Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 281, 16 September 1891 — Page 1

Page PDF (1007.58 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Marlene Sai

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

==============================

Buke II.                    HONOLULU, SEPATEMABA 16, 1891               Helu 281

=========================================================

He Moolelo

NO

KAMAPUAA.

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA - KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO - KA HOA PAIO HOI PELE,

KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.

--

                      O oe ia e Haunuu, e Haulani

  E Haalokuloku

           Ka Mano e ka I'a nui

E ui, e Uilani

                 Ko inoa Puaa ia e o mai.

--

     I aku la o Kaneiki i kona mau kaikuahine, he mea kupanaha ia olua, ua lilo ko olua aloha i ka olua kane o na la pokole, a nele iho la ko olua aloha ana ia'u, i ka hoa o ka puuu hookahi, a i paa hoi ia'u, aole olua e ike i ka malamalama o ke ao nei, a me ka hann ana ae i na ea hu'ihu'i o keia ao mauleule.

     Pane aku la o Kamapuaa ia Kaneiki, mai hoolohe oe i ka olelo a kou mau kaikuahine; e hoolohe mai oe i ka'u i olelo mua aku nei ia oe, mai pale oe i ka'u olelo.

     Ma keia wahi, e hoopau kaua i ka kaua mau kamailio ana no ke kaua, e oi oe e hoomaha iloko o keia mau la a e launa pinepine aku oe me kou mau koa kakaikahi, a e noho ae no hoi wau me laua nei, a e hooluolu ae no hoi i ko'u wahi kino, a kali aku o ka hiki mai o na le'ale'a la o oukou.

     A ia la no hoi e ike ia ai na keiki kane o Kauai nei, na ko Kauai nei mau keiki kane paha @ ai oia la, a i ole, na ko Oahu mau keiki paha.

     I manawa, ua haawi mai la o Kaneiki i kona aloha nu@ kona kaikoeke ia Kamapuaa, a h@ aku Ia oia hoi no kona home e ike i ka maka o kana wahine, a me@aua mau keiki.

     Ia Kaneiki i hiki aku ai a hoi pu me kona ohana, ua ninau mua mai la kana wahine:

     Ua ike aku nei oe i ko kaikoeke, a pehea la kona ano?

     He kanaka ui oia, aohe kanaka ma Kauai nei a puni, e loaa aku ko na kulana hooneno, ua haiamu ia oia e ke onaona o ka Lehuamaka noe.

     He waipahe oia o ke ano o ka waiualanamalie,a he kanaka koa o ka wiwo ole,   he kilakila kona pauku kino, a he lua ole no hoi o ka nohea.

     Nolaila, ua lawa ka'u hoike ana ia oe e ka wahine, o ka mea nae a ua kaikoeke nei o'u i kauoha mai nei, a hiki i ka la hooili kaua o ma kou, kii aku wau iaia e hele pu ma ua i ka kaua.

     He kanaka ikaika no oia i ke kaua, wahi a ka wahine a Kaneiki i olelo mai ai i kana kane.

     Pela paha, aole kaua i ike i kona ikaika, he malihini kaua i kona ku lana, a na ka la auanei o ka hooili kaua e hoike mai i kona ikaika a me kona ikaika ole.

     Ua hele aku la o Kaneiki e halawai me kona mau koa he eha kaau ma ka helu Hawaii o ke au kahiko.

     A i ka hoea io ana mai o ka la hooili kaua, ua hele pololei aku la o Kaneiki, a i kona kaikoeke ia Kanakaokai, aole keia i hoike aku i koi nei inoa ponoi, aka, o ka inoa hoeepa wale no kai nei i hoike aku ai i na wahine ana, a me kona kaikoeke.

     I mai la o Kaneiki imua o kona kaikoeke; i hele mai nei wau e olelo aku ia oe, ma ka la apopo e kaua ai makou; oia ka'u i kii mai nei ia oe, e hoomakaukau oe ma ke kakahiaka o ka la apono, a oia ko kakou la e hele aii ke kaua.

     Pane aku la o Kamapuaa ia Kaneiki; heaha la auanei hoi ka hewa o ka hele i ke kaua, he hana no hoi imua o ke alo hookahi no make o ka ikaika ole, a i nui ka ikaika, aohe make o laila.

