Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 286, 23 September 1891 — Page 1

Page PDF (988.29 KB)

This text was transcribed by:  Betty Yang Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.                                   HONOLULU, SEPATEMABA 23, 1891.                Helu 286

 

He Moolelo

 

No

 

KAMAPUAA.

 

KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA – KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO

– KA HOA PAIO HOIO PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKUOU O KAHIKI.

 

O oe ia e Haunou e Haulani

E Haalokuloku

Ka Mano e ka I e nui

E ui, e Uilani

Ko inoa puaa ia e o mai.

 

Ia manawa i ku ae ai o Kamapuaa iluna, a haawi aku la ii kona aloha imua o ua makaainana i kela manawa, a pela pu no hoi me na makaainaaa i panai mai ai i ko lakou aloha.

Olelo aku la ua o Kamapuaa imua o na makaainana; ua lone ae nei oukou i na olelo a pau a ko oukou alii i pahola aku nei imua oa oukou.

Oiai, he koko ko’u o ke kanaka makaaipana, i kupono ole no ke kulana alii, e like me ko oukou haku mua.

A eia no hoi kekahi, o ko’u noho hoomalu ana aku maluna o oukou, e like me ka kakou i lohe ae nei, ma ke kuahaua alii ana, aole i like ko’u manao me ko ko oukou laii i hoike mua aku nei.

O ka’u mau hana koa ma ka la hooili kaua ana, o ka’u kokua ana ia ma ka aoao o Kaneiki, a o ka’u uku no hoi ia iaia, he uku no ka ai, ka i’a, a me ka hale ona e noho ia nei e a’u.

Aole o’u manaolana, o kana makana kiekie loa i haawi mai nei ia’u ua kupono ia makana ia’u; aole ia i kupono no’u, aka, ke lawe nei no nae wau ia makana ana, a haawi aku i ko’u mahalo nui loa nona, a ua lawa ae la ko’u manawa i noho alii ai maluna o oukou, a me ka’u mau hooponopono ana, a me ko’u hoomalu ana maluna o oukou.

I keia Manawa ano, ke lawe nei wau i ko’u noho alii ane maluna o oukou, a ke haawi aku nei wau i ke’u noho alii ana maluna o Kaneiki, a e noho alii no oia maluna o oukou, e like me kona mua, a e hoolohe oukou i kona lao, a me kana mau hooponopono ana ma na ano a pau.

Aole wau e lawe ana ma kea no kulana alii no ka aina, he kanaka ake hele wau i na wa a pau, aole wau he kanaka noho paa maluna o ka aina nei, e noho ana no wau no ka wa pokele, a hele aku no i kahi i maopopo ole ia’u.

Ia manawa, ua lohe pono loa aku la na wahine a ua Kamapuaa nei i ka manao hele o ka laua kane, ua pii koke ae la ko laua aloha, me ka iho makawalu ana mai o na wai maka.

Ia manawa i huli ae ai o Kamapuaa a nana ae la kona mau maka maluna o Kaneiki, a puana malie ae la i keia mau huaolelo hoehaeha manao penei:

E kau kaikoake aloha, o kau makina kiekie loa , nou no ia ma kana oia hoi ke kulana alii maluna o ka aina.

Aka, o ka’u wahi kauoha nae ia oe e kuu kaikoeka alii, ina he aloha kou ia’u oia keia:

Aia no ko’u mau wahi ohua, au no i ike ai i ka la hooili kaua, o ko’u kupunakane, o Makalii kona inoa, o Kahikiula ko’u makuakane ponoi, a me ko’u kaikuaana, oia no hoi k Kahikihonuakele.

E noko lakou i mau kanaka malalo o kou malu, a ma kau mau kauoha, a hoounauna paha, o ka hoolohe wale mai no ka lakou ma na ano a pau.

Noho iho la o Kamapuaa ilalo me kona mau waimaka e helelei ana, i ke laoha i kona oahna ponoi, a me ke aloha i kana mau wahine no hoi kekahi.

Ia wa i ike hou ia aku ai o Kaneiki i ke ku hou ana ae iluna, a huli ae la oia a kunon hoomaikai aku la ia Kamapuaa; a huli ae la oia, a kaupono aku la kona mau maka maluna o ka ohana o kona kaikoeke, a i’aku la:

E, auhea oukou, e na ohana o ko’u kaikoeke aloha, ko makou pu kalahala, ka mea i hoihoi hou mai i ko’u ola a me ke ola o ho’u mau makaainana, o ka’u wahi manao ano nui wale no e hoike aku ai ia oukou, e noho like kakou malupa o ka aina nei, a o na loaa o ka nina, ka kakou ia e ai ai, a e noho oukou he mau ahi no ko kakou aina nei.

                                                            Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

 

NO

 

De Atanani,

 

Ke Koa o ka Lio Olohe,

 

- A I OLE -

 

NAKIAIEKOLU o FARANI.

 

            O ka hora 10 o ua kakahiaka la oia ka manawa e ka heleuma o ko lakou wahi moku i le-ko aku ai i kona mau heleuma iloko o ke awa kumoku o Deva, a ma ka hora 10 a me hapa, hehi aku la na kapuai o ua koa opio nei o la lio olohe ma luna o ka lepo malihini ieia.

