Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 300, 13 October 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Presley Ah Mook Sang |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II. HONOLULU, OKATOBA 13, 1891. Helu 300
----
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
---
Ke Koa o ka Lio Olohe,
-A I OLE-
NA KIAI EKOLU O FARANI.
---
E hea ae i keia ahiahi ma Sana Cloud, i hora 10 ponoi, ma ke alo iho o ka halelole e ku la ma ke kihi o ka hotele M. de Estrees.
C. B.
I ka pau ana o ka Atanani heluhelu ana i ua leta la opiopi iho la iloko o ke eke o kona kuka, alaila huli ae la ia a haka pono aku la maluna o kana wahi kauwa, a ua awala koke mai la no ua wahi kauwa nei i ke kamailio, me keia mau olelo:
Aha! I see iu nao - He oiaio no ka'u i hai mua aku nei ia oe, aia he mea kamahao o ke pohihi iloko o kena leta, e like me ke kamahao o kona komo ana mai iloko nei.
A-he! He akua maoli no oe i pololei ai. O ka pololei ia o ka olalau, mai pono ina oe i lilo he pupule, aka no ke ola o Atanani, eia ke dala, e hele a e hoohauoli noi iho i keia kakahiaka.
Ua lalau aku la ua wahi Palaneke nei i ke dala me ka haawi pu ana mai i na hoomaikai ana maluna o kona haku opio, aka, o na hooninole ana no na mea e pili ana i ka leta, aia mau no ia ma kona mau lehelehe kahi i kau ai.
O ka maluhiluhi i loaa i ke koa opio, oia ka mea nana i hooki koke iho i ka laua mau kakai olelo ana me kana kauwa, a haule aku la na koa opio nei hooluolu, a pela no hoi me kahi kauwa.
Mamua ae o ka pili ana iho o na lihilihi o ke koa opio, ua haawi hou iho la oia he elua a ekolu manawa o ka nana ana maluna o kana leta, alaila pili iho la kona mau lihilihi no ka aina o na moeuhane paha'oha'o he nui wale.
Ma ka hora 7 o ua kakahiaka la, ala ae la oia a hoomakaukau iho la nona iho, alaila kehea aku la oia no kana wahi kauwa.
Ua komo mai la ua wahi kauwa la e like me ke kauoha a kona haku, a aia maluna o na helehelena o na wahi Palaneke nei, e hakumakuma iho ana no na haawina o ke pohihihi no na mea e pili ana i kela leta pahaohao.
E Palaneke; wahi a Atanani, e hele ana au i keia la a po, a aole au e huli hoi hou mai ana a hiki i ka hora 7, a ma ka hora 7 no hoi, ua makemake au ia oe e hoomakaukau i elua mau lio.
Halo! i hooho ae ai i kahi Palaneke, he huakai hele hou no keia a kaua? Alaila, e hele hou ana no kaua e okioki i ko kaua mau ili me ka pahi, aole anei kaua i lawa me ia mau mea?
Pane aku la o Atanani; aole au ninau no ia mea, o kau wale no o ka hooko e like me ka'i i hai aku nei, e hoomakaukau pu oe i kau eke poke a me na pu-panapana.
O keia pane o ke kauoha a Atanani i luai aku ai imua o kana kauwa, oia ka ua wahi Palanele nei i pane mai ai:
Iu si nao, ua pololei au, na kela leta keia mau hana.
Mai hoolilo ia oe i hehena e Palaneke, aole kaua e hele ana no ke kaua ana ia Farani holookoa nei, e hele ana kaua no kekahi huakai e hoohauoli ia ai kou mau noonoo; ano e Palaneke, ua lohe maiala anei oe i ka'u mau olelo?
A-ha! Pela io ka hoi, alaila, he huakai anei o ka hauoli ka kaua i hele ai mai ia nei aku a Ladana, aole anei oia kekahi o na huakai iloko o ka make a me ke ola?
Pela io no e Palaneke, aka e like me ka'i i hai mua aku nei ia oe aole kaua e hele ana no ke kaua ana ia Farani holookoa nei, alaila, heaha kau e maka'u nei? Ina ua hopohopo a maka'u oe o lilo ke poo alaila owau no ke hele, a e noho no oe, ua oi aku ka pono o Atanani hookahi ke hele, mamua o ka lawe pu ana i kokolua nona.
Mamuli o keia mau olelo a Atanani, ua kulou iho la ke poo o Palaneke ilalo, a no kekahi mau sekona, ea ae la oia iluna a pane mai la me na olelo a ke kanaka i hoohe mua loa:
E makaukau ana wau no ka hora i makemake ia ai, aka, o ka mea pilikia wale no, he hookahi wale no paha lio maloko o ka halelio kiai.
No keia manawa no paha ia, aka ina no keia ahiahi, me he la ke ole @@@ hewa, e loaa ana he eha lio.
Alaila, he huakai hele ka kaua no kekahi mau mea ea? wahi a Palaneke i nieniele aku ai i kona haku.
Aole i pau.
----
He Moolelo
-NO-
MASEBA,
---
Ka Olali o Denemada!
-A I OLE:-
Ke Kaulio Keokeo!!
---
Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.
---
Aka, i ua haku Moneka nei a me kona mau naita i hoea aku ai ma kahi he mau haneri kapuai wale no ke kaawale mai ua eheu hema ala mai, aia hoi, lohe ia aku la ka leo o ke alakai o na Denemaka i ke kahea ana ae:
No ka oukou mau pukuniahi! eia aku ka enemi, ilalo me lakou, no ka hae o Denemaka ka lanakila.