     Ke wa ahiahi keia a Kaneiki ma e hui kamakumailio pu nei me Kamapuaa.

     A mahope o ka pau ana o ka laua mau kamailio ana, ua huli hoi aku la o Kaneiki no kona hale, me kona ohana, a noho iho la no hoi o Kamapuaa me kana mau wahine ma ko lakou hale a hiki wale i ka uhi ana mai o ka malu po.

     Mahope iho o ka pau ana o ka lakou paina ahiahi, ua haule aku la lakou hooluolu ma ia po, a na ka moa kuakahi i hoala ae i ko Kamapuaa ma hiamoe ana.

     Ala e ae la no o Kamapuaa ia wa koekoe o ke kahahiaka oiai no na hokeo a ua kaaka la e hoekepue ana,  a hoomakaukau iho la iaia iho no ka hele ana aku no kahi i makemake.

                                                                                                                                                                                          Aole i pau.

=================================

 

He Molelo Nanea.

NO

De Atanani.

--

Ke Koa o ka Lio Olohe,

-A I OLE_

NA KIAI EKOLU O FARANI.

     Niniu ae la ia maluna o kona poo me ka luai ana ae i na huaolelo hoino o ka hailiili.

     Ua hemo pu ae me ka pahi a ke koa Velona, a me na haawina o ke kulana koa a me ka wiwo ole, lele hope mai la oia he mau @apuai, a hoopuka aku la ikeia mau uaolelo o ka hoohenehene haahaa loa a me ka inaina:

     Aha! he Cadinelisa oe ea?  he puuwai pakaha o ka aluna a me kahao wale.

     Aka, e monasiua Cadinelisa he koa au no ka moi Lui XIII o Farani nei.

     Ua hohnola ae na helehelenao kahaikea maluna o kekanaka malihini no keia mau olelo a Velona, a i ka wa a lana i kuene pono ae ai i ko laua kulana, aia hoi,  ua haalele iho la o Atanani ma ia laua, a aha'i aku la ka pupuhi he i'a no ka hohonu.

     Ma Bevisa, ua hoomaha iho la lakou malaila he elua hora, no ka haawi ana imanawa no ko lakou mau lio e hoomaha ai a no ke kali ana kekahi ia Velona.

     Aka, i ka hala ana ae o kela ma nawa, aole loa i hoea iki aku o Velona.

     Nolaila,ua hoomau hou aku la lakou i ka lakou huakai o ka hooko kauoha.

     Mawaena o keia alahele, ua hooku'i iamai la ka huakai hooko kauoha a na hoaloha me na keakea a alalai.

     A ua hoala ia he kaua o ka makakila kue i ka inaina o na poka pu mawaena o na hoaloha ekolu a me na enemi.

     Ua pakaha ia aku ka papale o ke kea opio o kalio olohe, e kekahi o na poka p ki pololei a ka enemi, a o Hapale hoi a me kana kauwa, ua ku mai la ko laua mau poohiwi i kekahi o ha poka palaualelo e hihio hele ana ma keli a ma keia o ko la kou mau aoao.

     A na ia mau ulia poino i hoohau le hope aku ia laua i muliwaa, a koe wale aku no ke koa opio Atana ni a me La Fere a me ka laua mau kauwa e alo puahi nui ana iloko o ke ehuehu.

     Ua hoike mai na nanaina a me na hana a ke koa opio o ka lio olohe, i ke koa a me kalua ole o ka na mau oniu maka kila ana.

     A iloko o kana a me kona hoaloha paio hoomaha ole ana, ua puhalahi'u aku la lakou mai loko aku o ka mana o na enemi no kalii kauhale o Amiena.

     O na hora liilii ia o ke kulu aumoe a ke koa Atanani a me La Fere i hoea aku ai malaila me ka laua mau kauwa.

     A ma ka hotele Lis d'Or, malaila lakou i hoaumoe iho ai ia po, a ma ka hora eha o ka wanaao, aia ko lakou mau lio, ua makaukau no ka hoomau ana aku i ka lakou huakai o ka hooko kauoha.

