Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 299, 12 October 1891 — Page 2

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Elaine Ching
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

KUAI O KA HOOLIMALIMAO NA AINA AUPUNI O KAHOIWAI, MANOA, OAHU.

 

            Ma ka Poakolu, Nov. 18, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, hora 12 awakea, e kuai ia aku ai ka hoolimalima o ka aina aupuni o Kahoiwai, Manoa Oahu, nona na eka he 17 ½ oi a emi mai paha.

            Manawa he 15 makahiki.

            Kumu koho e hoomaka ai he $20 no ka makahiki.  Uku hapa makahiki mamua.

C.N.SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Oct. 10, 1891.

299-4t.

 

NA APANA AINA PA-HALE KUAI MA KA AOAO MAUKA O ALANUI WAILA, A MAWAEO ALANUI MAKIKI A ME KA LAINA O ALANUI KEWALO, MAKIKI, HONOLULU OAHU.

 

            HE 33 ka nui o na pa i hoolala ia, ma ka aoao mauka o Waila, a mawaena o ke alanui Makiki a me ka laina o ke alanui Kewalo, Makiki mawaena ka nui o .75 a .79 o ka eka, a ua makaukau ano no ke kuai.

            E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina pahale, ma ke Keena Kalaiaina, ma na kumukuai e hookumu aku ai ke koho ana e loaa ana ma ke ke Keena Aina, e loli ana mai ka $250 a ka $500 no ka pa hookahi, e like me ka nui a me kahi e waiho la.

            E hoike mai hoi ka mea noi, he makemake kuai kona me ka manao e kukulu a hoohana hou ana ma ka aina.

            He kuike kuai ana, a i ole, he uku hapaha e like me ka makemake o ka mea kuai,a o ke koena, e ulnu ia ma ka puunaue like ana iloko o hookahi, elua a me ekolu mau makahiki, me ka ukupanee he @ keneta o ka makahiki, e uku pa hapa makahiki ia.

            E hoopuni hoi ka mea kuai i ka aina me ka pa kupono a maikai ilo ko o hookahi makahiki mai ka lilo ana laia, a e hoomoe i ka wai mai na paipu wai aupuni mai.

            E hoopuka ia aku no na Palapala Sila no ka aina ma ke kaa pau ana mai o ke dala.  E ike ia no ke kii o keia mau aina ma ke Keena Aina a me na hoakakaana a pau.

Aneane e hoomoe ia aku na alanui, a e hoomoe ia na paipu wai o ke alanui e pili ana i keia mau pa aina ma keia manawa mamua koke iho.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Oct. 4. 299—10tsd

 

            Ua hookohu ia i keia la o Mr. S. E. Kaiue i Komisina Ala Liilii a me pono wai no ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o Eugene Bal@ waiho mai.

C. N. SPENCER,

Kuhinia Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Sept. 30, 1891. 293 3tsd.

 

            I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXXV o ke kanawai o ka makahiki 1888.  Ua loaa ia ko kuleana e mahele i na Pa Aupuni o Kekaha i elua apana, o kekahi apana aina aupuni makai o ke alanui aupuni o Kamanemana ma Kaloa Kona Akau, Hawaii.

 

            I kulike ai me ka Pauku 2. Mokuna XXXV o ke kanawai o ka ma kahiki 1888.  I keia la, ke hookohu ia aku nei o Mr. C. K. Kapa, i Luna Pa Aupuni no Kamanamana, Koloa, Kona Akau Hawaii.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Sept. 29, 1891.  291 3tsd.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKAHI, OKATOBA 12, 1891.

KE KUHINA KAAKA.

 

            Ma kekahi itamu mai na nupepa ua ike iho makou i keia no Mr. Kaaka:

            “He ohua o Mr. Kaaka, he Kuhina no kekahi mau makahiki, he Hawaii i huli hoi aku no Nu Ioka, maluna o ka mokumahu Werra.  He mai loihi kona, i ua haawi ia aku he kaa alahao nona e na luna o alanui hao o Perusia, a ua lawe pololei ia aku ia a kahi o ka moku e ku ana mai Hamebaga aku.

