Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 318, 6 November 1891 — Page 1

Page PDF (1.08 MB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  For Allie

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

Buke II.                                   Honolulu, Novemaba 6, 1891.                        Helu 318

 

He Moolelo Nanea.

 

NO

 

De Atanani.

 

 

Ke Koa o ka Lio

Olohe,

 

---- A I OLE ----

 

NAKIAIEKOLU

 

O FARANI.

 

            A-ha, he misiona o ka hooko kau oha ka kau i hoea mai nei ea? Alaila, heaha keia mau hana nui o ke kauoha awiwi, mai ia kapena Tereqila mai?

            Ua hiki mai anei na la e kukala ia ai ke ahi enaena o ka pauda, a me ka puupuu hao paakiki o ka poka kila maluna o ka lepo nei o Farani?

            A e Atanani kuu hoaloha, e hai mai, heaha na kahoaka o ka moe?

            He mea hiki ole ia ia'u ke hai aku i ka oiaio, aka he manao koho wale no ko'u. oia maoli no ke alahele o keia mau kauoha awiwi.

            Aole loa e loaa ia kapena Terevila he hoomaha ana no kona poo ke ole o na kanaka kekahi ana i hilinai ai me kana mau olelo hoohanohano poino ole, "Na kiai ekolu o Farani."

            O ka haaheo o ka hae kahakolu o Farani, a me ka ihiihi o kona nohoalii, no laua auanei ka pahi a La Fere e hookala aku ai imua o ke alo o ka poe a pau e hoao mai ana hehiku i ko laua hanohano.

            E Atanani kuu hoaloha. ua makaukau au no ka huli hoi ana aku i Parisa e like me na kauoha a kuu kapena.

            O keia pane a La Fere, oia hou ka Atanani i hoomau hou aku ai i ke kamailio ana no na ulumahiehie o Parisa iloko o ia mau la ana i huli hoi mai ai mai Ladana mai, a iwaena o keia mau hoohali olelo ana a ua koa opio nei, ua pua ae la mai kona mau lehelehe ae na maawe kaula o ke aloha mawaena ona a me ka Madame Bonasio, ka ulua pili aoao hoi o ua koa opio nai i makaleho ai e lilo nana.

            O kela mau olelo a Atanani e pili ana i ka madame Bonasia, ua ho aleale aku ia i ka wai lana malie o ke koa La Fere mau noonoo, a oia ka ua koa la o ka wiwo ole i pane mai ai me keia mau olelo.

            Aneane oe e Atanani e ilke pu me ke kauna o Danedolo, ke ike iho oe i kou kuhihewa nui o ke aloha ana i kela wahine.

            Ke kauna o Danedolo! I hooho ae ai o Atanani. owai ia mea a nohea ia kauna?

            He kanaka oia e noho haku ana maluna o na eka aina waiwai loa e waiho la ma Monetetemi@i, a he 15 ka nui o kona mau makahiki, ua haule oia iloko o ke aloha, me kekahi lede o ke kulana kiekie a hanohano. ka lede hoi a ua kauna la i moeuhane mua ole ai, he ulua pili aoao ia na kekahi o na kauna haaheo loa o Farani nei.

            Ua hookuli aku oia i kona waiwai no ua lede la. a hiki i ka wa i lilo ai laua i hookahi io ma ka @ o ka mare.

            A-ha, ua mare ia ka laua, wahi a Atanani

            Ae e kuu hoaloha opio, aka o ke ia mare ana nae he mare i ku ole i ke kanawai oiai no kana kane mare mua ke ole nei no.

            He kane mare mua no ka kana ea?

            Ae e Atanani, he kane mare mua no kana oia hoi kekahi o na kauna kiekie loa o ke aloalii o Farani; a@ le ka paha oe i hoomaopopo mai nei i ka'u mau olelo?

            Ua hoomaopopo aku nei no au, aka nae, he kuhi ko'u he pili aoao wale iho no la e like me a'u.

            Ua mare mua oia, a o keia kauna ana i mare hou iho la o kana kane mare elua ia.

            A-ha, ke maopopo la ia'u, alaila, pehea iho la un lede nei iaia i mare ai me keia kane hou ana.

            Ae e Atanani, ua noho la@ me ka hauoli iloko o ko laua mau la makamua o ka mahina waiu, a ma kekahi la oiai ua kauna Danedolo nei a me kana lede a e haele ana i ka hololio. aia hoi haule iho la kana lede mai luna iho o ka lio ma ke ano ulia, a ma ia haule ana, ua hoeha loa ia ua lede nei.