            Ae e ka makamaka, ua malihini ie na kupuai o opio i ka o Enelani, aka, o ka hooko kano , oia wale no ka mea nana i hookamaaina aku iaia malaila.

            Nolaila, i ua koa opio nei i hehi aku ai no ka aina, ua hele pololei aku la oia no ka hale leta, no ka ninau ana i mau lio no laua.

            A oiai, he mea mea mau ka hoolako ia ana o kela a me keia hale leta me na lio o ia ano, nolaila, aole i nui loa ka laua haea.

            I ka loaa ana mai o ko laua nei mau lio, haalele koke iho la laua nei i ua hale leta la, a holo pololei aku la laua nei no ke kulanakauha le o Ladana.

            E like me ka kaua i olelo mau ae nei, he malihini ua koa opie nei i na palena o Enelani, pela no oia i malihini pu ai i ka olelo o ia aina a me na ano e ae.

            Nolaila, i mea e loaa ai iaia ke Duke o Bakinehama, kakau iho la oia maluna o kekahi apana pepa, a i kela a me keia Manawa e loaa aku ai ia laua kanaka e maalo ae ana ma ke alanui, e haawi aku ana oia i ua apana pepa, a e kuhikuhi mai ana no hoi lakou ia laua nei ii kahi i ku ai ke kakela alii o ua Duke nei.

            Ia laua i hoea aku ai i ke kakela alii o Bakinehama nei, ua loaa mai la ia laua ka lone mai ke kanaka hookomo kappa mai o ua Duke nei, ua hala aku oia no ka halealii o Windsor.

            A oiai he wahi kanaka maamaalela ua wahi kanaka hookomo kappa la o ke Duke i ka olelo Farani, no laila, ua hoike ake la ke koa, opio i kana misiona i hoea mai ai, malalo hoi o ka hooko kaaoha o ka make a me ke ola, a e ike hoi oia i ke Duke e pono ai.

            Mamuli o keia pane a ke koa o ka lio oloha, ua huli ae la ua kanaka la kahea aku la i kekahi kaawa o ka hale no ka hiki ana aku imua o kona alo.

            Ua hoea aku ke kauwa imua e kealo o na kanaka hookomo kappa nei o ke Duke, a me ka leo mana o ke kauoha, pane mai la oia.

            E hele aku e ha’i i ke kahu lio ua makemake ia i elua lio i keia manawa, a e lawe ia mai me ka kakalia ole.

            Me keia pane a ua kanaka hooko mo lole la o ke duke, alaila, huli hou mai la ia maluna o ke kou Atanani a pane mai la:

            I nahea nei oe i hiki mai ai i Pelekane nei?

            I keia la mai la no, i ka po nei ihe la no ko’u haalele ana aku ia Farani mahope iho o ko’u hele ana mai ma ka’u huakai hele o ka puahi nui o 60 legue iloko o na hora he 40 no.

            Alaila, he misiona nei ka piha kau o ka puahi?

            Ae e kuu makamaka, a e hoohiki hou aku ana au no Farani iloko o elua a ekolu paha la mahope iho o ka hopolono ana o ka’u misiona mai nei.

            Me keia mau kukai olelo pokole ana mawaena o ke koa opio a me ke kanaka hookomo kappa o ke Duke, aia hoi, komo hoa mai la ke kauwa a ha’i mai ia:

            Aia na lio me ka makaukau mawaho kahi i ku ai !

            Ua huli mai la ua kanaka hookomo kappa nei o ke Duke a kono mai la i ke koa opio, e haele laua no kahi e loaa ai o ke Duke ia laua a ia wa no hoi laua i kau ae ai maluna o na lio, a holo pololei aku la na ka halealii kakela o Windsor.

            Oiai laua ma ke ala, ua ninau mai la ke kanaka Pelekane i ke koa opio, me keia mau olelo o ka hoolauna:

            E ke keonimana opio, ma ka inoa hea e loaa ai ia’u ka hanohano o ka hoolauna ana aku ia oe imua o kuu haku ke Duke o Bakinehama:

            E hoike aku iaia, o ke kanaka opio i aa e ana pahikaua pu me ia ma ka uwapo o Rue Genegada.

            Aha hi hooho ae ai ke kanaka Pelekane me kea no henhene: he wahi olelo hoolauna i’o ka hoi kau.

            Iwaena o na kanaka koa, he olelo hoolauna keia e hiki ole ai iaia ke hoopoina no ke keneturia a no ka loihi paha o kona manawa o ko ola ana.

 

HOOLAHA I KA AKEA.

 

 

Aila Kuai.

 

KAHI 9

           

J. F. COLBURN.

 

(KEONI KOLOBANA.)

 

Ma ke Kihi o na Alanai Nuuanu me Moi.

 

            E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu.  Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no apau.

            Ko oukou hoaloha.

                                                J. F. COLBURN.

            Honolulu, Iulai 8, 1891.                      202 dtf

 

Hale Hana Wai Momona

 

WAI-ANIANI

 

Sam. bad me John Graee na Oaia.

 

Ka poe wale no pa lakou e hana aei NA WAI HOOMAEMAE KOKU KAULANA oia hoi ka

 

SASEPARILA

 

- A ME KA -

WAI HAO.

 

NA WAI MOMONA AWAPUHI SASEPARELA HEMI, WAI PIPII, SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA,

 

Nuinai 330 – TELEPONA Helu 29e