Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 283, 18 September 1891 — Page 2

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Connie Watanabe
This work is dedicated to:  Edna Sadako Shiroma Sakamoto

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

            Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. Keaka Honokaupu, i Luna Pa Aupuni no Huelo, Mok@puni o Maui, ina kahi o N. Opunui, i waiho mai.

                                                                                                                                                                                                            C. N. SPENCER,

                                                                                                                                                                                                               Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina,                                                                                                                                                                                           Sept. 18, 1891.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

Lauahooponopono a me Puuku.

 

POALIMA,   SEPATEMABA 18,   1891.

 

HEAHA KA MEA I HOOLE IA'I KA MEA MAOPOPO ?

 

            Ia makou i kaalo aku ai ma Aliiolani Hale, he elua la mamua iho o nehinei, ua halawai mai la ko makou kiionohi me kekahi keonimana a me kona loio, ka nu'a lehua o Mokaulele.

            Ua ninau aku ko makou kiu ia laua, heaha ka olua mea hou?  Ua pane ia mai la ka ninau me ka moa kaka o ka haina:

            Eia ka mea hou, imua aku nei maua o ka Aha Kiekie kahi i hoohiki ai i kekahi palapala hopu, i hoole ia e ka lunakanawai apana o ke kulanakauhale nei.

            A pehea mai nei ? wahi hou a ka ninau.

            Ua pono mai nei i ka Aha Kiekie, a ua pau i ke kakauinoa ia, a aia aku nei i ka makai.

            Ninau, no ke aha i hoole ai ka lu nakanawai apana ?

            Ka, no ka ae ole ana mai ka o ke keena o lalo, oia ka ke kumu i hoole ai.

            Ma keia mea, ua kahaha loa ia ke kiu, oiai, o ka mea i hoopii ia, e koi ia nei e keia keonimana, mahope iho o ka maopopo ana mai iaia o ka moolelo piha, oia ka mea nana i hoeha i kekahi keiki makai ae nei o Kakaako, oia maoli no ka i ae aku imua o ka poe nana e hooko aku i ke kanawai; aka, i ka wa o ka makuakane o ua keiki la i koi ai ma o kona loio la i palapala hopu no ka hewa hoeha, ua hoole ia mai.

            A mamuli o ia hoole ia ana, ua oni ae la kona makuakane imua o ka Aha Kiekie, a o ka hopena, ua ae ia mai.

            O keia ka mea a makou e a'o pinepine nei i na wa a pau, e hookoia ke kanawai maluna o ka poe e kue ana i ke kanawai.  Aole hoi e pono e hooko ia ke kanawai mamuli o na lili pilikino, o hu hewa auanei, poohu mai ka lae a kahi ke pohue.

            O oukou hoi e na lima hooko o ke kanawai, mai manao oukou, ua hiki wale no ia oukou ke hana e like me ko oukou makemake, a e manao iho ai hoi oukou, he poe oukou i kaa aku mawaho o na palena o ia mea, aole loa pela.

            Mamuli o ka loaa ana ia makou o keia ouli hou, nolaila makou i ninau ai, heaha ka mea i hoole ia'i.  Oiai, aole keia o ke au o Waawaaikinaaupo ma; aka, o ke au keia o ka malamal ma olinolino o ka la i ke awakea; nolaila e hoopono ma ka hana oia ka mea maikai, aole o ke kuapapanui wale aku.

           

            Ke hoomaka ia nei ka hana ia o ke uwapo o Kapiolani Paka.

 

HEAHA KEIA?

 

            I ka Lakapule aku nei i hala, ua heoluu ia iho la i ke kai e Waikiki ka Rev. G. Kalai o ka makani Apaapaa o Kohala, e ka luna olelo o ka hoomana o na la hope Haws.  O keia Rev. i hooluu ia iho la, oia kekahi o na loea baibala i ike nui ia, a hoike euanelio hoi i na la i aui aku la, a aia no maluna ona ka oihana laa kahi i hekau ai, a he kanaka hoi oia i hoanaauao nui ia, aka i keia mau la, ua kapakahi aku la Manuia, o Keoko'i ka moku.

