Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 328, 20 November 1891 Edition 02 — Page 1

Page PDF (1.05 MB)

This text was transcribed by:  Rodney
This work is dedicated to:  Charles K Chu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.  Honolulu. Novemaba 20, 1891.  Helu 328

 

 

 

He Moolelo Nanea.

 

No

 

De Atanani.

 

Ke Koa oka Lio

Olohe,

 

A I OLE

 

NAKIAIEKOLU

O FARANI.

 

            Ae e kuu haku, wahi a ke kauwa i pane mai ai, a no ka hapalua minute aia ua wahi Palaneke la e ku ana me ka makaukau nui maluna o kona kahua o ke kiai.

            Ia Palaneke i lawe ae i kona kulana o ke kiai maluna o ke kino o ka laua pio, huli ae la ke koa opio a hoohele aku la i kona lio malalo o kekahi wahi umalu pouli, a na ka leo kauoha o ua kua opio la i hoike mai i kana wahi kauwa aole wale o kela kanaka ana e kiai ana ka mea malaila, aka he kokoolua kekahi ona.

            He leo hooho kapalili ka ua Palaneke la i lohe aku ai i ka hooho ana ae maluna o na eheu meha o ua po la a ka pouli nui wale, a mahope iho okela leo hooho kapalili lohe aku la ia i kona haku opio i ke kauoha ana aku, me keia mau olelo:

            E ka madame nahesa, ua ike a kamaaina au ia oe no ka wa mua loa ma Muna, no ka wa elua, ma Ladana, no ka wa ekolu ma ka halepule o Sana Le, no ka wa eha ma Sana Gemaine nei; ano e ka madame e hai mai, heaha kau hana ma keia wahi me kela kanaka pakaha.

            Owai oe! Owae oe e keia kanaka kepolo o ka po, ha ha ha, he hehena paha oe e kamailio mai nei ua ike oe ia'u ha, lapuwale, lapuwale, aole loa au i ike ia oe.

             Ae e ka madame, aole io no oe i ike, aka ua ike no nae oe ia'u.  O oe, o oe kela wahine kipi malalo o ka moa apuka o ka Milede, a kela kanaka kolohe loihi lima pakaha o Mauna, ka lede hoi i ku nakaia i kona ola makamae e make malalo o na hana alunu a hao wale a ke Cadinela Rocelin.

            Ano e ka madame , e hoole hou mai anoi me i kou ike ana ia 'u?  Alaila na keia pu panapana e hoike aku ia oe i ka oiaio o ka'u mau olelo.

            A, e ka Milede, no kou ola iho, e haalele koke iho oe i keia wahi me ma hakalio ole, a ke loaa hou aku oe ia'u i kahi manawa o keia po e maalo ana ma na palena o Sana Gemaine nei, alaila o ka hoouna ana aku ia oe ilalo o ka lepo, oia wale no ka mea i koe.

            O keia mau olelo oolea o ke kauo ha a ke koa opio Atanani, na ia mea i hoonaka haalulu aku i ke kino o ka wahine pahaohao o Muna, a me ka pane leo ole mai o na wahine lad, huli awiwi ae la ia maluna o kona mau kaupai, a haalele koke iho la ia Sana Gemaine me ka hookakalia ole malalo o na lawe kiau ana a kona mau kapuai a no na sekona pokole, nalowale aku la ua lede kamahao la o Mauna iloko o na eheu eleelo o ka pouli.

 

Atanani ke Koa--Ke Kanaka o ka Hae Liona.

 

            I ka wa a ka lede kamahao o Mauna i nalo aku ai iloko o ka pouli, ua huli hou ae la ke koa opio o ka lio olohe maluna o kana pio a pane aku la me keia mau olelo:

            E ke keonimana , no na minute i hala hope ae nei, ua kuhiwewa iki au ia oe o kela kanaka o Calaisa ka mea i loaa mua ia'u ka hanohano o  ka halawai ana he alo a he alo me ka maka oka pahikaua, aka i keia wa eia au ke ike nei ia oe nole oe o ua kanaka la.

            Alaila owai au ia kau manao ana e keia kanaka Farani poo hakahaka? wahi a ka lawehala i pane mai ai.

            Pane aku la o Atanani, o kou ano a me kou mau helehelena ua ike mua au, a ke ole au e kuhinewa, me he mea @a ma Amiena no.  A,   I si nao, iu no kela kanaka Pelekane i hoao ai e hoonele mai ia'u me ka ho ole, oiai au ma Amiena he mau la ae nei i hala, aka o kou inoa nae aole au i ike.

            Alaila e ike mai oe ia'u ma ka inoa o ke kauna de Wineta, aka e kahi menasina Farani, ua hoohaahaa mai oe ia'u ma keia po, me kau mau hana keonimana ole, wahi a ke pio.

