Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 291, 29 September 1891 — He Moolelo Nanea. NO De Atanani. Ke Koa o ka Lio Olohe, A I OLE NA KIAIEKOLU O FARANI. [ARTICLE]

He Moolelo Nanea. NO De Atanani.

Ke Koa o ka Lio Olohe, A I OLE NA KIAIEKOLU O FARANI.

I tia kanaka hookomo kapa nei i komo aku ai, ua pane hou xnai la ua Duke la me keia mau huaolelo okekaūoha: E Paterika, e lawe mai i kuu kanaka hana gula a me kuu kakauolelo. Me ka pane leo ole aku o «a ka* naka hookomo kapa nei, haawi mai la oia i na kunou hoomaikai ana i kona haku, a hemo hou aka la oia no waho o ka puka me ka pani ana mai i ka puka mahope ona. A no kekahi mau minute nokole, aia hoi, komo mai la ke kakauolelo a ua Duke nei. Ua loaa aku iaia ke Duke e noho ana ma ka aoao o ke pakaukau, me kekahi palapala kauoha i kakau ia i e kona lima ponoi. A i ua Duke nei i ike mai ai i ko na kakauolelo, pane mai la oia imua ona penei: E Mr. lakekona, e lawe aku i keia palapala imua o ka haku kiekie 0 na aha kau kanawai, a t ha'i aku iaia, ua makemake au e hoolilo ia na olelo o keia paiapala i mea ole, a e hoolaha ia hoi ma ke akea e pono ai. Aka e kuu haku, wahi a ke kakauolelo i pane mai ai, ina paha e ninau mai ana ka lunakanawai i na hooia ana mai ia oe mai, alaila, heaha ka'u e pane aku ai; O ko*u kuleana ia, a aole hoi au e hai aku i kekahi kanaka i ko'u * manao. Alaila, o ka*u pane anei ia ? aoie anei e hoike aku na haku- la o na mana hookolokolo imua o ka moi no keia mea. Mamuli auanei, lilo mai i mea na ka moi e hoohuoi ai, no ke aha la % ae ole ia ai na moku o kela a me keia ano e iho ai i ua kapakai o Enelani nei f Ua pololei io oe e lakekona, aka, 1 ka fra a ua haku la e ninau mai ai ia oe } e tm ? i aku oe } o ke kahua

mua loa keia ake Duke o Bakine,hama i lawe mai ai ina hoolala ana o kana mau {shpa kuhikuhi ka ua, kue i ke aupuni kalaunu o Farani. malalo o na lawelawe ana 'a na inana ālunu o kela Cadinela Ro eeliu. Ua haawi mai ke kakauolelo i na hoomaikai ana no kona haku Duke ma ke kunou poo aiia, alaila, haale le iho la ia i ke keena no ka hooko ana ika hanohano o kana misiona nuhou nui. I ke kakauolelo i hala aku ai, hu Ji mai la ua Duke nei maluna o ke koa opioa pane mai la i na huaolelo p3nei: - Ua maalahi -a palekaija kaua, ina aole kela mau pihi elaimana i j aihrfe ia ai i hala aku nei no Pansa alaila, aole loa e hoea akū ana īlaila a hiki i kou Jioea mua ana aku, ke oli lakou e lawe i ke alahele o ka holomahuka ana. Aka, ua haawi aku nei nae au i ke kauoha no ka hoopaa ana i na awa kumoku a pau o Enelani, aole loa e haalele ia e kekahi moku me ka loaa ole ~o kekahi paiapala ae mai ia'u aku. | Ao ka moku e kue ana i ka'u mau kauoha, e hopu ia no la-1 kou no ke kipi .pia ka inoa o ka moi a me ke aupuni o Enelani. ■ Ua haKa pono aku ke koa opio maluna oke Duke o Bakinehama, iaia i hoopuka mai ai i ,kela niau olelo, a oia hoi ka ua Duke nei i pa ne hou mai ai me keia mau olelo penei: Ae e knu hoalolia opio, o ka moi wahine Ane o Auseturia, o kuuj moiwahine oiaio ia, ina he hookahi huaolelo mai iaia mai, a e kumakaia aKu au i kuu aina, kumakaia aku au i kuu moi, a kumakaia hoi i kuu akua. Ua noi mai oia ia'u aole e hoouna akuina koa Poros§tana o La Rocela, e like hoi me ia a'u i hobhiki ai. Aka, heaha ka'u i hana ai, ua uhaki au i ka T u i hoohiki ai, ao ko na aloha, oia ka'u i hoolohe, a lieaha na mea i loaa ia'u $ Ha ! o keIa kii, o kela hookahi Vvale iho no ka makana ake aloha ma ia hana ana a'u! Me ka pau pono ole o na mea a tia Duke nei i manao ai e kamailio, aia hoi, komo mai la ke kanaka ha na gula. He kanaka Irelam oia ma ka ha nau ana, aka nae, he limahei maopoi>opo ma kana hana ike, a ua loaa iaia he #1000 o ka makahiki mai ke Duke aku. Ua haawi aku la ua kanaka nei i ke aloha ike Duke, a ua p&nai ia mai J._ uo *oi me ke aloha oke Duke,

