Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 272, 3 September 1891 — Page 1

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Kt Olson
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Buke II.  HONOLULU. SEPATEMABA 3, 1891.  Helu 272

 

He Moolelo

No

KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA—KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO—KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.

O oe ia e Haunuu, e Haulani

E Haalokuloku

Ka Mano e ka I’a nui

E ui, e Uilani

Ko inoa Puaa ia e o mai.

            Ua hele aku la o Kamapuaa ma ma ia la a hiki i ko laua hoea ana ma kekahi aoao o ka muliwai o Wailua.

            Ia laua nei nae i @ aku ai ma ua kahawai la, e piha ia ana e na kane a me na wahine, e auau pue wai ana.

            I ko laua nei ike ana i keia mau hana lealea, ua piha pu ka muliwai i na kanaka, ua hele a he ula wale no i na kanaka: no ka mea, aohe kapa o lakou, a he mea hou nae keia i Kamapuaa.

            Aole oie i ike mua i keia mea, a ualilo nae keia mea i mea e hoopahaohao mai ai i kona naau.

            Ua ninau aku la oia ia Limaloa me kona ano kanai@a penei:

            Heaha keia hana a na kanaka e piha nei iloko o keia muliwai?

            He auau puewai, he mea mau no ia no ko makou aina nei, i ka wa e kahe mai ai o ka wai hou, a oia ka wa maikai o keia ano hana lealea; ia nei iho la no la, lilo ka ha’i kane, a pela no hoi me na wahine.

            I aku la o Kamapuaa i kana aikane; oia hoi ha ka mea pilikia o ka kaua huakai hele.

            O keaha hoi, wahi a Limaloa i pane aku ai.

            O keaha mai hoi kau, ina paha ianei ka kaua mau wahine, alaila, o ko laua hele no la paha ia i ka auau puewai, a o k@ lilo no la paha ia o na wahine a kaua i kane okou, a haalele mai ia kaua.

            Pela no paha, ua ike ia aku auanei hoi, lilo paha kaua i ka hele aole i ike ia ae o ko hope nei noho ana.

            Heaha la auanei ka hewa? aohe kaua i ike i ko laua noho ana ae o hope nei, a pela no hoi ko kaua hele ana; no ka mea, he mau huia wa wae ko ka huakai hele, wahi a ka olelo.

            Ke lilo la keia mau olelo i mau olelo e hoehaeha loa ana i ko Limaloa noonoo; aka, no ka kaua Ka@mapuaa, aole i lilo i mea hoinoino mai i kona noonoo; ua maopopo no iaia, aole e lilo kana aloha ia hai, oia nei no kana pua e kui ai a lawa kona lei.

            I aku la o Kamapuaa ia Limaloa, pehea kaua e kau ai ma kela aoao?

            E noi aku no hoi kaua i kamaaina i waa no kaua e kau aku ai a pae ma kela aoao, wahi a Limaloa.

            Nolaila, ua hele io aku la o Lima@loa e noi waa no laua, a ua haawi mai la no na kamaaina i waa no laua nei.

            Aohe aua ana i ka waa; no ka mea, ua kamaaina o Limaloa ia lakou, a i ko lakou ike ana mai hoi i keia kanaka ui malihini me Limaloa, ua ninau koke mai la no lakou me ke ano ohohie penei:

            Ea, nohea hoi keia kanaka ui malihini o kekou nei?

            He aikane na’u, he kanaka malihine mai n@ oia no ke kai mai, a o Kanakaokai koi nei inoa.

            A @ hele ana olua i hea@ wahi hou a na kamaaina.

            E hele ana maua i ka makaikai ma keia wahi aku.

            A hiki ka olua wahi e makaikai ai i hea?

            A hiki paha i na pali, alaila, hoi mai maua; ina hoi he waa ko maua, o ko maua holo no la ia a puni o Kauai nei, wahi a laua nei.

            I mai la na kamaaina o Wailua, mai hele loa aku olua i na pali, o ike mai auahei na moo o ka pali o Makana ia olua, alaila, o ko olua kii ia mai no ia e pepehi.

            O ka mea hoohune loa mai a ua moo nei, o ka ike mai o ka moo i k@ ia nei kanaka maikai, o ka lakou mea hoohihi ia; a hookahi ka hoi ua mea aolha o ko aikane, a me oe hoi, i kou hoi hookahi mai i keia kula loa e waiho mai nei.

            I kela wa i lohe pono ai o Kamapuaa i kona make mai i ka moo o na pali o Kauai, aole ia e lilo i mea ano e i kona noonoo, o kana mea lealea loa ia, no ka mea, he kahua ia nana i lele a opu.

            Ua kau aku la laua ma ka waa a holo aku la a kau ma kela aoao o ka muliwai o Wailua.

