Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 311, 28 October 1891 — Page 1

Page PDF (974.72 KB)

This text was transcribed by:  Lawrence Gersaba
This work is dedicated to:  Judith Nalani Kahoano Gersaba

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.

HONOLULU . OKATOBA 28, 1891.

Helu 311

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa o ka Lio Olohe,

- A I OLE -

NAKIAIEKOLU O FARANI.

  Alaila e Velona, o kou mau aie a pau o ka noho ana ma keia hotele, ua uku ia e a'u, a e noho oe ia nei a hiki i ko'u huli hoi ana mai mai ka'u huakai imi i ko kaua mau hoaloha, alaila huli hoi loa aku kakou no Parisa, no ka mea, ua makemake nui loa ia kakou e kapena Terevila, e hoea aku no ko kakou kulana iloko o ka puali, iloko o 8 la mai keia la aku.

  Aia me a'u he eha mau lio, a e waiho iho ana wau i hookahi o lakou nou, a o kau mau mea a pau e makemake ai, e hooko ia no ia e ka ona hotele, me ke kaki a uku kaulele ole, oiai kau bila o ka uku piha ana, ua hookaa e ia mamua, nolaila, ma ka la apopo e haalele iho ai au ia Canetila nei no Crevecouer.

  Ua haawi mai o Velona i na hoomaikai ana no keia mau hana mamaka a kona hoaloha opio, iloko o kona mau la o ka hune, a no na hora loihi o ka laua kuka olelo ana hoi aku la o Atanani no kona keena, no ka hoomaha ana iho i na maluhiluhi o kana huakai o kela po a ke pakalaki nui wale o Sana Cloud.

  Ma ke kakahiaka, ala ae la oia a hoomakaukau iho la iaia iho, a iho aku la no kona paina kakahiaka, a ma ke pakaukau, halawai mai la oia me kana kauwa, a o na olelo mua loa i kana wahi kauwa i pane mai ai.

  Kakahiaka maikai oe e ka monasiua, aia na lio ua makaukau, a i hakalia wale no ia kaua.

  Ua haawi aku ua koa opio la i ka hoomaikai, me keia mau olelo; me ka mahalo e Palaneke no kou makaala.

  Mahope iho o ka pau ana o ka kaua paina ana, e hoomau aku no kaua i ko kaua alahele no Crevecouer, kahi hoi a Hapale i haule ai i ka iho lio i keia mokuna ae.

 

Ke Koa Kiai Hapale.

  Mamua ae o ka haalele ana iho o ke koa opio ia Canetila, ua kipa mua aku oia e ike i kona hoaloha Velona, a iloko o kekahi mau minute pokole o ko laua kukai kamailio ana, haalele iho la laua me kana wahi kauwa i ka hotele Sana Matina, no Crevecouer.

  O ka anina la, oia ka manawa a Atanani ma i hoea aku ai ma na palena o Crevecouer, a ma ka hotele a lakou i haalele iho ai ia Hapale, malaila laua i kipa aku ai.

  Ma kahi o ka haku hale kane, he haku wahine ke noho ana, a nana laua nei i hookipa aku.

  O na olelo mua o ka hoolauna a ke koa opio i pane aku ai, oia no kona ninau ana aku i kona hoaloha ia Hapale, ka mea hoi i haule iho i ka ihu o na lio mai ka lakou huakai aku o ka misiona hooko kauoha i Ladana.

  O ka pane a ka haku hale wahine oia no keia:

  He kanaka opio anei o 24 makahiki?

  Ae e ka wahine: a he eha ma kona poohiwi akau.

  A, e ka monasiua, eia no oia ia nei kahi i noho ai.

  O keia pane a ka haku hale wahine, oia ka Atanani i hoomaikai aku ai i ua haku wahine la me ka pane pu ana aku:

  E ka wahine, e lawe aku ia'u i ona la, no ka mea, ua ake nui loa au e ike iaia.

  Pane mai la ka haku hale wahine, e ka monasiua, aole paha oe e ike ana iaia i keia manawa?

  No ke aha hoi, he lede anei kika hi ma ia?

  Aole, aka e hoao no paha oe; aia oia ma ka rumi elima, ma ka papa hele elua, o ka eheu akau o ka hale nei.

  O keia mau olelo a ka wahine, oia ka Atanani i haawi aku ai i ka huaolelo, kanikiu, alaila huli ae la ia ma ka hila o kona mau kamaa, a hele aku la no kahi i kuhikuhi ia mai ai iaia.

