Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 319, 9 November 1891 — Page 1

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !!

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.           HONOLULU, NOVEMABA 9, 1891.         Helu 319

 

He Moolelo Nanea.

NO

De Atanani.

Ke Koa o ka Lio Olohe,

-- A I OLE –

NA KIAIEKOLU O FARANI.

            Ae e Atanani kuu hoaloha, ua paa oia i ke kuni ia e like me ka paa ana o ka hao kuni maluna o ka holoholona.

            Alaila heaha ka hana a kela kauna iaia i ike ai i kela mea maluna o kana wahine? wahi hou a Atanani i ninau aku ai.

            Pane mai la o La Fere, ua hoowela ia ka inaina o ke kauna no kana, lede, haehae ae la ia i ua aahu hololio o ua lede la, a me ia mea, nakinaki ae la ia i na lima o kana wahine mahope o ke kua a hiu palaka ae la iaia e lawelawe iluna o ka laau.

            A-ha, e La Fere kuu hoaloha, he mau hana ka o ka pepehi kanaka!

            Ae e Atanani, he mau hana o ka pepehi kanaka oia wale iho la no; a oiai o ke kauna Danedolo o Monetereneee he kanaka kaukau ahi o ke kulana kiekie e noho haku ana maluna o na eka aina lehulehu.

            Nolaila, o ka loaa ana o kekahi o na ano lapuwale e like me kela kupuni maluna o kana wahine, he mea ananei ia na ua kauna la e hilahila loa ai ke lohe ia aku mahope na kinaunau e pili ana i kana wahine.

            Nolaila ea, o ka ou e ana i ka maka o ka wauke, oia ke alahele pokole loa e hoonalo ia ai kela noa huna, aka ua ko ole nae ia mau kako ana o ua kauna nei, oiai iloko o kona pihoihoi nui a me ka hopohopo ua haalele e iho la ia i ke kahua o kana mau hana limakoke a holo aku la no ka hoopakele ana i kona ala mai @a lima umii ha@ aku o ke kanawai, a mai ia la mai a hiki i keia la, aole loa he mau lono e pili ana no ua kauna Dan@lolo nei o Monetereneei.

            A pehea, ua pakele no anei ua lede la?

            Ae e Atanani, @a pakele oia mai luna mai o na lala laau a kana kane i haalele iho ai iaia e make mamuli o na hoopakele ana a kekahi kahuna a'u hoi i lohe wale ai he kaikunane ponoi oia no ua lede la.

            Alaila e La Fere, aole i lihi launa aku ka madame Bona@o iloko o na aweawe oia mau ano.

            O Conesetina he puuwai kona o ka manao paa a me k@ oiaio, a o ke kaula kaakolu o ke aloha mawaena ona a me a'u, he mea hiki ole ia ke mokuhia i na waikahe he nui.

            Nona au i keia la, nona au i ka la apopo a nona au i na wa a pau, a ina he mea no Atanani e kahea ia mai ai e hiki aku oia imua o ka pa kaua o Basetile no ka wawahi ana i kona mau paia pohaku paakiki i mea no'u e ike hou ai i kuu Conesetina hemolele, alaila e La Fere, ma ka oi o keia pahikaua a me ka haaheo o ka hae aupuni kahakolu o Farani, ua aa au e komo aku iloko o Basetile a wawahi aku i ka mana o kona mau kapu a hoohiolo hoi i kona mau paia weliweli ilalo.

            Ua hookahaha loa ia ke koa La Fere e keia mau olelo a kona hoaloha opio, a oia k@, ua koa la i pane mai ai me na olelo o ke kahaha.

            He kanaka opio wale no oe e Ata nani, aka @ae o kau mau olelo, he mau olelo ia e hiki ai ke hoonaueue ia Farani holookoa nei ina he kulana kou e like me ko haku kapena Terevila ke kanaka hoi i loaa ka mana e haawi i na kauoha maluna o na haneri o na haneri koa kiai o ka puali aahu eleele.

            Aka e Atanani ua lawa ka kaua mau kamailio ana no ia mea, o ka makaukau no ko kaua huli hoi ana aku i Parisa i keia ahiahi a i ole i ka la apopo oia ka kaua e noonoo ai.

            Ae e La Fere, e hoopoina kaua i na mea e pili ana no ka ulua pili aoao, a o ka huakai huli hoi i Parisa oia ka kaua e kamailio ae, ke ke nee awiwi mai nei ka manawa, a o ke kauoha no ka hoea ana aku i Parisa iloko o 8 la ke hookoke mai nei ia.

            Ia laua o noonoo ana, hooholo iho la laua e huli hoi koke aku i Pasisa ia ahiahi ma ke ala aku o Creve@ouer

Ka Hulihoi Ana o na Hoaloha Eha i Parisa.