            Ke hooho nei na kanaka, a me na wahine i keia kanaka ui a ka launa ole mai, a he kanaka malihini hoi i ko loakou mau maka.

            Nolaila, e na makamaka, mai @u he mai oukou no ka hoopuka liilii ia aku o ka kakou @anea, no ka mea, e uwila mau aku ana oia ma na kakahiaka a pau.

            Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa o ka Lio Olohe.

A I OLE

NA KIAI EKOLU O FARANI.

            Ano, e lawe aku i keia eke, a e hoomanao no ka pono o kou moiwahine keia, a, e Atanani, he leo ka’u e lohe nei.

            Na keia mau huaolelo hope ae la a ka madame, na ia mea i kono mai i ua mau ipo la, e haawi ae i na hoolono ana no ka leo a laua i lohe aku ai.

            A @a wa i hawanawana aku ai o Atanani me keia mau huaolelo i ka madame:

            O Bonacio kela!

            Alaila, me ka palanehe loa ole, ki aku la ua koa opio nei i ka laka o ka puka, me ka huli hou ana mai a pane mai la i ka madame:

            Aole loa kela hehena e komo e mai ana iloko o ka @umi nei a hiki i ko’u kaawale e ana aku mailoko aku nei.

            A pela no hoi @ @a’u, wahi a ka madame i pane mai ai me ke ku ana iluna ae ilona.

            Alaila, e awiwi kaua, mamua o ka hoea a@a mai o kela wahi hehena, a o ko kaua loaa pono ia, wahi a Atanani.

            Ua eleu koke ae ka madame Bonacio, a iloko o na minute pokole, aia laua ma ka rumi o Atanui kahi i nana mai ai iwaho o ke alanui ma ka hakahaka o ke olepelepe puka aniani.

            Ua emi hope aku ke koa opio me ka unuhi pu ana ae i kana pahikaua, a anehe aku la oia e hele no ka puka@ aka, ua ka’ua e ia mai la e ka madame Bonacio me keia mau huaolelo@

            Heaha keia au e kul@pa ae nei, e kumakaia ana anei oe ia kaua?

            Lumakaia, ole loa, aole au e kumakaia ana ia kaua, wahi a ka opio Atanani.

            Pehea ka hoi oe e uilaninei me kena pahi?

            No kela kanaka o Muna, kela kanaka mo @e koloka loihi, ua ike aku la @o anei oe @aia?

            Ae e ke koa opio, ua ikeaku la au iaia, wahi a ka madame i pane hou mai ai, iaia i nana hou mai ai iwaho o ke alanui.

            Alaila e ka madame no ua kanaka la o ke koloka loihi, ua paa ka’u hoohiki e pepehi iaia ma kela a me keia wahi ona e loaa ai ia’u, aka e ka madame, ke walawalaau mai la ilalo, a ke hoopuka ae la i kou inoa wahi a Atanani.

            Ae, i kamailio mai ai ka madame ka leo malie, ke lohe nei au i ka laua mau kamakamailio no’u, a ke hoole aku la kahi hehena aole au o loke o ka lumi.

            Me keia mau huaolelo a ka madame, noho malie iho la laua me ka mumule, no ka hoolohe ana no na olelo a Bonacio a me ke kanaka o ke koloka loihi.

            A no kekahi mau minute@ ka hamumu leo ana mai a ua mau kanaka la, lohe aku la laua i ka ninau ana ae o ke kanaka malihini ia Bonacio me keia mau huaolelo:

            Aia no anei kahi keiki o ka lio olohe ma kona keena?

            Keiki kuaaina o ka lio olohe? ea! owai kau e ke kauna? wahi a Bonacio i ninau ae ai.

            Ka! o kahi keiki kuaaina no hoi e noho hoolimalima nei ma kekahi o na rumi o kou hale @ ka oe i ike o Atanani no h@.

            O Atanani ka ea? oia k@ kau e kamailio mai nei?

            Aole anei ou manao eia no oia ma kona keena i keia wa, oi@i, aohe a mai o kona kukui; aka @ ke kau@a, no ke aha kona mea i k@pa ia ai h@ koa kuaaina no ka lio olohe?

            Aole no ka paha oe i lohe iki i kona moolelo?

            Aole e ke kauna, wahi a Bonacio i pane aku ai.

            Alaila, e hoolohe mai@ @ @ike no oe, he keiki kuaaina @ @ opio la o ka lio olohe.

 

OLELO HOOLAHA.