 

KA OPIUMA.

            Eia iho kahi moku kuna mai Iapana a mai Kina mai ke kiai ia mai nei, ua ku mai me na tona opiuma.  Eia na hoopae opiuma ke kiai ia nei i ka moku.  Ua like lakou me ka uku, e ike ia ana maanei, a i ka hoomaopopo ana aole ka, aia aku la ma kahi e, ma kahi aole i manaoia.  Ke hele hookano nei keia poe, me na minoaka, e hoonaikole ana i ka poe hoopono.  Eia no hoi lakou ke hana nei i ka lakou hana me ka wiwo ole me he la, aole o lakou kanalua no na luna aupuni a no ke kanawai.  Ke hele kohana nei ka hewa maluna o ka aina, a me he mea la ua make ka aina a me na kanaka hoopono mahope o ke ake e hoowaiwai a lilo i poe ona miliona.

            Ina e ike ia ana na haua hewa ua makau na kanaka i ka hoike ae.  No ke aha?  No ko lakou hopohopo o lilo ko lakou hoike no ka pono, i mea e ahewa ia ai ko lakou mau hoaloha a me ko lakou mau hoalauna.  Minamina makou i ka lohe ana i keia kulana.

            Ua lohe makou i ka ike maka ana i kekahi mau hoahanau Kalawina e noho ala ma Pauoa, i ka halawai malu o na haole me na lako kaua, i na la e upu ia ana e kii e hopu i ka Moiwahine ke hoi mai mai kana huakai mai Maui mai.  Ua hai ia mai no hoi makou i ka papa maoli ana aku no o kekahi hoahanau aole e kamailio i ko lakou ike.

            Make ka aina ke make la ka hoopono o ka haipule i na hana a ka ai a e hana ana i na hana powa.  O kekahi mea i ike maka ka i olelo i kona ike, aka, ua pani ia kona waha, oiai oia he paahana no ka aoao powa.  O ke kanaka pena nae e no ho la i ike i keia mau hana he hoahanau oia, aka, ma keia hana, ua Ane-Karisto oia, a he kanikani wa ha kona hoopono e like me ko ka Paresaio.

            Pela hoi ka opiuma.  He hoopii opiuma kahiko ke waiho nei, ahea la hoi e hoao ia ai?  Aia anei a hiki mai ka milenia?  He kupaianaha ka hoolilo ia o ka pono i mea paani no kekahi poe.

            E hoomanao ka lahui i keia mau mea a e malama kakou i ka hanu ma keia mua aku, o kipa hewa aua nei ke aloha i kahi o ka hewa, ka make.

 

O KA LEHULEHU KO’U HOIKE.

            Ma ka nupepa Kuokoa a me Paoaina i huii ia, o ka la 3 o Oct, nona ko poo manao “Ka Hui Kalaiaina a me kona kino wailua paha’oha’o, a i ole ia ke Kino Iiwi Ola Kupanaha.”

            O ka mea nona ka inoa huna, ke kiu ma kona ano, he ilio nahu ihu a Kakuhihewa, na ala mai kona mau hulu a keke hoi na niho a onioni hoi ka huelo, a lele mai la e nahu i ka hala ole, a no ke ko ole o kona iini i ua mea hanohano la o ka apana o Wailuku Akau, ma kona hoopuka ana i na huaolelo oiaio ole, a ku maoli i ka hoopunipuni ino loa i ike ole ia ma ka lehelehe o na daimonia, peniei na mahele manao:

1.       Ua hele loa kona manao a hailiili maoli, ma ke ano hupo a kuaaina hoi.  Ina aole oe e huna i kou inoa e kiu, a ina hoi eia no oe imua o ka lehulehu e m@aio nei, e ninau ana au ia oe penei:

“Heaha na olelo a’u i hailiili ai, ia wai la ia olelo ana, a heaha hoi no olelo hupo a ku i ke ano kuaaina?”  E oluolu oe e hai ae ma ke akea a me kou inoa ponoi.

