Alanui Kekaulike; a me kekahi apana aina e holo ana i hope mai ke aianui aku. E hoolimalima ana ma ka mahina no $20. Aole he hoolimalima maluna o ka aina.
2. HE PA AINA – e kokoke la ma ke Komohana o Alanui Alakea a me Moiwahine, he 1667, ka ili. Ua hoolimalima ia i ka Hui Hana Hao Union. no 15 ma kahiki mai Maraki 1, 1891, me ke kulea na hoolimalima no 15 hou aku makahi ki, ma ka uku kaokoa o $150 o ka Hui Union e uku na lilo auhau aupuni a me auhau wai.
3. HE AINAma PAUOA e waiho la ma ke Alanui Pauoa, kokoke i kahi o Keo Pu, 137, 100 eka. he kahua hale a me ke kahi mau aina lo’i ko keia aina. He ku lana hoi e ike pono ia a ke kulunakauhale a me ka moana. Hoolimilimaia ia Tai Fook Co., (Yee Wo Chan. agena.) no $100 o ka makahiki, ma ka hapa ma kahiki e uku mua ai. He 6 ½ makahiki i koe o ka hoolimalima e paa mai ka la 1 o Iulai, 1891. Kala kuike ko na kuai ana a pau.
E ike ia no na kii o na aina a e loaa no hoi na hoakaka ana ma ko’u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine. JAS. F. MORGAN,
Luna
Kauka Pake Akamai!
DR. LEONG KANG TONG.
MAKAUKAU OI’A E LAPAAU I NA MA’I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HOLOMUA.
HE OLUOLU KA AUHAU.
KEENA OIHAWA: Aia ma ka aoao iaa EWa iho o ka halokuai Poaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
HE PALAPALA HOOLE.
Honolulu, April 29, 1891.
Owau o Chu San Lan, no ke kulana kauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii Pae Aina. Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imua o ke akea, ua ike au a na maopopo ia’u a ke haawi nei au i ko’u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia’u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko’u ma’i he akepa, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma’i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola, Ua loaa au i keia ma’i mai ko’u wa opio loa mai, a na naeane he @ makahiki o ka hoomailo ana a keia ma’i i ko’u kino, aka , ma keia wa ua loaa ia’u ke ola maikai loe. E hele ae e ka poo i Inuluu a kau naha.
Mei 12, 1891 1m.-d
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hewa; hookahi lio k@@ulaula. elua wawae keokeo na ka hema hao kuni A E ma ka hema, kiko keokeo ma ka lae; lio w. hulupala lae kea, elua wawae keokeo hope, hookahi wawae keokeo mua, hao kuni N O ma ka aoao hema o ka a@ O ka niea @ mau mea paha mona keia mau lio e pono e ki kokw mai o hala auanei na la he 15, alaila, e kuai kudala aku no au ma ka la 22 o Augate, 1891, hora 12 awakea Poaono.
D. KAOAO
282 –3tsd Luna pa Aupuni