            Owau o ka mea nona @a aina o Makailio, Kamakalakauka@o, Kaloaopalena, ke papa akea aku nei i na mea a pau aole e hele wal@ maluna o ka aina, a aole hoi @ kuai i na loi ai oo a me loi opi@pio, me ka hele mua ole mai e kuka pu me a’u.  O ka poe a pau e kue ana i keia olelo, maluna no o lakou ko lakou poho.  Mele Akoni Rose.

Aug. 4, 1891.  251 3m-d*

 

OLELO HOOLAHA.

            Ua makaukau ka mea @ona O@inoa malalo iho, @ hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na@kahua kukulu kia hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me @ Akina.

            J. BOWLER.

            Sept. 22, ’90, d—@y*

 

He Mau Aina Kahua Hale, Halekuai a Mau Waiwai e ae.

            Ua lona mai ke ka@oha ia’u @ kuai kudala akea aku mai ko’u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine.

MA KA POAHA, AUGATE 13, HORA 12 AWAKEA.

I keia mau waiwai malalo i@o:

Hale a me Aina—ma ka aoao Komohana o Alanui Hotele a me Kekaulike, @ pili la me ka waiwai o Mrs Mary Foster, a nona hoi ka ili o 1425 kuea kapuai, me ka alo.  3 kapuai @a Alanui Hotele a me 34@ kapuai ma Alanui Kekaulike@ a me kekahi apana aina @ holo ana i hope mai ke alanui aku.  E hoolimalima ana ma ka mahina no $20.  Aole he hoolimalima maluna o ka aina.

            @ He Pa Aina—e kokoke la ma k@ Komohana o Alanui Alakea a me Moiwahine he 3667 ka ili.  Ua hoolimalima @a i ka @ui Hana Hao Union. no 15 makahiki mai Maraki @ me ke kulea na hoolimalima @ 15 hou aku makahi@ki, ma ka uku @ 15 @ ka maka@hiki @ uk@ @ @a.  Na ka Hui Union e ak@ @ @upu@a me a@hau w@

            @ He A@ @ @a—e waiho la ma ke Alanui P@ @ok@ i kahi o K@o Pu, 137@100 ek@ @a hale a me ke@kahi ma@ aina @ aina.  He ku la@a @oi e ke@ @ makau@le a m@ k@ m@ @ @imaia ia Tai F@k Co@ @ W@ Ch@ agena, @ @100 o ka mak@ @i @a ka hapa @ @ki e uku @ @ makahiki @ o ka hoolima@ @ @ai ka @a @ulai 189@ @ na kuai m@ a pau.

            E ike ia @ e loaa @ @oi @ K@na @ @e.

            @

            @

 

Ka@ka Pake Akamai!

DR@ @ON@ @ANG TON@

MAKAU@AU @ @APAAU @NA @MA@ A PAU@O @E @ ME KELA ANO, ME K@ @ ME KA HOLOMUA.

HE OLUOLU @ AUHAU.

            Keena Oihana:—Ai@ @na ka aoao ma Ewa iho o ka hal@kuai Puaa, e ku @ ma ke ki@i o na Alanui Ka@ika me Hotele.

HE PALAPALA HOO@

            Honolulu, April 9, 1891.

            Owau o Ch@ San@ Lan@ no k@ kulana@kauhale o @onolal@ Mokupuni o Oahu @ooiaio aku nei au imua @ k@ ak@a @ ike @a @a maopopo ia’u a@ke @wi nei au i ko’u mahalo piha ia Kaula L@ng N@ Tong e noho nei ma Alanui Hotele @ @o ka mea, ua lapaau @a ia’u @ mamuli o kana mau lawela@ a@a, oiai @ ko’u @na’i he ak@ @ @popo hoi ma ka olelo kahiko @ nei au i ka poe a pau i @ @o @a’i @ hele ae iaia, a e loaa@ Ua loaa @ i keia ma’i @ai @ loa mai a u@ @ he 4 @ ka hoomai@ a@ @ keia ma@ @ aka m@ keia wa @ loaa ia’u @ kai loa.  E hele a@ @ ka @ @ kau @aha.

            @ 12, 1891.  @m.-d.

 

OLELO HOOLAHA.

            @ auanei na kanaka a pau@ @ Pa Aupuni o Makiki nei k@ @ mau lio h@le hewa; hookahi li@ @aula, elua wawae keokeo m@ @ma, h@o k@i @A E@ ma k@ @ ik@ keokeo ma ka la@; h@ @pe@a l@ kea, elua wawa@ keokeo hope, hookahi wawae keokeo mua, hao@ku@i N@O @a ka aoao hema o ka a-i.  O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio e pono e kii koku mai, @ hala auanei ua la he 13, alaila, e kuai kudala aku @ au ma ka la 22 o Augate, 1891, hora 12 a@akea Poaono.

            D. KAOAO.

62--3t@d.  Luna Pa Aupuni.