  Iaia i hoea aku ai ma ka puka o ua keena la, aia kahi kauwa a Hapale e ku ana ma ka puka, a me ka haawi ole aku i hookahi huaolelo i ua kauwa la, hoao aku la oia e komo iloko, aka na keakea koke ia mai la ia e ua kauwa la me keia mau olelo:

  E ku a hai mai, heaha ka makemake?  O kahi au e homo mai nei e hehi, he wahi laa, ia aole e hiki i kekahi koa ke hehi, ina o ka ma kapahikaua kana olelo kauoha o ka hookikina.

Aole i pau.

 

  Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poo lawe pepa a pau a Mr. Palao, ua hoopau ia kona lawe ana i ka nupepa "Ka Leo," a na oki ia aku kona inoa mai pa luna aku no keia pepa; nolaila, o ka poe i aie i keia pepa, e oluolu e hookaa mai ma kea keena.  Ma ke Kauoha.

 

He Moolelo

- :NO: -

MASEPA.

Ka Olali o Denemada!

-: A I OLE: -

Ke Kaulio Keokeo!!

 

Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.

  Ua hoao ae oia me na manao ma ina o ka lili, e lilo au i luahi no ka na mau hana, aka nae, ua ko ole, oiai na ka'u mau hana akamai o ke kau lio a me ka hoolele leo kamahao, na ia mea i kaili ae na manao hoohihi o ka lahui Denemaka no'u nei, a pale ae la lakou i na kauoha alii a ko lakou moi.

  O keia hooko ole ia ana o ka makemake o ka moi Canto, na ia mea i hooi loa aku i na noonoo uluahewa iloko ona, a hiki i kona lilo maoli ana he pupule: a iloko o elima makahiki mahope iho make aku la oia, a lilo ae la ka noho mai ia Kealo I., ke kaikamahine a ka mi Canto.

  No na makahiki pokole wale no elima o ka noho alii ana o ka moi Kealo, make aku la ia me ke ko ole o na manao lili iloko ona no'u, no kona kaikuaana i make pupule.

  I ka moi Kealo i make aku ai, ua lilo ae ka noho alii i ko lakou muli loa, oia hoi ka moi Carlo e no ho nei, a e like ma na hana a na moi mua, pela no keia.

  No'u iho e kuu keiki, he oia mau no au me ka'u mau hana akamai, a hiki wale i ka wa a na lani i makana mai ai ia oe i hooilina no'u a me ka'u mau hana ike ma keia ao.

  A wahi a kuu makuakane i hai mai ai ia'u, ua hoea mai au i keia ao malamala, i ke au o na la a ka moi Karl e noho ana ma ke kalaunu o Denemaka nei.

  Alaila, o oe ka kauna Masesepa keiki ea, ka opio kaulia keokeo haaheo loa a'u i ike ai e holo ana maluna o kekahi lio keokeo ma kekahi po, a na kauna Masesepa la i haawi ai i kana mau hana hoikeike akamai he aneane 10 ae nei makahiki i hala? wahi a ka heku Moneka i pane mai ai.

  Ae e kau hoaloha Moneka, owau no na opio la, ka hua hookahi wale iho no mai loko mai o na pahaka o ke kauna Masesepa a me kana wahine, ka lede Isabela, ua hoomahele au i na ike o ko'u makuakane oiai ko'u mau la he 6 wale no makahiki, a no eha makahiki o ko'u hoomakaulii ana, aia hoi, ua haaheo ae la au me na ike like me ko ko'u luaui makuakane mai ke kau lio a i ka hoolele leo kupaianaha ana ma na wahi a pau.

  Aole hoi owau wale no kai haaheo ae me ia mau hana ike o ke kapa ia ana mai o ke kanaka opio kaulio kamahao mua loa o ke ao nei, aka, o ko'u luaui makuahine kekahi, a ua kapa ia oia, o ka lede hololio mua a me ka wahine hoolele leo kamahao ekahi o ke ao holookoa nei.

  Aka, me ka ehaeha au e hoike aku nei ia oe e kuu hoaloha, oiai, i ka piha ana o ko'u mau makahiki i ka 14, aia hoi make aku la kuu luaui makuahine, me ke aloha a me ka minamina nui ia, aka nae, o kana mau hana, ke ku nei ia he kia hoomanao poina ole na ka lahui Denemaka e haaheo ai a hiki i keia la.