            O ka elua keia o kona mau haku o ka noho ana, oia hoi kana i hoike e mai ai i kinohi, aole e pono i ke kanaka ke malama i na Haku elua oiai oia i huli aku la ma kela hoomana hou, a haalele hoi i kahi nana oia i hoonaauao i kinohi, a o,a ka makou i minamina ai iaia.

            Oiai, o kana mau a'o ana mamua ua lilo i mea ole, aole na ha'i i lu ia pono ana i luhi ai, aka, nana ponoi no, a he mea maopopo, ua pouli kana mau a'o ana mamua.

            O ke kumu o ka pouli, mamuli no ia o na ao ana, oiai, o ka hooluu ia ana, aole a makou kue no ia mea oiai, ua like ko makou manao no ke ano o ka huaolelo bapetizo, o kona ano maoli no ia.

            Aole hoi he pi-pi, a aole no hoi iloko o ke kiaha, aka, i ka lokowai a moakawai paha e hooluu ia ai, i like ai hoi me ka keiki a ke Akua, ua make oia ala hou mai, pela hoi ka mea i hooluu ia a ala hou mai.

            Aole makou e nema wale aku ana, aka, e hoike ana makou i kona ano o na la i hala; aka hoi, ina oia ka ka Uhane Hoola i hoike aku ai iaia, alaila, ua maemae lea kela; aka, iha mamuli o na kokoia o na makelia o keia au e nee nei, alaila, aole i maemae, na ka hopena e hoike mai i na mea a pau; oiai hoi, he lunaikehala iloko o kela a me keia kanaka, nana e koho nona iho.

 

KA MOIWAHINE KANE MAKE KAPIOLANI NO WAIKIKI.

 

            Ma ke kakahiaka onehinei, ua hoohala aku la ka Moiwahine kane make Kapiolani, i kona manawa no ka olu kohai o ka malu lau niu o Muolaulani Hale, a ua hului pu aku la oia i kona mau ai alo no ka luakaha pu ana me ia malaila.

            Ua ukali pu aku kana Keikialii i kona mau kapuai, no ka hoolaulea ana iaia, oiai, aia no iloko o kona puuwai ka makolukolu o ka eha eha, no ka hoomanao ana ae i kana Lani Moi, i hala aku, oia hoi ko kakou Moi i aloha nui ia, ka hiki mua hoi o na Moi oluolu loa o ko Hawaii nei Pae Aina; nona hoi ka puuwai hamama o ke aloha kanaka, a na ke kanaka no i hoohemahema i kona pono.

            O keia huakai a ua makuahine alii nei o kakou, mamuli no ia o na kauoha a kona kauka, a oia kana i hooko ai; a ma ke ahiahi ana iho, ua huli hoi mai la kana huakai alii no kona Home ma Honuakaha ae nei, ua hele wale a mo'a unounoo Puna i ka pehia e na huna kai o Kalehuawehe, a oia ka makou i hoomanao ae ai i keia wahi hooheno eaea kai no nae ua 'lii wahine.

            He mau hiona mohaha maikai kona, pela kana keiki, a pela pu no hoi me ka huakai holookoa a pau.  Nolaila, ke hoomanao nei makou i keia mele i hooheno ia e ko kakou la ai i moe aku la----

            "O ke Alii wale no ka'u makemake

              O ka luhi o maua me ia nei

              O ko makou lealea no ia."

 

KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.

 

            I keia mau la, ua hoonala aku ko kakou Moiwahine i kona manawa ma kona Home ponoi ma Wasinetona Hale; a aia oia malaila e hooipo nei, o ka lua keia o na Moiwahine kane make o keia lahui.