            Me ka puapuahulu nui o ke kauna, lele iho  la ia ilalo mailuna iho o kona lio, no ka haawi ana aku i na kokua no kana lede, a iloko o na haawina o ke kupilikii o ua kau na la no kana lede, haehae ae le oia i na aahu hololio.

            A e Atanani, iloko o ke pahaohao nui o ua kauna nei, aia hoi ma kona poohiwi ua kuni ia oia me kekahi hoailona.

            Heaha ! Ua kuni ia ! Ua kuni ia anei na poohiwi o kela wahine kau i olelo mai la e La Fere ?

                                                            Aole i pau.

 

He Moolelo

 

 

---- : NO : ----

 

MASEPA.

 

 

 

Ka Olali o Denemada!

 

----- : A I OLE : ----

 

Ke Kaulio Keokeo !!

 

 

Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.

 

 

            Ike pu aku la no hoi au i ka moi Cario ma ke poo o kona puali e pii ae ana no ke kahua hoolulu kahi ou i hopu pio ia ai.

            Oiai au e kali ana me na manao uiha o ka nauki nui, aia hoi, i ka hope loa, ike aku la au i kou lawe ia ana ae no ke kahua o kou kipeka ia ana ma ke ano hoohe haahaa loa a na manao lili o ka moi Carlo i hoolala ai.

            Ia minute, lawe ae la au i na manao wiwo ole o ke kanaka kaulio, a me ke kani poha o ka'u huipa holohio, hoouna aku la au ia Wi@hiu no ke kahua o ka hana me ka puahiohio nui, a iloho o na minute a na Denemaka i moeuhane mua ole ai, e hoea aku ana o Masepa, ke kaulio olohe o Denemaka nei, aia hoi, ua hiu ae la au a lilo ia oe i ke kua o Wiliahiu a aha'i mai la me ka mama nui no keia wahi.

            Ano e Moneka, o kela iho la kahi moolelo e pili ana ia'u mai ko'u mau la opio mai a hiki i keia mau la a kaua e kamailio nei.

            Alaila e Masepa kuu hoaloha, ma na ano a pau, ua like kaua a like, a ma ke kulana o ka kaua mau hana ike, ua kaawale kaua ma ia wahi; aka, e lilo aku ana nae kana i hookahi i'o a i hookahi koko, iloko o ka pana o ka noho'na lokahi.

            Ae e Moneka, e lilo ana kana i hookahi ma na ano a pau, a o ka make, oia wale no ka mea nana e hookaawale.

            Ua haawi mai ka haku Moneka i na hoomaikai ana maluna o kona hoopakele, alaila, hoomaoe ae la ia me keia mau huaolelo: 

            Ua hala aku ia ke kahua o ka make i hope. a eia imua o ko kaua alo. ke waiho mai ka honua holookoa no kaua e hele aku ai i ka loa a me ka laua. Aka. e Masepa, hea ha kaua e hana ai, a heaha hoi ka kaua e koho ai?

            A oia ka Masepa i pane aku ai, e hana akau ma na mea e hooko ia'i o ka kana hoohiki, a o ka hulihia o ka nohoalii o Denemaka e koho ai, aole anei pela e Moneka kuu hoaloha?

            Pane mai la o Moneka, akahi no kaua a pono. ua kuikahi aku la au me kau papa hoolala, aka, o ka mea pilikia wale no paha, aohe o kaua e hoomaha ai, oiai, ke haili e mai nei no ia'u, aia ka huli no kaua a hoea mai.

            Ua Iawa kaua me ia mea e kuu hoaloha. a ke hooia aku nei au, aohe olohe o Denemaka nei nana e hanu e loaa, a e Moneka, e haawi aku i kou mau hoolohe ana maluna o ka wekiu o na ululaau, a e hooiaio iho no auanei oe i ka oiaio a me ka pololei o ka'u mau olelo.

            Me keia mau huaolelo ae la a Masepa ke kaulio, hoolele ae la ia i kona leo iluna, a kani kapalili ae la ia me he manu, a i ke ku'u ana iho, me he hooho ana la na kekahi mau leo kino kanaka, ka uluaoa o na paia anoano o ua ululaau la, a i ka wa a ua kaulio la i hoomaha iho ai, huli ae la ia maluna o kona hoa lo@a a pepe aku la:

            Ua lohe aku la anei oe i kela mau leo kanahao, alaila; e hoomanao iho oe, na'u ia mau hana e kuu hoaloha Moneka, a o ke kahua a me ke alahele a'u e manaolana nei, pela kaua e hiki ai ke hoohoka i ka lahui o Denemaka nei e like me ka loihi o ko kaua mau la o ke ola ana.

