Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 299, 12 October 1891 — Page 4

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI O KAHOIWAI MANOA, OAHU

 

            Mak ka Poakolu, Nov. 18. ma ke alo iho o Aliiolani Hale, hola 12 awakea, e kuai ia aku ai ka hoolimalima o ka aina aupuni o Kahoiwai, Manoa, Oahu, nona na eka he 17 1/2@ oi a emi mai paha.

            Manawa he 15 makahaiki.

            Kumu koho e hoomaka ai he $20 no ka makahiki. Uku hapa makahiki mamua.

            C. N. Spencer, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Oct. 10, 1891.

            299-4t.

 

NA APANA AINA PAHALE KUAI MA KA AOAO MAUKA O ALANUI WAILA, A MAWAEO ALANUI MAKIKI A ME KA LAINA O ALANUI KEWALO, MAKIKI, HONOLULU OAHU

 

            HE 33 ka nui o na pa i hoolala ia, ma ka aoao mauka o Waila, a mawaena o ke alanui Makiki a me ka laina o ke alanui Kewalo, Makiki, mawaena ka nui o .75 a .79 o ka eka a ua makaukau ano no ke kuai.

            E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina pahale, ma ke Keena Kalaiaina, ma na kumu koai e hookumu aku ai ke koho ana e loaa ana ma ke ke Keena aina, e loli ana mai ka $250 a ka $500 no ka pa hookahi, e like me ka nui a me kahi e waiho la.

            E hoike mai hoi ka mea noi, he makemake kuai kona me ka manao e kukulu a hoohana hou ana ma ka aina.

            He kuike kuai ana, a i ole, he uku hapaha e like me ka makemake o ka mea kuai, a o ke koena, e uku ia ma ka puunaue like ana iloko o hookahi, elua a me ekolu mau makahaiki, me ka ukupanee he 7 keneta o ka makahiki, e uku pa hapa makahiki ia.

            E hoopuni hoi ka mea kuai i ka aina me ka pa kupono a maikai ilo ko o hookahi makahiki mai ka lilo ana iaia, a e hoomoe i ka wai mai na paipu wai aupuni mai.

            E hoopukua ia aku no na Palapala Sila no ka aina ma ka kaa pau ana mai o ke dala. E ike ia no ke kii o keia mau aina ma ke Keena Aina a me na hoakaka ana a pau.

            Aneane e hoomoe ia aku na ala@, a e hoomoe ia na paipu wai o ke alanui e pili ana i keia mau pa aina ma keia manawa mamua koke iho.

            C. N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Oct. 4, 299-10tsd.

           

            Ua hookohu ia i kiea la o Mr. S. E. Kaiue I Komisina Ala Liilii a me pono wai no ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o Eugene Ba@ waiho mai.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept. 30, 1891. 293 3tsd.

 

            I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXXV o ke kanawai o ka makahiki 1888. Ua loaa ia ko kuleana e mahele i na Pa Aupuni o Kekaha i elua apana, o kekahi apana aina aupuni makai o ke alanui aupuni o Kamanamana ma Kaloa Kona Akau, Hawaii.

            I kulike ai me ka Pauku 2, Mokuna XXXV o ke kanawai o ka makahiki 1888. I keia la, ke hookohu ia aku nei o Mr. C. K. Kapa, i Luna Pa Aupuni no Kamanamana, Koloa, Kona Akau Hawaii.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept. 29, 1891. 291 3tsd.

 

KA LEO O KA LAHUI

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKAHI, OKATOBA 12, 1891.

 

KE KUHINA KAAKA

            Ma kekahi itamu mai na nupepa ua ike iho makou i keia no Mr. Kaaka:

            "He ohua o Mr. Kaaka, he Kuhina no kekahi mau makahiki, he Hawaii i huli hoi aku no Nu Ioka, maluna o ka mokumahu Werra. He mai loihi kona, a ua haawi ia aku he kaa alahao nona e na luna o ko alanui hao o Perusia, a ua lawe pololei ia aku ia a kahi o ka moku e ku ana mai Hamebaga aku.

 

KE OPIUMA

            Eia iho kahi moku kuna mai Iapana a mai Kina mai ke kiai ia mai nei, ua ku mai me na tona opiuma ke kiai ia nei i ka moku. Ua like lakou me ka uku, e ike ia ana maanei, a i ka hoomanopopo ana aole ka aia aku la ma kahi e, ma kahi aole i manaoia. Ke hele hookano nei keia poe, me na minoaka, e hoonaikole ana i ka poe hoopono. Eia no hoi lakou e hana nei i ka lakou hana me ka wiwo ole, me he la, aole o lakou kanalua no na luna aupuni a no ke kanawai. Ke hele kohana nei ka hewa maluna o ka aina, a me he mea la ua make ka aina a me na kanaka hoopono mahope o ke ake e hoowaiwai a lilo i poe ona miliona.

            Ina e ike ia ana na haua hewa ua makau na kanaka i ka hoike ae. No ke aha? No ko lakou hopohopo o iilo ko lakou hoike no ka pono, i mea e ahewa ia ai ko lakou mau hoaloha a me ko lakou mau hoalauna. Minamina makou i ka lohe ana i keia kulana.