Wahi a ua Dake nei i pane' m&i ■ai: i ! E Reli t e haawi i~ria nana pono ana maluna o keia m&u pihi daimaoa, a e hai mai heaha la ka wai io o ka mea hookahi. - E like me ke kauoha a ua I«ake ia, pela ka mea hana gula i h&awi iho ai i na kilo ana maluna o ua mau pihi daimana nei. A no kekahi mau minute, hmli mai la ia maluna o ke Duke ā pane mai la: He tausani elima haneri pisetole ka waiwai io o ke pihi hookahi o keia ano. He 1500 pisetole !■ alaila e Keii, ehia la au e liana ai a paa dua mau pihi hou e like me kena poe pihi'? he elūa i koe a J u i luakemake āi ia oe" e hana. i Pane mai la ke kanaka hana gula. he hookahi pule mai keia ta aku a e pau no ua mau pihi la i ka hana ia. , ■ Alaila e Reli, aole anei e hiki ia oe ke hana i ua mau pihi la a paa iloko o eluu la, a o ka uku no ke pihi hookahi au e hana ai, he 30CO pisetole. ' ' O keia uku kiekie a ke Duke... o Bakinehama i haawi aku ai i ke ka naka hanā gula, oia ka ua Duke la i haawi hoti iho ai i na nana pono ana maluna o na pihi daitnana. ! Alaila, huli hou mai la ia malunao ke Duke, a oia kana i pane mai ai: kuu haku, o kou makemake ke hooko ia. Ka keia pane a ke kanaka hana gula, na ia mea i hoouwila ae i na helehelena o ke Duke, no ka haule a walawala pahu ana iaia o ka papa hoolala alunu a ke Oaainela ma 0 ke kauna wahine Wineta la, nolaila. me ke leo akahele o ke kauoha, pane hou aku la ua Duke la penei: Ē Reli, he haku oe no na mea ha na gula, a he kanaka hoi i poni ia me na liaawina iko o ia hana. Aole hoi oia wale.ka'u i makema ke ai e hoonaauao aku ia oe, aka, ua makemake pu au ia oe e hana ia kela mau pihi maloko ponoi aei o ko'u halealii. Ae e kuu liaku. a ko hooia aku nei au imua o kou hanohano, aoie loa he hanaka hana gula a puni o Enelani nei e hiki ke hana i kela mau pihi a kou lianohano i makemake ai a kulike loa me keia mau pihi, owau waie iho no o kau kStrwa. NoUila e kuu haku, heaha la ka mea I koe a kou hanohano i makemake ai na e hooko aku ? O kou lilo he pa&hao na'u ahikl 1 ka paa an» o keift aia* pihi ; oia

ka mea i ko.e a'u i makemake ai, a mai keia minute aku a hiki i ka pau wa o kau bana, aole loa oe e puka hou aku ana iwaho, a o kau mau mea paahana a pau au i makemake aino kau oihana, na'u no ia e hoouna aku; aao e Reli, ua lohe aku la anei oe i ka'u mau olelo aku nei ia oe ? * O mau olelo oke kauoha a ke Duke i pane aku ai, oia ka Keli i hoomaopopo iho ai, he mau olelo ia e hiki ole ai iaia ke pale ae, oiai ua Duke nei oia kekahi o na mana nui e noho hoomalu ana maluna o ko Enelaoi mau mana kaua ma ke ano alihikaua. Nolaila, i ka wa a ke Duke i haawi aku ai ikela mau olelo, pane mai la ua Reli nei: E kuu haku Dnke, e hiki ana no anei ia'u ke Ike aku i ka maka o ka'u wahine ? Ae e Reli, ma na ano a pau, ua ae ia oe e ike aku i kau wahine, aka, o ka hanohano o ka hana a r u i waiho aku nei nau e hooko, aole loa ia mea e puai mai kou lehelehe ae. ", Ke pu-a kekahi mea o keia hana. alaila\r Reli. he kanaka make oe a weluwelu hoi imua oka waha o na tausani pu. a e Reh, eia kā hāpāmua o kou uku he ekolu tausani pisetole. Me keia mau olela aua Duke la huki mai la oia i ka ume o ke paa ka'ika'i aē la iwaho i kekahi eke (lala, a panee aku la imua o ke kanaka hana gula. O kela eke :dala ake Duke 1 panee aku ai i«rua 0 Reli, ua. lilo ia i mea nana e hoopahaohao aku i na noonoo ana imua 0 ka opio, a oia kana i namunamu iho ai iaia iho nenei: Aole ke Duke o Bakinehama i uoho alii wale no maluna 0 ka hanohano o koiia inoa Duke a me ka haaheo o ka lilo ana he alakai a k« Keneiala nui o ko Enelani mau ma na kaua.