E like me ka olapa ana o ka uwi la; pela no na pukuniahi i luai like mai ai maluna o na naita kau lio o ka haku Moneka, a puhi ia aku la he hookahi haneri o lakou iloko o ka lewa, e ka ikaika o na poke pukuniahi.
O keia poino nui i loaa ma ka aoao o ka haku Moneka, oia kana i ike iho ai, o ka haawi ana aku i ke kauoha emi hope o kona puali, ua like no ia me ka haawi ana aku i ke kauoha hele imua.
Nolaila, i mea na kekahi mau aupuni e ae o Europa e ike mai ai, o ka waha o na pukuniahi, oia ka haawi kauoha a ka haku Moneka i alakai aku ai i kona wahi puali uuku o 150 wale no kona ikaika piha.
E like me ka ua haku nei i hoohoio iho ai huli ae la ua haku la maluna o keia mau wahi @@@ kaikahi a kahea hope aku la i keia mau olelo:
E na naita o ka laau ihe a me ka makakila, o ka hamau o ka leo o keia mau pukuniahi, oia ko kakou kahua kaua o keia la, e panai ana i ke ola no ke ola, ke koko no ke koko, a haule make pu o haku Moneka me oukou.
Me keia mau huaolelo ae la a ua haku Moneka la, hooholo hou aku la oia i kona lio imua me ka ikaika nui, me ka ukali pu ana aku o kona mau maka mahope.
No kekahi mau kapuai wale no, poha paapaaina hou mai la ka leo o na pukuniahi me ko lakou mau poka o haneri tausani @ona ka ikaika hamare.
A na ia mea i kiola hou aku ilalo o ka lepo, he haneri o na naita wiwo ole o ka haku Moneka, no ka hoomaha ana i ko lakou mau aho hope loa.
O ka haule make ana aku o kela mau naita he haneri o ka haku Moneka, oia ka puupuu ikaika loa nana i hoopili pu aku i ka hanu o ua haku la, ma o kona hoomaopopo ana iho, aia oia a me kona mau wahi koa uuku i koe ma ka waha o na pukuniahi a ka enemi.
Aohe manaolana ana i koe iloko o ua haku Moneka la e loaa ana la iaia ka lanakila e like me kana i upu mua ai.
Nolaila, o ka pii ana aku imua a hiki i ko lakou puhi ia ana iloko o ka lewa, oia wale iho no ka ua haku nei i lawe ae ai i ke alahele iloko o ia mau minute o ke ano auhee o ua haku la.
Ma ke aa ana aku hoi e pii imua o ka waha hamama o na pukuniahi oiai ke kowa he mau kapuai wale no.
E like me me ka hemo ana o ka pua kaka, pela ka lio o ua haku nei i lele ae ai iluna, a i ka haule ana ino ilalo, aia oia ma ka waha ponoi o kekahi pukuniahi i makaukau e lua'i mai i kana poka, kahi i haaheo ai.
A e like me ka hikiwawe o na lio la, pela no hoi ka eleu o kona kahu i huki ae ai i kana pahikaua a hahau aku la maluna o ke kanaka nana e hoohana ana i ua pukuniahi la.
He koele ana, haule walawala aku la ua kanaka nei ilalo o ka honua na make loa.
Alaila, me ka eleu nui, lele iho la ua haku Moneka nei ilalo, a lawe aela i na hoohana ana o pukuniahi ala malalo o kona malu.
Ua hoohuli ae ua haku Moneka ala i ua pukuniahi ala a hoopololei aka la no kahi a na koa pukuniahi o na kahuli hoolulu la e hoohana ana i ka lakou mau pukukiahi.
A e like me ka kaua i ike mua ae nei no ka makaukau mua o ua pukuniahi la e luai mai i kana puu puu hao, i kela a me keia sekona e hoohana ia ai o kona ikaika.
Nolaila, i ka wa a ka haku Moneka i hooponopono ae ai i kona kulana, emi hope mai la ia he mau kapuai, alaila, huki mai la ia i ke kaula me ka ikaika.
Bang! olapa aku la ke ahi, punohu ae la ka uwahi, lele aku la ka poka me he makani ala, a ma hoopokole ana ae, ua puhi ola ia iloko o ka lewa he eha mau alii mau alii pukuniahi.
Aole i pau.
HE HOOLAHA I KA AKEA.
E ike auanei na ano lahui a pau, e noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine, a me na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e nana mai i ko'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'iwahine a pela aku. Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau,ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawae loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.
Owau iho no,
DR> LEONG KENG PONG.
Helu 40, Huina o na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu. Aug. 31. 1y.
----
OLELO HOOLAHA.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90, d-1y*
----
Aila Kuai.
---
E LOAA NO MA KAHI O
J. F. COLBURN.
(EBONI KOLOBANA.)
Ma ke Kihi o na Alanui Nuuanu a me Moi
----
E loaa no no ke kumukuai haahaa loa o $2.50 o ka pahu. Hele mai hookahi, hele mai elua, hele mai no a pau.
Ko oukou hoaloha,
J. F. COLBURN.
Honolulu, Iulai 8, 1891. 282 dtf
----
Hale Hana Wai Momona
Wai-aniani
----
Sam. Lad me Joh Grace na Ona.
----
Ka poe wale no na lakou e hana nei
NA WAI HOOMAEMAE KOKO KULANA
oia hoi ka
SASEPARILA
-A ME KA-
WAI-HAO.
----
NA WAI MOMONA AWAPUHI, SASEPARELA, LEMI, WAI PIPII SODAMAOLI, SIDA, KAMEPENA, @.
----
Mutual @@ TELEPONA @@@ 292