            Ua lohe makou i ka ike maka ana i kekahi mau hoahanau Kalawina e noho ala ma Pauoa, i ka halawai malu o na haole me na lako kaua, i na la e upu ia ana e kii e hopo@ i ka Moiwahine ke hoi mai mai kana huakai mai Maui mai. Ua hai ia mai no hoi makou i ka papa maoli ana aku no o kekahi honhanau aole e kamailio i ko lakou ike.

            Make ka aina ke make ia ka hoopono o ka haipule i na hana a ka aia e hana ana i na hana powa. O kekahi mea i ike maka ka i olelo i kona ike, aka, ua pani ia kena waha, oiai oia he paahana no ka aoao powa. O ke kanaka pena nae e no ho la i ike i keia mau hana he hoahanau oia, aka, ma keia hana, ua Ane-Karisto oia, a he kanikani wa ha kona hoopono e like me ko ka Paresaio.

            Pela hoi ka opiuma. He hoopii opiuma kahiko ke waiho nei, ahea la hoi e hoao ia ai? Aia anei a hiki mai ka milenia? He kupaianaha ka hoolilo ia o ka pono i mea paani no kekahi poe.

            E hoomanao ka lahui i keia mau mea, a e malama kakou i ka hana ma keia mua aku, o kipa hewa aua nei ke aloha i kahi o ka hewa, ka make.

 

O KA LEHULEHU KO'U HOIKE

            Ma ka nupepea Kuokoa a me Paeaina i huii ia, o ka la 3 o Oct, nona ke poo manao "Ka Hui Kalaiaina a me kona kino wailua paha'oha'o, a i ole ia ke Kino Iiwi Ola Kupanaha."

            O ka mea nona ka inoa huna, ke kiu ma kona ano, he ilio nahu ihu@ a Kakuhihewa, ua ala mai kona mau hulu a keko hoi na niho a onioni hoi ka huelo, a lele mai la e nahu i ka hala ole, a no ke ko ole o kona iini i ua mea hanohano la o ka apana o Wailuku Akau, ma kona hookpuka ana i na huaolelo oiaio ole, a ku maoli i ka hoopunipuni ino loa i ike ole ia ma ka lehelehe o na daimonia, penei na mahle manao:

            1. Ua hele loa kona manao a hailiili maoli, ma ke ano hupo a kuaaina hoi. Ina aole oe e huna i kou inoa e kiu, a ina hoi eia no oe imua o ka lehulehu a maaio@ nei, e ninau ana au ia oe penei:

            "Heaha na olelo a'u i hailiili ai, ia wai la ia olelo ana, a heaha hoi na olelo hupo a ku i ke ano kuaaina?" E oluolu oe e hai ae ma ke akea a me kou inoa ponoi.

            Na Olelo Hoakaka.

            Kumuhana o ka Hui Kalaiaina-- Na kahua o ke Aupuni a me ke Kumukanawai.

            1. Ua manao makou, mahope iho o ka lawe ia ana o na kumuhana he 12, a ma ke noi e noonoo pakahi ia ai na pauku pakahi, hooholo ia e hoomaka ana ma ka pauku 1 aku:

            Owau iho ma ko'u ano wahaolelo no ka apana o Wailuku Akau o ka makahiki 1890, penei na manao alakai:

            1. O na Hawaii, na hapa haole a me na haole i hanau ia ma ka lepo o ke aupuni Hawaii, he hookahi kakou ma na ano a pau.

            2. Ua hana ia ke kanaka i kinohi ma ke ano kuokoa, a he alii hoi maluna o na mea a pau.

            3. O na pono pilipaa o ke kanaka, oia no ke ola, ka noho keakea ole ia mai, a me ka imi ana i waiwai e oluolu ai a e maluhia ai hoi.

            4. O ka hookumu hou ana i kumakanawai hou no ke aupuni, ina e loaa ana i ka lahui he mau lanamakaainana kupono no ke kau o 1892 e hiki mai ana, aia wale no ka lanakila o keia kumuhana a lokahi ka lahui, a hana hoi na lunamakaainana a me na alii me ka oiaio, alaila, e loaa auanei he aupuni nohoana lanakila kaulike no ka lehulehu, ma o ka Lehulehu la a no ka Lehulehu hoi.

            O keia ae la ka'u mau olelo imua o ka nalawai a ka Hui Kalaiaina i noho ai ma ka hale paikau kahiko, ma ka Poakahi la 28 o Sept. i noho lunahoomalu ia e J. A. Kahoonei, a ke waiho aku nei au na ka lahu e kaupaona ia'u a me keia @ makau wale.

