Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 291, 29 September 1891 — Page 3

Page PDF (913.22 KB)

This text was transcribed by:  Joycelynn Costa
This work is dedicated to:  In memory of grandfather Loo Yip

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ko Europa Mai.

 

            Ke, maumau mai nei na lono hoo hakumakuma kaua ma Europa.  Ua hoohikilele ia ae la ko na wahi a pau i ka uwea ia ana ae a laha ae hoi ma na nupepa, ua lele aku la kekahi mau koa mai kekahi manuwa Beritania, ma ka Mokupuni o Mitelina, he kanaha mile ma ka hema hoi o ke kowa o Dadanela.

            He mau nuhou hoopahaohao keia.  He mea no nae a kakou e lohe nui aku ana ma keia mua aku, oiai eia na aupuni ke kuko nei, ke apue pue nei, a ke inaina nei kekahi i kekahi.  He wa keia a kakou e makaala loa ai i ka mea e hana ia ana ma Europa a ma Amerika, oiai na aupuni o keia mau mahele honua ke ku nei ma ke kulana e hooko aku i ka mea i olelo ia no lakou ma ka wanana a ke Akua.

            No keia mea, aole o makou kanalua iki; ua like keia mau hana a ke ao me na hooiaio i ka moolelo i hoo mohala mua ia mai i ko makou ike e ka olelo hemolele.

 

Hoopii Wai o Wailuku.

 

            Ua leta ia mai ia makou, e ka poe o Wailuku, ua hoopaa ia na Akepoka no ka hoopii ana i ka wai e hoao ia nei e lawe wale ia mai ka poe o Wailuku aku, e ka Hui (Misionari) mahiko o Wailuku.  O ke ano o keia hana, oia hoi ka lawe ia ana o ka wai ma kekahi ki’o wai hou aku, malupa aku o ke kiekiena o ke ki’o wai mai kahiko loa mai.  Ua lawe keia mau loio mamuli o ko laua manao kokua i na Hawaii, oiai, ua ike ia no he hana ka ka Hawaii e hoino ia ai laua, aka, aole nae laua i hopo, oiai, ua maopopo ke kumu o ka hoopii, ua kukulu ia maluna o ka pono paa, a mai mua loa mai, o na kanaka kamaaina.  He mau hana keia e punahele ai o Akipoka ma i ka lahui.

 

HE HANA HOOPILIKILA I N KOKUA.

Mr. Lunahooponopono;

Aloha oe:

 

            E oluolu oe me ke ahonui e hookomo iho ma kahi kaawale o na kolamu o kau nupepa wiwo ole, i kela poomanao e kau ae la maluna, i ike mai ai o’u mau hoa a pau e noho ana mai ka la puka i Kumukahi, a pulelo wale aku i ka mole olu o Lehua.

            Aia ma ka la 22 a me 23 o Sepatemaba nei, ua kupu mai la kekahi manao i ko makou luna nui, e neho ana ma keia Panalaau; e kahea aku i na kokua ma’i lepera, e noho ana ma Kalawao a me Kalaupapa, me ka maopopo ole o ke kumu o keia kahea ia ana.

            I ka akoakoa ana mai o na kokua ma’i a pau ma ka hale oihana o ka luna nui, aia ilaila i lohe ia aku ai ka leo o ka luna nui e pane mai ana imua o na kokua a pau, me ka olelo mai.  “Ua kahea ia aku oukou e na kokua a pau e akoakoa mai, me kuu manao ana e heluhelu aku i ke kanawai i hooholo ia ai iloko o ka Hale Kau Kanawai o ke aupuni, oia hoi ke kanawai i hooholo ia ai i ka la 14 Novemaba, 1890, i kakau inoa ia ai e ko kakou Moi aloha i hala e aku, oia hoi ke kanawai e pili ana i no kokua ma’i lepera.”

            Ma ka pau ana o kaua olelo ana ma na mea a pau e pili ana ma ke kanawai, ilaila oia i waiho mai ai i kona manao me ka pane aua mai i mua o na kokua.  Ua manao keia luna nui e hoohana wale ia na kokua me ka uku ole, oiai na moku a pau e ku mai ana ma ke awa o Kalaupapa.