            Ma keia home no hoi i kaihi ia aku ai ka hanu ola o kana alii kane, a hoi aku la ke kino no kahi mau o na mea a pau, oiai, mamuli o ka lono i loaa mai ia makou, na ke Kauka ka o ke alo alii keia kuhikuhi, a ua a'o pu ia aku no hoi oia aole e uhauha wale i kona manawa, a e malama hoi i kona ola kino pono iho, ma ka ai pakiko ana, a aole hoi e hoopau manawa wale ma na mea ano ole, o ko makou lohe kiea.

            Nolaila, ke hoike aku nei makou i ko makou minamina i kela moto ana i koho ai i kinohi, ana no hoi i hoole ai, a makou i hoike pau aku ai imua o ka lehulehu.

            Oiai hoi, o kela moto ana i koho ai i kinohi, oia hoi ka "Pono" a me ka "Hoopono," he moto oi kelakela kela a kona au hooponopono aupupuni, aka, i ka wa i hoole ia ai ka olelo a ke Akua Kiekie loa, oia ka wa i lohea mai ai, he omaimai ko ka Moiwahine.

            Nolaila, mamuli o keia onawaliwali o kona ola kino, ke kono aku nei makou i ka pohai o ke alo alii e anee nui nei, e huli ke alo @oi lau nui, i kulike ai hoi me kela olelo kahiko o Hawaii nei----

                        "Iluna no ka ua

                          Waele e no ke pulu."

            Nolaila, e kela pohai i hoonele ia i ke ola uhane, eia mai ka olelo a ke Keiki Hipa a ke Akua ola, a malaila e na na iho ai.  Mataio.  Mokuna V., Pauku 33, a hiki i ke 48.  Mataio Makuna VI, Pauku 5 a hiki i ka 15, no ka mihi ana, a aia pu hoi malaila ka pule a ka Haku i waiho mai ai i keia ao oia ka pule oiaio e loaa ai ke ola o ke kino, a na ka mana hoi @ ka Haku e kaka mai i na hala a pau.

            Oia no hoi ke kahuna lapaau oi aku o ka ike a me ke akamai, oiai, oia ke kokua kokoke loa no ka wa popilikia, oia hoi ka puuhonua kahi e maha ai.

            O ka makou ao keia, a ina aole e lawe ia, me oukou aku no ia, oiai, o ko makou aloha keia e pahola aku nei, e like me kana moto oia ka Hoopono.

            E aloha aku oe i kou Akua me kou naau a pau, a e aloha aku hoi oe i kou hoa launa e like me oe ia oe iho.

 

HE KAHU AUPUNI HOU.

 

            Ua lohe wale mai makou ke noonoo ia nei ke Aliiwahine Kaaniau i Kahu Aupuni.  Ua lohe hou mai makou ua kipa aku ka Moiwahine e ike ia Aliiwahine o lakou, no ka wa mua mahope o kona noho alii ana.  He mea hou keia, a heaha aku la koe, e hoike ana ua moe ka oe e ke kai.

 

HALAWAI A KA HUI A NA LAHUI.

 

            E malama ia ana he halawai ma ka hora 7:30 o ke ahiahi Poaono, ma ka Hale International alanui Betela.  E haiolelo ana kekahi mau hoa ma na ninau Kalaiaina, nolaila e akeakea ae na hoa Hawaii a pau.                                                                                                                   Ma ke kauoha.

 

He Kuai Nui Hoopau aku.

 

E HOOMAKA ANA I KEIA

 

POAONO, AUGATE 1, 1891.

 

Ua Lilo ko makou Waiwai he mea Mohai wale!