            Heaha la ka manao o keia kiu, e hoinoino ana paha ia'u no ke kau holo balota paha ma Wailuku Akau i keia makahiki ae. E aha la ia e poalo nei? Ua ike ka lehulehu ma kela po aole loa a'u mau olelo hailiili a pilikino hoi i kekahi hoa kanaka, aole au he kanaka @ hana, e ninau i na makaainana o Wailuku @ eha @ nei a'u mau kau i noho ai i ka Ahaolelo, aole au i kamailio iki hookahi huaolelo hailiili a ano bupo hoi. Ua maopopo ia'u kou ano e ke kia, a na ke au o ka manawa e hoike ao ma ke akea. Ke haawai nei au ia oe i na hoomaikai ana, no ka loaa ana i kou uhane na manao hakuepa daimonia. Ua lawa.

            L. W. P. Kanealii.

            Oct. 4, 1891.

 

Make o A. L. Smith

            Me ke aloha makou e hoike aku nei i ka make o keia kanaka opio i hanau ia ma Hawaii nei, i ke 39 a me 10 mahina o kona mau ma keia ola ana. E ola maikai ma keia ola ana. E ola maikai ana no oia a keia mau pule aku nei, loaa iho la oia i ka ma'i ho, a mahope, luai koko. He hano no kona ma'i mau, a i ka loaa ana iho hoi i keia mau ma'i hou, ua haalele mai ka hanu, a ua lanakila ka make malu na ona no keia manawa. Ua hala aku kona mau luaui, a he kaikuahine o Mrs. Dilinahama, he wahine o ka mare koke ana iho nei no, aole paha i ekolu malama, e u a e kanikau nona. O keia hookahi ke keiki misionari a makou i hoomaopopo aku ai i lohe ole ia e hoino ana i ka lohui Hawaii, a me he la, e like me ka hana aloha a kona mau makua, pela no oia i hana ai e like me ka haawina i loaa iaia. Aloha no ia keiki hanau o ka aina nei.

            E kanikau kakou me ka manaolana ana e moe oia a kani mai ka leo o ka pu a Mikaela, e ala mai ana oia a e loaa ana iaia ka olelo: "Eia kahi ou i hoomakaukau ia'i."

            He nanea puhi ohe ko keia po ma ka Ema Kuea i keia po.

            Ke kauoha ia aku nei na luna lawe nupepa a pau o KA LEO, e hoihoi mai i na pepa o ka la 11, 14, 15, 16, 17 o Sepatemaba, ina he mau helu koe o keia mau la ia oukou. Ma ke Kauoha.

            E na Luna Lawe Pepa o ka LEO O KA LAHUI, ke hai ia aku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3 o Augate nei, oia hoi ka Poakahi mua, alaila e pono e hoi hoi mai i keia keena.

 

HE HOOLAHA

            I na mea a pau no lakou kekahi aina ma Kalihi Oahu i loaa he pono wai, a akehele mai oukou i ke kakau ana i na inoa o oukou i ke kakau ana i na inoa o oukou maluna o kekahi palapala noi e lawe hele ia nei e kekahi poe, e hana ke aupuni i mau lua hooki'o wai mauka o Kalihi, no ka mea, no ko oukou mau aina no ka wai, aole e hiki i ke Aupuni ke lawe wale i ko oukou mau pono wai me ko oukou ae ole a me ka uku pu hoi ia oukou no ia pono wai i lawe ia. Ina e kakauinoa oukou i ka palapala noi ua like no ia me ko oukou ae ana e hoouele ia na aina o oukou i ka wai, no laila, e akehele mai oukou. Aole wai i koe o ke aupuni ma Kalihi, ua pau na aina i ke kuai ia, a ua lilo pu me ka wai i ka poe mea aina. E akehele, mai puni wale aku. Owau iho no me ka oiaio.

            W. L. Wilcox.

 

He Kuai Nui Hoopau aku.

 

E HOOMAKA ANA I KEIA

 

POAONO, AUGATE 1, 1891.

 

Ua Lilo ko makou Waiwai he mea Mohai wale!

 

Ua Hoemiia ke Kumukuai ilalo, aole i ko Makou Pono, aka nou no

 

Papa Kumukuai no 30 La wale no:

 

200 paa lihilihi keokeo puka aniania   $.90

20 i-a Kalakoa maikai             1.00

12 keokeo 1 i-a laula   1.00

8 keokeo 1 i-a laula 1.00

159 kakini lakeke o na Kamalii (huluhulu       .45

93 kakini ka'e waihooluu o na wahine .05

Huluhulu no na paa lole kupono, .25 keneta o ka i a, e kuai no makou i keia mau la no 7 i-a no       1.00

Papale Kula o na Kamalii        .25

Na Kawele nunui, 2 @            .25

Kaikini eleele maikai   .25

Na Papale i kahiko maikai ia   2.50

 

@ HANA LOLE MALUNA, HOLOKU etc., HANA IA ME KA OLUOLU

LOA. E HOOPAA AKU NO MAKOU NO NA KUMUKUAI MALUNA

NO 30 LA. NO KE DALA @ WALE NO @ KUAI ANA.

 

C. J. Fishel

 

Ka makamua o na @ale lako o na Wahine, oia hoi ma @

Hotele, kahi i hanau ia ai na kuai hoopono a ano nui @ hoi. 249-@