 A ha ke maopopo ia ia'u alaila e ke kanaka Pelekane; he pio oe na'u i keia poa malalo o ke kukala kaua o Farani kuo ia Enelani.

            O kou hoea ana mai ma na pale na aina o Farani neo oiai na minute o ke kukala kaua ua kokoke loa mai, he mea hewa ole na kekahi koa Farani oiai ke olelo ae he pio oe malalo o ka malu o kana mau mea kaua ma ke ano he kiu oe na ke aupuni o ka hae liona; ana e ke kauna, ke lono mai la anoi oe i ka'u mau lelo?

 

Aole i pau.

 

He Moolelo

-:NO:-

 

MASEPA.

 

Ka Olalio Denemada!

-A I OLE:-

Ke Kaulio Keokeo!!

 

Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.

 

             O keia ae la na olelo maloko o kela mau palapala a ka moi Carlo i heluhelu ae ia, a i ka wa i pau ai o ka heluhelu ana a ua moi nei imua o kona mau kiu hoomau hou mai a oia i ke kamailio ana:

            E na kiu, ua lohe oukou i ka'u mau olelo, a o ka hooko piha ia ana o ka hanohano o na mana kaua o Denemaka nei, oia ka kona poo kalaunu i makemake noi ai, aina he mea hiki ia oukou ke hopu pio i kela kanaka malalo o ka inoa Masepa, alaila, o ka makana ma ke gula, oia ka Carlo e haawi aku ai maluna o ka mea nana e hooko i ke kauoha.

            Ua haawi like mai na kiu i na kunou poo ana no na olelo a ko lakou mei, alaila, haalele iho la lakou ia ka halealii no ko kahua o ka lakou hana ma ka meheu o na kau lio kamahao.

            Ua hala i na poe kiu la he hapalua okoa o ka la ma ka hanu ana i ka meheu o na kaulio, aka aole loa he meheu o ko laua ike ia.

            Nolaila, huli hoi aku la ua poe kaulio nei no ke kulanakauhale me na manao kuaki o ka maka'u.

            Aole lakou i kipa aku imua o ke alo o ka moi Carlo, oiai ko lakou mau hopena ua hoopaa ia ma ka waha o na pu.  ke ole e hooko ia ka makemake o na moi la.

            Aka ma kekahi o na hotele haahaa malaila lakoa i kaipa ae ai no ka hoopiha ana i ka lua o ka ina ina a me ka hoolala ana i ka lakou papa ma ka meheu o na kaulio, no ka hooko ana i na kauoha a ko lakou moi i keia mokuna ae.

            Ke kanaka kaulio keokeo Uluaoa na paia o Kopenahegana.

            O kela mau minute a na kiu Denemaka e haawi ana i na hoolala ana a ko lakou mau noonoo maluna o ka lakou papa helu hanu i ka meheu o na kaulio kamahao.

            Oia no na minute a na kanaka i hooho ae ai no ka lio keokeo kama hao, a na ia leo hooho o na kanaka i hoouna aku i ua poe kiu la maluna o ke lakou mau kauai no waho o ke alanui.

            A i ke sekona mua loa a ke lakou l@na ike i halawai mai ai me ka lio keokeo kamahao e holo mai ana me ka puahiohio nu i na nana ana ia lakou iho me ka pahaohao nui, me he la, aia he uhane uluhia kekahi iluna o lakou.

            Emoole, nalowale aku la ua lio keokeo nei ma na kikeekee alanui lehulehu o ke kulanakauhale, a o ka leo hooho o no kanaka no ka lio keokeo kamahao , oia wale no ka ua poe kiu la e lohe ana.

            He hapaha hora ka lihi o ka manawa a ua lio keokeo kamahao la i nalo aku ai mai na maka aku o na kiu, aia hoi, maalo hou ae la oia me kona kulana mau o ka nuahiohio.

            Ma kona kua e kau ana he kanaka opio wale no , a na kiu hoi koho aku ai he kanaka opio oia aole i a'e aku kona m au makahiki maluna o ka iwakalua, a ma kona mau helehelena, ua hoike mai ia ike koa a me ka  aiwo ole.

            He maka oolea ko ua kaulio keo keo la, iaia ia nana mai ai maluna o na kiu a hala aku la oia malalo o na aha'i puahiohio ana a kona lio.

            Ua lilo kela mau minute a ke kaulio opio i maalo ae, i wa no na kiu Denemaka e niuau ai ia lakou iho ina o Masepa paha kela kaulio, aka e ka mea heluhelu, nawai e hoike ae ia lakou no ia mea.