Na Olelo Hoakaka.

Kumuhana o ka Hui Kalaiaina—Na kahua o ke Aupuni a @ae ke Kumukanawai.

1.       Ua manao makou, mahope iho o ka lawe ia ana o na kumuhana he 12, a ma ke noi e noonoo pakahi ia ai na pauku pakahi, hooholo ia e hoomaka ana ma ka pauku 1 aku:

Owau iho ma ko’u ano wahaolelo no ka apana o Wailuku Akau o ka makahiki 1890, penei na mano alakai:

1.       O na Hawaii, na hapa haole a me na haole i hanau ia ma ka lepo o ke aupuni Hawaii, he hookahi kakou ma na ano a pau.

2.       Ua hana ia ke kanaka i kinohi ma ke ano kuokoa, a he alii hoi maluna o na mea a pau.

3.       O na pono pilipaa o ke kanaka, oia no ke ola, ka noho keakea ole ia mai, a me ka imi ana i waiwai e oluolu ai a e maluhia ai hoi.

4.       O ka hookumu hou ana i kumukanawai hou no ke aupuni, ina e loaa ana i ka lahui he mau lunamakaainana kupono no ke kau o 1892 e hiki mai ana, aia wale no ka lanakila o keia kumuhana a lokahi ka lahui a hana hoi na lunamakaainana a me na alii me ka oiaio, alaila, e loaa auanei he aupuni nohoana lanakila kaulike no ka lehulehu, ma o ka Lehulehu la a no ka Lehulehu hoi.

O keia ae la ka’u mau olelo imua o ka nalawai a ka Hui Kalaiama i noho ai ma ka hale paikau kahiko, ma ka Poakahi la 28 o Sept. i noho lunahoomalu ia e J. A. Kahoonei, a ke waiho aku nei au na ka lahui e kaupaona ia’u a me keia kiu makau wale.

            Heaha la ka manao o keia kiu, e hoinoino ana paha ia’u no ke kau holo balota paha ma Wailuku Akau i keia makahiki ae.  E aha la ia e poalo nei?  Ua ike ka lehulehu ma kela po aole loa a’u mau olelo hailiili a pilikino hoi i kekahi hoa kanaka, aole au he kanaka maa ia hana, e ninau i na makaainana o Wailuku holookoo, eha ae nei a’u mau kau i noho ai i ka Ahaolelo,le au i kamailio iki hookahi huaolelo hailiili a ano hupo hoi.  Ua maopopo ia’u kou ano e ke kiu, a na ke au o ka manawa e hoike ao ma ke akea.  Ke haawi nei au ia oe i na hoomaikai ana, no ka loaa ana i kou uhane na mano hakuepa daimonia.  Ua lawa.

L. W. P. Kanealii.

Oct. 4, 1891.

Make o A. L. Smith.

            Me ke aloha makou e hoike aku nei i ka make o keia kanaka opio i hanau ia ma Hawaii nei, i ke 39 a me 10 mahina o kona mau ma keia ola ana.  E ola maikai ana no oia a keia mau pule aku nei, loaa iho la oia i ka ma’i ho, a mahope, luai koko.  He hano no kona ma’i mau, a i ka loaa ana iho hoi i keia mau ma’i hou, ua haalele mai ka hanu, a ua lanakila ka make malu na ona no keia manawa.  Ua hala aku kona mau luaui, a he kaikuahine o Mrs. Dilinahama, he wahine o ka mare koke ana iho nei no, aole paha i ekolu malama, e u a e kanikau nona.  O keia hookahi ke keiki misionari a makou i hoomaopopo aku ai i lohe ole ia e hoino ana i ka lohui Hawaii, a me he la, e like me ka hana aloha a kona mau makua, pela no oia i hana ai e like me ka haawina i loaa iaia.  Aloha no ia keiki hanau o ka aina nei.