     Mamua ae o ka haalele ana iho o Atanani ma haalele ana iho i ka hotele Lis d'Or ua ala ae la he wahi hoopaapaa mawaena o La Fere a me ka ona hotele.

     A na ia mau papa leo ana a laua me ka ikaika, i hoouna aku eha mau kanaka i lako me na mea kaua.

     A me ka leo o ke okalakala, kauoha mai la ke alakai o ua poe kanaka nei ia La Fere e haawi pio koke aku.

     Aka, o ka pane ma ka  aoao o ko koa kiai, aole ia mea me a'u he haawi pio.

     Na keia hoole ana aku a La Fere,m na ia mea i hoouna awiwi mai i na enemi maluna ona, a oia ka La Fere i huki hikiwawe ae ai i kana pahikaua me ke kahea pu ana ae i keia mau olelo:

     No ka hanohano o kau misiona o ka hooko kauoa e ku hoaloa opio ano ka manawa nou e holo aku ai.

     Me keia mau huaolelo ae la, alaila, ki ae la oia he elua piha o kana pu panapana, he hoailona no kona hiki ole ke hoomau hou aku ma ke alahele o ka hooko kanoha, oiai oia ua hoopuni ia ae la e kona mau enemi.

     Na keia mau olelo a La Fere a me ke kani ana ae o ka pu, naia mea i hoike aku i ke koa opio, oia hookahi wale no koe e alo aku ai iloko o ka make a me ke ola, a ke haule pio oia iloko o ka lima o na enemi, alaila, aohe manaolana ana i koe ma ko ka moiwahine Ane aoao, me kona kumakaia pu ia aku imua o ke alo o kana kane.

     Nolaila, me na haawina oke koa a me ka wiwo ole, haawi ae la ua koa opio nei o ka lio olohe i ka hoailona panai no ka hoailona a kona hoaloha i haawi mai ai maloko o ka waha o ka pu panapana.

                                                                                                                    Aole i pau.

=========================================

HE HOOLAHA I KA AKEA.

[left side margin faint in places]

    E ike ananei na ano lahui a pau, e no@ ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine a me na keiki; i loa i na @ o kela a me keia ano, e nane mai i @ Keena hana, a na'u e hoopau aku i @ ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e @a makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i @a ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, @ ke kino aki iloko o ka iwi, eha o ke @ ma'iwahine a pela aku.  Mai hoolo@ aku e na hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pul@ma mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa,

he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.                                                                Owou iho no,

                                                                                                           DR. LEONG KENG PONG

Helu 40, Huina a na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu.    Aug. 31.         1y.

-----------------------------------------

 

OLELO HOOLAHA

     Ua makaukau ka mea nona  O inoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu

kia -hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

J. BOWLER.

Sept. 22, '90, d-1y*

-------------------------------

 

OLELO HOOHALA

     Owau o ka mea nona na aina o Makailio, Kamakalalaukalo, Kaluaopalena, ke papa akea aku nei i na mea a pau aole e hele wale maluna o ka aina, a aole hoi e kuai i na loi ai oo a me loi opioio, me ka hele mua ole mai e kuka pu me a'u.  O ka poe a pau e kue ana i keia olelo, maluna no o lakou ko lakou poho.

MELE AKONI ROSE.

Aug, 4, 1891       251      3m-d*

---------------------------------------

 

Aila Kuai.

-

E LOAA NO MA KAHI O.

J. F. COLBURN.

(KEONI KOKOBANA.)

Ma ke Kihi ona Alanui

Nuuanu

-A ME-

Moi.

-

E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu.

Hele mai hookahi, helemai elua, hele mai no a pau loa.

Ko oukou hoaloha,

J. F.COLBURN

Honolulu, Iulai 8, 1891.  232dtf.

-----------------------------------------

 

Hale Hana Wai Momona.

WAI- ANIANI

-

Sam: had me John Grace na Ona.

-

Ka poe wale no na lakou e hana nei

NA WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA

oia hoi ka

SASEPARILA   -A ME KA-  WAI-HAO

-

NA WAI MOMONA AWAPUHI SASEPARELA, LEMI, WAI PIPII, SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA, @

-

Mutual 380     TELEPONA    Bell @