 

Ua Hoemiia ke Kumukuai ilalo, aole i ko

 

Makou Pono, aka nou no

 

Papa Kumukuai no 30 La wale no:

 

200 paa lihilihi keokeo puka aniani .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   $   .90

  20 i-a Kalakoa maikai.   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .      1.00

  12 keokeo 1 i-a laula  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .      1.00

    8 keokeo 1 i-a laula  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .      1.00

159 kakini lakeke o na Kamalii  (huluhulu   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .        .45

  93 kakini ka'e waihooluu o na wahine    .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .        .05

Huluhulu no na paa lole kupono, .25 keneta o ka i-a, e kuai no makou i keia mau la no 7 i-a no  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .      1.00

Papale Kula o na Kamalii  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .        .25

Na Kawele nunui, 2 no  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .       .25

Kakini eleele maikai   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .       .25

Na Papale i kahiko maikai ia  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .     2.50

 

RUMI HANA LOLE MALUNA, HOLOKU etc., HANA IA ME KA OLUOLU

 

LOA.  E HOOPAA AKU NO MAKOU NO NA KUMUKUAI MALUNA

 

NO 30 LA.  NO KE DALA KUIKE WALE NO KEIA KUAI ANA.

 

                                                                                                                                                                                                            C. J. Fishel

 

            @  Ka makamua o na Hale lako o na Wahine, oia hoi ma alanui Papu a me Hotele, kahi i hanau ia ai na kuai hoopono a ano nui no hoi.       249-dt

 

OLELO HOOLAHA

 

            Ua makemake ia i 50,000 kawowo Alani momona, aole e emi malalo o 6 iniha ke kiekie, a e uku ia no he 5 keneta o ke kumu hookahi.  No na mea ae i koe, e pono e hele ae e kuka pu me Dilinahama.

                                                                                                                                                                                                B. F. DILINAHAMA.

                                                                                                                                                                                                Luna Nui O. R. & L Co.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Owau o ka mea nona na aina o Makailio, Kamakalalaukalo, Kaluaopalena, ke papa akea aku nei i na mea a pau aole e hele wale maluna o ka aina, a aole hoi e kuai i na loi ai oo a me loi opiopio, me ka hele mua ole mai e kuka pu me a'u.  O ka poe a pau e kue ana i keia olelo, maluna no o lakou ko lakou poho.                                                                                                                                                                                               MELE AKONI ROSE.

Aug. 4, 1981.                                                                                                                                      251                                                      3m-d*

 

OLELO HOOLAHA.

 

NA HOA HUI MEKANIKA!

 

            E malama ia ana he halawai na ka Hui Paahana Mekanika ma ka Hale Huilahui, kihi e Alanui Hotlel a me Betela, ma ke ahiahi Poaha, Sepatemaba 17, 1891, hora 7.

28@-2@td.                                                                                                                                                                                                     Ma ke kauoha.

 

            I keia la, ua hookohu ia aku o JACOB KALA ESQ., i Agena haawi Palapala Mare, no ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai.    

                                                                                                                                                                                                                        C. N. SPENCER.

                                                                                                                                                                                                                        Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 31, @91.                                                                                                                                                                                271-d3t.

 

Ka Buke Akeakamai.

 

.  .  .  .  .  .  AO  .  .  .  .  .  . 

 

KE KI GULA

 

NO KEKAHI MUA MEA HUNA POHIHIHI

 

I HULIIA E KA NOEAU

 

O KE KANAKA

 

KAKAU mua ia e ka Mea Hauohan DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hoo ponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-            Levi ole ia ka Akea@ mai Hawaii o ke Ke@eturia 19.

 

Mahele o ka Buke.

 

MAHELE I.

 

            VIOIA----Hoike Ouli ma na ka u Oulin oALO          lana Mahina.

GZO@ILA----HokeADALEka@                                          G

 

                                                                                    oke kanaka.

MAHELE III.

METRAGARATIMA----Ka hoike Ouli ma

                                          ka Hoonohonoh

                                          Huahelu ma ka

                                          Helu Kabala.

MAHELE IV.

ONEIROLOGI.

MAHELE V.

Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.

 

            1 keia la ua hookohu ia aku o W. Von Gravemeyer Esq., i hoa no ka Papa Alanui o Hana, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. M. Rooney i waiho mai.

            Eia aa hoa o na Papa la:

                        DAVID CENTER----Luna Hoomalu.

                        OSCAR

                        W. VON. GRAVEMEYER.

                                                C. N. SPENCER.

                                                            Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 28, 1981.                                                                                                                                                                                St@.