            O na hora molehulehu o ua ahiahi la, oia ka manawa a k@koa opio Atanani a me kona hoaloha La Fere i haalele iho ai i kahi kauhale o Amiena no Crev@ouer.

            Ua ho@ea aku laua no ka hale hotele a Hapa@e o noho ana, a iloko o na puili ana o ke aloha healoha, halawai ae la @a mau hoaloha la me na haawina o ke ohohie iloko o ka pumehan@.

Aole i pau.

 

He Moolelo

--:NO:--

MASEPA.

Ka Olali o Denemada!

--:A I OLE:--

Ke Kaulio Keokeo

Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.

            A oiai, ua hoea mai kaua i ka hopena o kela moolelo walohia a ke kanaka kaulio, a me ko kaua ike ana, owai la ua kaulio la.

            Nolaila, ia kaua e hoomaha iho ino ai i na kamailio hope ana no keia mokuna, e puana hope ae ka@a,--o ka haku Moneka o ka makakila a me k@au lio Masepa, @a berita ia laua i hookahi malalo o ka laua olelo hoohiki naue ole i keia mokuna ae.

 

Ka olelo hoohiki naue ole—Na hoaloha elua.

            Ia Masepa i hoopuka ae ai, o na oawa ahiu o na kuahiwi o Denemaka kahi ana i manao ai, o ko laua home kuewa ia e hookulaiwi aku ai a hiki mai i ka wa a laua e kula'i aku ai i ka mana o ka nohoalii o Denemaka ilalo.

            Ua haawi mai la ka haku Moneka i na @ana pono ana maluna o kona hoaloha; a liuliu pane mai la oia:

            Ua kupa a kamaaina no anei oe ia mau oawa e kuu hoaloha?

            Ae e Moneka, @a kulaiwi ia'u kela mau wahi, oiai au e hanu ana mahope o kou meheu, a ke manao nei au, aole loa he kanaka ma Denemaka nei e hoonahoa ae me ka puuwa aa @ ka wiwo ole o kela mau oiwa ahiu kana wahi e maaio ai, no ka mea, ua hoopahaohao wale ia no e a'u kona mau palena me ka'u @a ike o ka hoolele ana @ ko@u leo.

            Ina pela, e hele kaua @o ia wahi, a ilaila kaua e hoopau pono loa aku ai i ka @aua hana o ka hookah@li au.

            Aka @ Masepa, @a maluhiluhi loa ia paha k@ kana ho, e aho @ ko@ wa@ae aku no kaua a hiki ko kau, h@ea ana aku.

            Aiai@ i mau la ko kaua e helo aku ai aiaila, hoea aku kaua no ua wahi la  Aole loa o Monoka, ua @ ki no i kuu Wiliahiu aloha nei ke lawe ia kaua me ka nauaho ole a hoea ilaila, a ina no hoi he elua a ekolu puni o ke kulamakauhale e Kopena @egana; na hiki no i kuu lio keokeo nei ke lawe haah@ aku ia kaua me ke kaulua ole.

            I ke kaulio Masepa i hoopuka ae ai i kela mua huaolelo a me ka inoa Wiliahiu, aia hoi, me he la i hamare ia aku ka haku Moneka, kulana hope aku la oia me ka pane pu ana aku:

            O Wiliahiu anei keia? kela lio keokeo a'u i ike ai e haaheo ana maluna o ka rina poepoe o na hana akamai a ka Porofesa kauna Masepa?

            Ae e Moneka, o ua lio hookahi ala no keia.   

            Alaila, he mea kupanaha, o kona mau makahiki ua hoike mai ia aia i ka @eluna kiekie, aka nae, o kona oiwi kino a me kona mau lala, ke hoike mai nei no ia i na kahoaka,

            "Aohe i alu'a iho

            O Makana i ke alo o na @ali

            O na ala nihinihi o na kualono

            Ko'u mau kaina wawae ia."

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

            Ke hoolaha la aku @ keia e ka@ kudala ia aku ana na holoholona i oa kaka ia mahope nei, ma ka Poaono, Novemaba 14, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ka Pa Aupuni ma Makiki, ke ole e kii mua ia mai:

            @ Lio kana keokeo leponalo hao ano e.

            @ Lio wahine hauliuli, he eleele na waa wae eha a puni a me ke kamaa hao, me kahi keokeo pohaka ma ka @ha hope aoao hema; he eha ma ka aoao akau, ao le kuni.

            E hookomo mai ka ona o keia mau holoholona iloko o umikumamalima la, i ko lakou kuleana, a i ole ia e kuai ia aku ana no ma ke kudala e like me maluna ae.