            Ua hoopahao ia ka haku Moneka e keia mau olelo a Masepa, a oia ka ua haku la i pane mai ai:

            Ua hoopahaohao mai oe i ko'u mau noonoo ana e Masepa, a ke ike i'o nei au he lua ole oe ma keia hana o ke kiola leo, a he mea, hewa ole nae ke olelo ae, e haule pahu i'o ana ka loea o na olohe hanu meheu kaulana o Denemaka nei.

            Ano e Masepa kuu hoaloha, ua lawa paha na minute no ko kaua hoomaha ana, a e haele kaua he wahi e hoomaha ai i ko kaua kaua mau la o ke kuewa.

            Ae e Moneka, wahi a Masepa, a ke oleloa au e hewa, o na oawa ahiu o na kuahiwi o Denemaka nei kahi a kaua e noho ai.

            A ma kona mau palena kaua e hoolala ai i ka kaha papa hoonohonoho o ka hookahuli aupuni loa ole o Denemaka nei.

            Ano e ka mea heluhelu, eia kaua ke ike nei i na kukaiolelo ana. mawaena o ke koa Moneka a me ke kaulio Masepa, ke kanaka hoi nana i hoopakele ke ola o ua haku Moneka la. ao ka laua papa hoolala o ka hookahuli aupuni. oia ka kana makaikai aku ai.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio hele hewa. Lio k u@ wawae mua i paa i ka hao, kike@ka a-i pela ma ke kua, i wawae keokeo hora hema, kiko keokeo ma ka @ @uni ano e, kohu kiaha @ ke ano. Lio k melemele, 3 wawae @ keokeo ka hulu o ka wawae mua ak@, kiko keokeo malana o na kue make a elua, hao kuni X hope hema. Lio @ ulaula, keokeo uuku ma ka wawae hope akau, keokeo lokihi ma ka ka @ee. kiko keokeo ma ke kua pela no na a@ a elua, 4 wawae i paa i ka ka@ ano e hope akau hapala ka hao malalo o keia mau kuni. O ka mea a mau mea paha no lakou keia mau lio, e pono ia la kou e kii mai, o hala auanei na la he 12 e kuai kudala aku no wau ke hiki aku i ka la 7 o Novemaba 1891.

                                                                                                            D KAOAO,

Oct. 27, 303-dtf.                                                                     Luna pa Aupuni.

 

Hoelaha Hookapu.

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i ea ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa mana i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a mePuuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o keia a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina ia, a e ka mea a mau mea paha e kue ana i keia e ho@ ia me e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke k@hi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

                                                            Owau ne me ka haahaa.

                                                                        MRS. C. I. HIRAM,

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.                                                                       3@d

 

Kauka Yong Kam Pung.

 

(APANA.)

 

Helu 53, Alanui Maunakea.

 

Ke Kauka Loea o ka

 

Aina Pua!

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano

  ma'i, mai ko na kane, wahine a me

    na keiki liilii.  O na ma'i ha-no

     ua hiki loa ia ke hoola ia me

       ka maalahi. A o na ma'i

             e pili ana i ka maka

                pau pu ia i ke

                 ola. Ke ho-

                ike ia aku nei.

        eia ke ola ia nei, me

       ku oluolu pu o kahi au

    hau.  Ka poe pilikia hanau

keiki a hele nui paha ka hanau ana, paa

paha o ka waiu, e hele nui mai i o'u nei.

            @ E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pili@ a ka ma'i, a na'u oukou e hooluolu aku.

 

KAUKA YONG KAM PUNG.

 

Honolulu  Sept. 2, 1891.                                                                                272--d@

 

I KA LEHULEHU HAWII

 

            Ke hooiaio aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hoolaua ka'u wahine mai ka pilikia hoomailo a ka ma'i kokopaa. ka'u keiki elua makahiki hoi mai ka aneane loa ana e make i ka ma'i emi pu wale no o ke kino, oia hoi ka pilikia ai maloko o ke kino  Mai ke ola ana o ka ma'i a hiki i keia la. aole i hoea hou mai na pili@ o la ano. Ke kono nei au i na makamaka Hawaii o'u e hele ae ia Kauka Apana (Yong Kum P@ng) a e loaa no ka maha. Mai kanalua ma na ano elua--oia ka ouolu o na pilikia ma'i a me ka haahaa o na @ ana.                                 Me ka oiaio,

                                                                                                                        P. M. A@A.