            Aia nae ma ka la 23, i ike ia aku ai kekahi manao kikoola i hoopuka ia mai ma ko.  A.H. K. waha e olole ana, ina aole e ae na kokua i ka hana a ka Papa Ola e kauoha mai ai e hana me ka uku ole, alaila e hikii ia na kani-a-i o na kokua me ke kaula.

            O ka mea nana keia olelo, oia no kekahi luna mua o keia Panalaau, kekahi mau makahiki i hala; a iloko o kona au e noho luna ana, he nui ka haunaele, a iloko no o kona au, elua ola makamae a ke Akua i hana ai, i lilo mamuli no ia o ka hana ku ole i ke aloha i ka hoa kanaka, a pela no keia manao okala kala e lohe hou ia nei.

            No keia kumu nui i ulu mai ai he manao ninau aku imua o oukou e ka poe loea kanawai e kuhikuhi mai ia makou, ko oukou mau hoa kanaka e noho aku nei i ka pilikia a me ka ahaeha, oia hoi keia:  O ka hana hea la ka ke kanawai i ole lo ai oia ka hana e uku ia ai na kokua; na oukou ia e hoomaokaka pono mai, i ike makou i ke ano o keia kanawai e pili ana i na kokua ma’i lepera.

            Ke manao nei au, ua lawa wau maanei.  No ka Lunahooponopono ko’u aloha lau oliwa; a no na keiki lawe mikioi hua metala, ko’u aloha hooni puuwai.

            Owau no me ka oiaio,

            William P. Kalohe

            Kalaupapa, Molokai, Sept. 25, 1891.

 

            Ke upu ia aku nei, e ku mai ana io kakou nei ka moku kaua Alert, mai ke kai Berelina mai, no ka holo ana aku no Kina, e like me ke kauoha ma ke Aupuni o Amerika mai.

 

            Ua haalele mai i keia ola ana, ma Koloa, Kauai, i ka la 24 o keia malama, o Mrs M. K. Smith, i ka 75 o kona mau makahiki.  Ua loihi na la o kona kaa ma’i ana, a kuu aku la kona luhi.  He wahine oia na Makua Kamaki i hala e aku ma ia ala hookahi.

 

Haule!  Haule!

$5.00 Makana  $5.00 Makana.

 

            E Haawi ia no keia uku makana i ka mea e hoihei mai ana i kekahi pale-noho ili noho paniolo i haule i ka piina ana mai o ka Nuku o Nuuanu.  E hoihoi ia mai ma keia Keena ke loaa.  286 1w.

 

LEI PU-PU!  LEI PU-PU!!

 

            Ua makemake ka Hui o Haka ma, i @00 Le-i Pu-pu i hakuia, mai ka elua a ekolu papa o ka lei hookahi.  Ina o ka poe o loaa ana o keia mau lei, e hoike ae ia.

Haka Ma.

Hale Aiwaihau, alanui Hotele.

Sept. 23, 1891.  286-d3ts.

 

            I keia la na hookohu ia aku o W. Von Gravemeyer Esq., i hoa no ka Papa Alanui o Hana, Mokupupi o Maui, ma kahi o P. M. Rooney i waiho mai. Eia na hoa o ka Papa la.

DAVID CENTER-Luna Hoomalu.

OSCAR

W. VON GRAVEMEYER

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 28, 1891. 3t@.

 

KALOA & WAINEE.

NA KAMANA HUI KUKULU HALE.

(Me ka uku haaha)

 

            O na kauoha mai na mokupuni mai, e hoauna pololei mai i na mea no laua na inoa maluna ae, a e loaa no maua i kela Hale Hou ma ke kihi o na Alanui Nuuanu me Kukui ma Honolulu.