D. Kaoao

Luna Pa Aupuni.

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei @a kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki, kekahi mau lio hele hewa; lio k melemele, keokeo lokihi ma ka lae, huelo poemuku, 2 wawae eleele niua, 2 wawae keokeo hope; hao kuni R @ uha hope akau.  Lio k eleele keokeo lokih ma ka lae, @ wawae keokeo hope hema, 3 wawae eleele; hao kuni D hope akau.  O ka mea a mau mea nona keia mau lio e pono e kii koke mai o @aia na la he 14 kaai kukala aku no wau ke hiki aku i ka la 31 o keia malama, ma@ka hora 12 o ke awakea Poaono.

David Kaoao.

Luna Pa Aupuni.

Oct. 20, 1891. 304 3@d.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike ananei na mea a pau, owau o ka moa nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea i ka waiwai o AIAU pake, i nohu hoolimalima, ma kuu hale e ku nei ma ke Aianui Kekaulike, no ka hookaa ole ana i na dala he $14.00, o na mahina 6.  Nolaila, ua makau kau wau e kuai kudala aku i na waiwai a pau e paa nei ma kuu lima, ke hala na la he 15 mai keia la aku; a @ia iho koia mau waiwai:

1  Moe pa@a

1  Pela moe

2 Kihei halii

2  Pahu ili

1  Kuka huluhulu

2  Palule

2  Pu@ki

1  Kawele

@  Paa @kini

1  Kawele

1  Mamalu

1  Laau kau lole

1  Kini pana

1  Owili lopi kilika

2  Hinaka pakeke

1  Pakumakika

3  Huluhulu moe

1  Kihei puu

4  Palaka pake

@  Pale@li

13  Lei a i

2  Hin@ka pak@ ke

@  Paa Ka@aa

1  @e paulima

1   @apal@ ake

1  Pahi liilii

@  Lolewawae hulahalu

            O keia ka nui o na waiwai,

2w. 5@d. 105 WONG @ FONG.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na kapaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau ho hele hewa.  Lio k @ 2 wawae mua i paa i ka hao, kiko keokeo ma ka nei pela ma ke k@, 1 wawae keokeo hope hema, kiko keokeo ma ka @, hao kuni ano e, kohu kiaha pu@ ke ano.  Lio k melemele, 3 wawae keokeo, eleele keokeo ka hulu o ka wawae @ akau, kiko keokeo maluna o na kue maka a ehia, hae k@ni @ hope he@a.  Lio @ , keokeo @ ma ka wa@ akau, keokeo loki@ ma ka ka @, @ keokeo ma ke @ua pela no na @aoa elua, @ wawae i paa i ka hao, @ kani ano e hope akau hapala ka hae malal@ e keia, mau @ni.  O ka mea a @ mea paha no lakou keia mau lio, e pono ia ia kou e kii mai, o hala ananei na la he 12 e kuai kudala aku no wau ke hiki aku i ka la 7 o Novemaba 1891.

D. KAOAO.

Oct. 27, 303-dtf.         Luna pa Aupuni.

 

Hoolaha Hookapu.

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia @ maua mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka haahaa.

MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890.           3ms-d

 

Kauka Yong Kam Pung.

(APANA.)

Helu 33, Alanui Maunakea.

Ke Kauka Loea o ka Aina Pua!

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma'i, mai ko na kane, wahine a @ a keiki liilii.  O na ma'i ha-no na hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi.  A o na ma'i e pili ana i ka maka pau pu ia i ke ola.  Ke hoike ia aku nei, @ia ke ola ia nei, me ka oluolu pu o ka@ auhau.  Ka poe pilikia hanau keiki a hele nui paha o ke koko, a paa a lohi paha ka hanau ana, paa paha o ka wa@, e hele nui mai i o'u nei.

            E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na naawina pilihua a ka ma'i, a na'u oukou e hoo@olu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Sept. 2, 1891           272-@

 

I KA LEHULEHU HAWII

            Ke hooiaio aku nei ka mea nona ka inea malalo, @a hoolaia ka'u wahine mai ka pilikia hooniai@o a ka ma'i kokopaa, ka'u keiki elua makahiki hoi mai ka aneane loa ana, @ make i ka ma'i emi pu wale no o ke kino, oia hoi ka pilikia @ mai @ ko o ke kino.  Mai ke @a ana a ka ma'i a hiki i keia la, aole @ hou mai na pilihua @ ano.  Ke kono nei au i na makamaka i@ wa@ hele ae ia Ka@ (Yong Kam Pong) @ ka mah@.  Mai ka@ ano elua--@ pilik@a ma'i a me k@ auhau ana.    @ ka @

F. M. AKA.