 

            He nui na lohe e pili ana i ke Kauka Pake i keia mau la, pehea ana la na kauka kaulana o kakou, e ano hau e ino ana paha i ke keiki o ka Aina Pua.

 

Ka Buke Akeakamai.

-A O_

KE KI GULA

NO KEKAHIMUA MEA HUNA POHIHIUI HULUA E KA NOEAU O KE KANAKA.

 

KAK AU mua ia e ka Mea Hanohau DAVID KALAKAUA a me kekahi poe i aie heanui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua hou ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Kepeturia 19.

Mahele o ka Buke.

MAHELE 1.

VIOIA-Hoike ouli ma na kau oulin oALO  lana Mahina.

GZOi ILA-HokeADAIEka@@

oke kanaka.

 

MAHELE III.

METRAGARATIMA-Ka hoike Ouli maka Hoonohonol@

Huahelu ma ka Hela Kahala.

 

MAHELE IV.

ONEIROLOGID

 

MAHELE V.

Ka Papa Konane Iloailoua Pomaika.

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

E iek ananei na kanaka a pau, eia @@@ ka Pa Aupuni o Makiki nei i kekahi @@@@ lio hele hewa.  Lio k ulaula 2 wa w@@ mua i paa ia ka hao, kiko keokeo ma **  a-i pela ma ke kua 1 wawae keokeo hope hema, kiko keokeo ma ka lae, h@ kuni ano e, kohu kiaha puaniki ke ano.  Lio ke melemele,  3 wawae keokeo, eleele keokeo ka hulu o ka wawae mua al@@a, kike keokeo malu@@ o na k@@ maka @ elua, hou kaini @@ hope honua(??).  Iao(? k***

ula, keokeo nu@@ aia ko wawae hope akau, keokeo @@ki@i ma ka ka *** keokeo ma ke kua pela no na ao@@ ae elua, 4 wawae i paa i ka hao, hao k@@@@ ano e hope akau hapala ka hae mala@@@ @ keia mau kuni.  O ka mea a mau mea paha no lakou keia mau ho, e pono ia @ koa e kii mai, o hala auanei na ka heo @@ e kuai kudala aku no wa@ ke hiki aku @ ka la 7 o Novemaba 1891.

D Kaoao.

Oct 27, 303 -dtf  Luna pa Aupuni.

 

Hoolaha Ho@kapu

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na @@@ kanaka a pau loa.  Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekelu i kapaia o Kalaheo, Kahaloula a me Punoihala , o lakou na eka 202 e wai@@ la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua, mai ia Keleau (w) mai.  Nolaila, ke papa loa @@ aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole i hookuu wale ia maluna o na mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia e hop@ ia noe maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kahiko ahi a ke kanawai.  O na poe a pau e makemake ana e kono iloko o keia Hui, @ pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. Hiram, ai ole ia me Dav@@ Dayton, a i ole ia KUKA.

Owau no me ka haahaa

MRS. C. I. HIRAM.

Honolulu, Oahu.  Oct 8, 1890  3@s-@@

 

 

Kauka Yong Kam Pung.

 

(APANA.)

 

Ke Kauka Loea o ka

Aina Pua!

 

ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano

ma'i, mai ko na kane, wahine a @u@

na keiki liihi.  O na ma'i ha-no

na hiki loa ia ke hoola ia me

ka maulahi.  Ao na ma'i

e pili ana e ka maka

pau pu ia a ke

ola. Ke ho-

ike ia aku nei.

oia ke ola ia nei, me

ka oluolu pu o kahu au-

ha@. Ka noe pilikia hanau

keiki a hele nui paha o ko koke

a paa a @ohi paha ka hanau ana, po

paha o ka waiu, e hele nui mai i o'@ nei

E KIPA mai e ka noe i hool@@

lau ia me na haawina pilihua a ka ma'i

a na'u oukou e hooluolu aku.

 

KAUKA YONG KAM PUNG

 

Honolulu Sept. 2, 1891.   272 d@@

 

 

IKA LEHULEHI HA'WN

 

            Ke hooiaio aku nei ka mea nona ka inoa malalo ua hoolaia ka@@ wahine mai ka pilikia hoomailo a ka ma'i kokopaa, ka'u keike elua makahiki hoi mai mai ka aneane loa a@@ @ make i ka ma'i emi pu wale no o ke kino oia hoi ka pilikia ai maloko o ke kino. Mai ke ula ana o *** ma'i a hiki i keia la aole i ho@@  hou mai na pilihua o ia ano.  Ke kono nei au i na makamaka Hawaii o'u e hele no ia Kauka Apana (Yong Kum ung) a e loaa no ka maha. Mai kanalua ma na ano elua oia k@ oluolu o na pilikia  ma'i a me ka haahaa auhea.

 

Me ka aina

F. M. AK@