S.K. Kaloa & Geo. Wainee.

w-4ts Sept 11, 1891.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau pipi hele hewa.  1, pipi keiki kelaele, aole kuni, O oki loihi mawaena o na pepeiao elua.  2, pipi keiki w ualula, aole kuni, O oki loihi mawaena o na pepeiao elua.  3, pipi w ualula kua keokee, keokeo ka opu, hao kuni BS ak hope, hao kuni ane e uha mua ak, hao kuni ano e uha hope hema.  4, pipi w ulaula, keokeo ka lae, hao kuni BS ak hope, hao kuni ano e uha mua ak, hao kuni ano e uha hope hema.  5, pipi w keokeo, kikokiko eleele ma ka a-i, pela na wawae, hao kuni BS ak hope, hao kuni ano e uha ak, hao kuni ano e uha hope hema, elua oki malalo o ka pepeiao ak, ka hema.  6, pipi keiki k ulaula, hao kuni BS hope ak.  7, pipi keiki k puakea, haokuni BS hope ak, O ka mea a mau mea nana keia mau pipi e kii koke mai o hala na la he 15, e kuai kudala aku no au, ke hiki aku i ka la 3 o Okatoba 1891, hora 12 awakea Poaono.

D. Kaoao.

Sept. 18, 283d3t.  Luna Pa Aupuni.

 

Kauka Young Kam

Pung.

(APANA.)

Helu 53, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka

Aina Pua!

 

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ane ma’i, mai ko na kane, wahine a me na keiki liihi.  O na ma’i ha-no ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A o na ma’i e pili ana i ka maka pau pu ia i ke ola.  Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ia nei, me ka oluolu pu o kahi auhau.  Ka poe pilikia hanau keiki a hele nui paha o ke koko, a’paa a lohi paha ka hanau ana, paa paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u nei.  E KIPA mai e ka poe i hooluu luu ia me na haawina pilihua, a ka ma’i a na’u oukou e hooluolu aku.

 

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Sept. 2, 1891. 272-d3m

 

I KA LEHULEHU HAWII

 

            Ke hooiaio aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hoolaua ka’u wahine mai ka pilikia hoomailo a ka ma’i kokopaa, ka’u keiki elua makahiki hoi mai ka aneane loa ana e make i ka ma’i emi pu wale no o ke kino, oia hoi ka pilikia ai malo ko o ke kino.  Mai ke ola ana o ka mai’i a biki i keia la, aole i hoea hou mai na pilihua o ia ano.  Ke kono nei au i na malamala Hawaii o’u e hele ae ia Kauka Apana (Yong Kam Pung) a e loaa no ka maha.  Mai kanalua ma na ano elua – oia ka oluolu o na pilikia ma’i a me ka haahaa o na auhau ana.

 

Me ka oiaio, P.M. ANA.

 

KUAI HOOPAU NUI.

            Mai keia manawa aku a hiki i ko Makou hoonee ana aku iloko o ko makou

 

HALEKUAI HOU

 

            Ma ke Alanui Papu, (NA HALE BURUA.

            E hoolilo aku ana.  Makou i ko Makou waiwai a pau o na ano Lole:

            NA LOLE NANI, NA LOLE I HUMUIA, KAPU A ME PAPALE, PAHU LOLE, a pela ak@

No na Uku Hooemi Loa Nae.

Egan & Gunn..

ALANUI MOI kokoke i ke ALANUI PAPU.  tf-d.

 

Poino i ka Wai!

POINO I KA WAI!

 

            E hoomaka ana keia mawaena o keia la a me ka Poalua a hiki mai o keia pule ae, me ka nana ele ia o na lilo.

N.S. SACHS.

263-dtf.  Honolulu.

 

HOOLAHA HOU

B.F. Ehlers & Co.-PAINAPA.

HELU 99 Alanui Papu.

 

            IA OUKOU E NA MAKAMAKA A ME NA HOALOHA.  OIAI HOI UA makaukau makou i ke kuai hoopoho aku i na @ Wahine @ a me na Kamalii, oiai, e hoimai ana o B.F. EHLERS @ moku mai a oia ke kumu o ko makou kuai hoopoho ana, i @ ai na wahi no @ LOLE HOU.

            E kipa mai e na makamaka, i hoopau ia ai ko oukou kanalua no ka makou kuai hoopoho aku ia oukou.  Owau me ka oiaio.

@ B.F. EHLERS & CO.