            E kanikau kakou me ka manaolana ana, e moe oia a kani mai ka leo o ka pu a Mikaela, e ala mai ana oia a e loaa ana iaia ka olelo: “Eia kahi ou i hoomakaukau ia’i.”

            He nanea puhi ohe ko keia no ma ka Ema Kuea i keia po.

 

            Ke kauoha, ia aku nei, na luna lawe nupepa a pau o Ka Leo, e hoihoi mai i na pepa o ka la 11, 14, 15, 16, 17 o Sepatemaba, ina he mau helu koe o keia mau la ia oukou.

Ma ke Kauoha.

 

            E na Luna Lawe Pepa o ka Leo o ka Lahui, ke hai ia aku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3 o Augate nei, oia hoi ka Poakahi mua, alaila e pono e hoi hoi mai i keia keena.

 

HE HOOLAHA.

            I na mea a pau no lakou kekahi aina ma Kalihi Oahu i loaa he pono wai, e akehele mai oukou i ke kakau ana i na inoa o oukou maluna o kekahi palapala noi e lawe hele ia nei e kekahi poe, e hana ke aupuni i mau lua hooki’o wai mauka o Kalihi no ka mea, no ko oukou mau aina no ka wai, aole e hiki i ke Aupuni ke lawe wale i ko oukou mau ponon wai me ko oukou ae ole a me ka uku pu hoi ia oukou no ia pono wai i lawe ia.  Ina e kakauinoa oukou i ka palpala noi, ua like no ia me ko oukou ae ana e hoouele ia na aina, o oukou i ka wai, nolaila, e akehele mai oukou.  Aole wai i koe o ke aupuni ma Kalihi, ua pau na aina i ke kuai ia, a ua lilo pu me ka wai i ka poe mea aina.  E akehele, mai puni wale aku.  Owau iho no me ka oiaio.

W. L. Wilcox.

 

 

 

He Kuai Nui Hoopau aku.

 

E Hoomaka ana i keia

 

POAONO, AUGATE 1, 1891.

 

Ua Lilo ko makou Waiwai he mea Mohai wale!

 

Ua Hoemiia ke Kumukuai ilalo, aole i ko Makou Pono, aka nou no.

 

Papa Kumukuai no 30 La wale no:

 

200 pua lihilihi keokeo puka aniani...................................................................$ .90

 20 i-a Kalakoa maikai....................................................................................... 1.00

 12 keokeo 1 i-a laula......................................................................................... 1.00

  8 keokeo 1 i-a laula......................................................................................... 1.00

158 kakini lakeke o na Kamalii (huluhulu.........................................................  .45

 93 kakiui ka’e waihooluu o na wahine.............................................................  .05

Huluhulu no na paa lole kupono, .25 keneta o ka i a, e kuai no makou i keia

 mu’u la no 7 i-a no........................................................................................... 1.00

Papale Kula o na Kamalii..................................................................................  .25

Na Kawele nunui, 2 no.....................................................................................   .25

Kakiui eleele maikai ........................................................................................   .25

Na Papale i kahiko maikai ia ...........................................................................  2.50

 

KUMI HANA LOLE MALUNA, HOLOKU etc., HANA IA ME KA OLUOLU LOA.  e HOOPAA AKU NO MAKOU NO NA KUMUKUAI MALUNA NO 30 LA.  NO KE DALA KUIKE WALE NO KEIA KUAI ANA.

 

C. J. Fishel

 

Ka makamua o na Hale lako o na Wahine, oia hoi ma alanui @ a me Hoele, kahi i hanau ia ai na kuai hoopono a ano nui no hoi.                                                                             49-dt