  Mahope iho o ka malama ia ana o na hana hope loa maluna o kona kino lepo, ua noho kokoolua iho la maua me kuu luaui makuakane, a hiki i kona hookau ia ana maluna o ke kua o ka lio eleele, Puahiohio, a hookuu ia aku la oia e make maloko o na ululaau o Denemaka nei.

  Aka, e Moneka kuu hoaloha, mamua ae o ko'u hoiki ana aku i ka hopena weliweli i kau ia aku ai maluna o ko'u luaui makuakane, e pono au e hoopau aku i ke koena o ka moolelo, e pili ana i kua makuakane.

  E like me ka'u i hai mua aku nei, o ka mau o ka lili a me ka inaina iloko o ka ohana alii Canto no kuu luaui, pela no kuu makuakane i hai mai ai ia'u, ua nui a lehulehu na manawa a ka moi Carlo, i hoao ai e hooko i kona inaina maluna o kuu luaui aka, na aneane no e ko ole, a e Moneka, mai ia manawa mai a hiki i ka make ana o kuu makuahine, a he ekolu paha makahiki mahope iho o kona make ana akahi no a hoike hou mai kuu luaui ia'u me keia mau huaolelo o ka hoomanao mua; e koni hala ole nei i kuu puuwai:

  E Maseba kuu keiki, e haawi i na makaala nou i na wa a pau, no ka mea, ke haili e umi nei ia'u, aole paha e loihi loa na la, a e lilo no waa he pio na ka moi Carl.

Aole i pau.

 

  I ko makou mau luna lawe nupepa, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou a pau, o ka luna a mau luna paha he koena pepa "Ka Leo" ka lakou o ka la 2 a me ka la 6 o Okatoba nei, e hoihoi mai ma keia keena.  Ma ke Kauoha.

 

HALAWAI HUI KALAIAINA.

  E halawai ana ka Hui Kalaiaina ma na ahiahi Poalima a pau o kela pule keia pule, ma ka hora 7:30 P.M., maluna ae o kahi o Robikana, ma ke kihi o na Alanui Moi a me Nuuanu.

 

HE HOOLAHA I KA AKEA.

  E ike auanei na ano lahui a pau, e noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine, a me na keiki;  loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e naue mai i ko'u Keena kana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'i wahine a pela aku.  Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.

Owou iho no,

DR. LEONG KENG PONG.

  Helu 40, Huina o na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu.  Aug. 31.       1y.

 

OLELO HOOLAHA.

  Ua makaukau ka mea nona O inoa malao iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao.  O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.

J. BOWLER.

  Sept. 22, '90.  d-1y

 

Aila Kuai.

R LOAA NO MA KAHI O

J. F. COLBURN.

(KEONI KOLOMANA.)

Ma ke Kihi o na Alanui

Nuuanu me Moi.

  E loaa no no ke kumukuai haahaa loa

o $2.50 o ka pahu.  Hele mai hookahi,

hele mai elua, hele mai no a pau.  Ko

oukou hoaloha.

J. F. COLBURN.

Honolulu , Iulai 8, 1891.        232 dtr

 

OLELO HOOLAHA.

  E ike auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea i ka waiwai o AIAU pake, i noho hoolimalima, ma kuu hale e ku nei ma ke Alanui Kekaulike, no ka hookaa ole ana i na dala he $14.00 o na mahina 6.  Nolaila, ua makaukau wau e kuai kudala aku i na waiwai a pau e paa nei ma kuu lima, ke hala na la he 15 mai keia la aku; a oia iho keia mau waiwai:

  1  Moe paina                                     2  Hainaka pakeke

  1  Pela moe                                        1  Pakumakika

  2 Kihei halii                                       3  Huluhulu moe

  2  Pahu ili                                          1  Kihei pua

  1  Kuka huluhulu                              4  Palaka pake

  2  Palule                                            3  Paleili

  2  Puliki                                           13  Lei a-i

  1  Kaawe                                           2  Hinaka pakeke

  6  Paa kakini                                      5  Paa Kamaa

  1  Kawele                                          1 Ie paaliuna

  1  Mamalu                                         1 hapale puako

  1  Laau kau lole                                 1  Pahi lala

  1  Kini pana                                       2 Lolewawae huluhulu

  1  Owili lopi kilika

  O keia ka nei o ua waiwai.

2w  5tsd  105                                                  WONG KONG